Dýlat Isabekov: Kemel Toqaev kemerinen aspaıtyn
«Kemel Toqaevpen etene jaqyn boldym dep aıta almaımyn. Jazýshylar odaǵyndaǵy jıyndarda kezdesip qalyp, keıde qol alysyp amandasyp, keıde bas ızesip qana óte shyǵatynbyz. Men Kemekeńmen onyń Joǵarǵy Keńestiń vedomstvosynyń redaktory bop qyzmet istep júrgen kezinen bastap tanys-bilis bola bastadym. Joǵarǵy Keńestiń ǵımaraty Jazýshylar odaǵynyń irgesinde bolǵandyqtan, ol kisi ádebıetshiler úıindegi jıyndarǵa úzbeı qatysyp júretin. Joǵarǵy Keńestiń qyzmetkeri bolǵandyqtan, ol kisini kórgen bette entelep baryp, amandasa ketýdi ersi sanaıtynbyz. Yńǵaısyzdanamyz. Qansha degenmen Joǵarǵy Keńestiń qyzmetkeri ǵoı», - deıdi Dýlat Isabekov.
Jazýshynyń Kemel Toqaevpen «syrttaı» tanystyǵy birte-birte syılastyqqa aınalady. Aıtýynsha, oǵan aýyq-aýyq baspadan shyǵyp jatqan jańa kitaptary, Qazaqstannan, Máskeýden alyp jatqan syılyqtary men ár túrli dárejedegi marapattary sebep bolǵan.
«Qutty bolsyn» dep qolyn alǵanymyzda baıaǵy sabyrly qalpynan taımaı «raqmet» dep kúbirleıtin de qoıatyn. Ol kisi Jazýshylar odaǵyna kelip-ketip júrgende nemese odaqtyń keńseishilik qyzmetin atqarý barysynda ózgelermen aqtaryla syrlasyp, áńgimelesip júrse júrgen shyǵar, odaq qabyrǵasynda meniń Kemel aǵamen jaqyn tanysýymnyń reti kelmepti. Meniń ol kisimen jaqynyraq aralasýym 70-jyldardyń aıaǵy, 80-jyldardyń bas kezinde, jazýshylardyń shyǵarmashylyq úıinde bastaldy. Bul kez - Kemel aǵanyń barlyq qyzmetti atqaryp bolyp, demalysqa shyqqan kezi edi. Kemel aǵamen jaqynyraq tanysyp, ashyǵyraq sóılesýdiń barysynda ol kisiniń meılinshe qarapaıym, meılinshe sypaıy, qyzmet pen jazýshylyqtyń kemeline jetip júrse de kemerinen bir aspaıtyn, Esil ózenindeı jaıbaraqat aǵysynan bir tanbaıtyn minezge baı adam ekenine kózim jetti», - deıdi Dýlat Isabekov.
Biraq, Kemel Toqaev jańa kitaby shyqqanda jurt sııaqty dabyra qylmaıdy eken.
«Meniń jańa kitabym jaryqqa shyqty» dep jarııalamaı, únsiz ǵana qabyldaı salatyn da qoıatyn. Osyndaı kezdiń birinde:
- Kemel aǵa, jańa kitabyńyzdy Memlekettik syılyqqa usynyp kórmeısiz be? - degenimde:
- Áı, qoıshy! Súrinip qalsam atyma kir kele me dep qorqamyn.
- Sizdi kim súrindiredi? Jurttyń bárimen dossyz ǵoı.
- Lenın aıtqan ǵoı, «Beregı menıa ot drýzeı, a s vragamı sam spravlıýs» dep. Dos bop júrgen adamdar ózgeniń atynyń óziniń atynan ozǵanyn qalamaıdy emes pe? Shyǵarmamnyń bireýin úlken syılyqqa usynamyn dep, dostarymnyń qataryn sıretip alǵym kelmeıdi. Maǵan syılyqtan góri dostarymnyń kóp bolǵany jaqsy.
Tereńnen qozǵap aıtylǵan mynadaı ǵıbraty mol tyń oıǵa tańdanyp, únsiz qalǵan edim», - dep eske aldy.
Eske alý men estelikter degende Dýlat Isabekovty qapy qaldyratyn eki oı bar.
«Bir ókinerim, jazýshylardyń shyǵarmashylyq úıinde aptalap jatqanda sýretke túsý degen oıymyzǵa kelmepti-aý! Kemel aǵamen birge Ǵ. Músirepov, M. Qarataev, taǵy basqa uly adamdar da osy úıde demalyp, jazý jazyp jatty emes pe? Solarmen sýretke túsý nege oıymyzǵa kelmedi? Búgingi kúnniń erteń tarıhqa aınalatynyna mán berip úırenbegen eski salǵyrttyqtan qansha oqysaq ta aryla almappyz-aý. Ekinshi ókinerim – Kemel aǵa aramyzdan erte ketti. Paıǵambar jasynda. Ózi tárbıelep ósirgen ulynyń búgingi tańda el Prezıdenti bolǵanyn, jaı ǵana Prezıdent emes, mádenıettiligimen, qarapaıymdylyǵymen, álemniń bes tilinde erkin sóılep, sol tilde baıandama jasaı alatyndyǵymen, ózge Prezıdentter sekildi alyp-ushpa pikirden ózin aýlaq ustaı biletin tektiligimen erekshe qurmetke bólenip otyrǵanyn emes, tym bolmasa mınıstr bolǵanyn da kóre almaı, jettim degende «jyǵylyp» qalǵany ókinishti-aq. Amal qansha?! Qazir oılaımyn, eger Kemel aǵa balasynyń Prezıdent bop, álemge tanylǵan tulǵaǵa aınalǵanyn kóre qalǵan kúnniń ózinde baıaǵy minezinen bir de bir aınymaı, kemerinen asyp-tógilmeı qarapaıym ómirin jalǵastyra beretin sııaqty», - deıdi Dýlat Isabekov.