Dopıngpen kúres: Sportshylardyń daýǵa iligýi azaıa ma

NUR-SULTAN. QazAqparat - Qazaqstanda dopıng úshin jazany barynsha kúsheıtý josparlanyp otyr. Endigi kúni zańsyz preparattardy qoldanǵan sportshylarmen birge bapkerler, jeke dárigerler, tipti sport fýnktsıonerleri de jumystan shettetiledi. Arnaıy zań jobasynda barlyq áleýmettik tólemderdi, sondaı-aq marapattardy keri qaıtarý qarastyrylǵan. Atalǵan qujat jaqynda Parlament Májilisinde birinshi oqylymnan ótti. Endi, oǵan taǵy birqatar ózgerister engiziledi degen jospar bar. Degenmen, elimizdiń osy saladaǵy negizgi saıasaty anyq, endigi kezekte sportshylarǵa aqshalaı syıaqylar, qymbat kólikter men keń páterler ońdy-soldy berilmeıdi. QazAqparat tilshisi jańa zań jobasyn saraptap, oǵan qatysty chempıondardyń pikirin bilgen edi. Álem chempıony Ilıa Ilınmen de tildesýdiń sáti túsken.

QR Parlamenti Májilisiniń depýtaty Olga Shıshıgınanyń aıtýynsha, zań jobasynda páterdi syıǵa berýge qatysty norma ózgerissiz qalatyn boldy. Áıtse de tegin páter degen joq. Zań jobasyna sáıkes, ondaı baspana aldymen 10 jylǵa jalǵa beriledi. Osy ýaqyttyń ishinde WADA dopıng anyqtamasa, ony sportshynyń menshigine aýdarýǵa bolady. Alaıda aqshalaı syıaqydan aıyrý máselesin áli de qarastyrý qajet. Sıdneı Olımpıadasynyń chempıony ol aqshany bólip tóleýdi usynyp otyr. «Aqshalaı syıaqy qalaı qaıtarylady? Negizgi másele - osy. Syıaqyny tolyǵymen qaıtarý qıyn ǵoı. Menińshe, aqshalaı syıaqyny birden bermeı, bólip tóleýge bolady. Áıtpese, qyrýar qarjyny berip, artynan ony qaıtarýdy talap etsek, sportshyǵa úlken salmaq túsedi. Ony barlyq tıtýldaryn alyp qoıady, páterinen shyǵaryp tastaıdy. Onyń ústine aqshalaı syıaqyny qaıtarý qajet. Bul - úlken materıaldyq ári psıhologııalyq aýyrtpalyq. Máselen, qazir bizde «sporttyq zeınetaqy» degen tólem bar. Mysaly, men ózim Olımpıada altyny úshin aı saıyn 24 aılyq eseptik kórsetkish (1AEK - 2 525 tenge) kóleminde sporttyq zeınetaqy alyp turamyn. Biraq ony alý úshin 20 jyldyq eńbek ótiliń de bolýy qajet. Meniń oıymsha, sportshy Olımpıada chempıony atandy ma, kelesi aıdan bastap aqshalaı syıaqyny bólip, sporttyq zeınetaqy sııaqty berip otyrýǵa bolady», - dedi Olga Shıshıgına QazAqparat tilshisine aıtqan pikirinde.

Onyń oıynsha, qazirgi sporttyq zeınetaqynyń mólsherin kóbeıtý kerek. Al oǵan qajetti eńbek ótilin kerisinshe qysqartqan jón. Áıtpese, jas sportshy chempıon atansa da, zeınetaqyny alý úshin taǵy biraz ýaqyt jumys isteýge týra keledi. Sonshama ýaqyttan buryn jaraqat alyp jatqandar qanshama. Shıshıgınanyń ózi sporttyq mansabyn aıaqtaǵannan keıin arnaıy tólemdi alý úshin taǵy tórt jyldaı eńbek ótilin jınaýǵa májbúr bolǵan eken. Ondaı tólem qajet. Sebebi sporttyq zeınetaqyny ómir boıy tóleıdi.

Zań jobasyna sáıkes, dopıng úshin sporttyq zeınetaqy ǵana emes, sportshylar, bapkerler men komanda jetekshileriniń aı saıynǵy basqa da tólemderi toqtatylady. Tipti, halyqaralyq jarystarda jaraqat alǵany úshin beriletin járdemaqydan da aıyrý josparlanǵan.

Sıdneı Olımpıadasynyń taǵy bir chempıony Ermahan Ybyraıymov dopıng úshin jazany kúsheıtýdi tolyǵymen qoldap otyr. Bapker zańsyz preparattar jıi qoldanylatyn sport túrlerin de atap berdi. «Negizi, men zań jobasynda kórsetilgen máselelerdi qoldaımyn. Osy qujatty qabyldasa, sportshylar da, bapkerler de, sport jetekshileri de jazany bilip, dopıngke jolamaıdy ári ózderine degen jaýapkershiligi artady. Máselen, Olımpıada oıyndarynan kelgennen keıin syıaqyny beredi ǵoı, sen dopıng qoldandyń da, joq pa, ázirshe jartysyn ala tur degen áńgime joq. Ony alady da, bere salady. Biraq ustalǵan jaǵdaıda ol aqshany qaıtarý kerek bolady. Endi, dopıng jıi qoldanatyn sporttyń túrleri bar, ol - jeńil atletıka, júzý, velosport, shańǵy, aýyr atletıka. Kúreste de qoldanyp jatady. Biraq onyń eshbir qajeti joq», - deıdi E.Ybyraıymov.

Álemdik tájirıbege súıensek, búginde shetelde dopıng úshin qylmystyq jaýapkershilikter de kórsetilgen eken. Kórshi Reseı Federatsııasy da atalǵan normany engizgen bolatyn. Alaıda sport salasyndaǵy sarapshylar ondaı jazanyń tıimsiz ekenin aıtyp otyr. Sebebi keı kezde tabystyń kólemi dopıng úshin taǵylatyn jazadan basym bolyp turady. Budan bólek, farmakologııa salasyndaǵy progress qylmystyq jaýapkershilikten op-ońaı qutylyp ketýge múmkindik berip otyr. Sosyn adamdy túrmege otyrǵyzý úshin onyń áreketi qoǵam úshin qanshalyqty qaýipti bolǵanyn dáleldeý kerek. Dopıng boıynsha ondaı dálelderdi keltirý qıyn. Sodan bolar, QR Bas prokýratýrasy zań jobasynda bolǵan qylmystyq jaýapkershilikti alyp tastady.

Osy maqalany daıyndaý barysynda QazAqparat tilshisi kóptegen jas atletterdiń kýmırine aınalǵan Ilıa Ilınge de habarlasyp, sportshynyń jazany kúsheıtýge qatysty pikirin bilgen edi. Ilıa atalǵan qujat týraly estimegen bolyp shyqty. Biraq barlyq normalarmen tanysqannan keıin óz pikirin bildirýge ýáde etti. «Shynymdy aıtsam, qazir oǵan ýaqyt joq. Alda Azııa chempıonaty bar. Sol jarysta óner kórsetemin degen úmitim bar. Qazir qatty daıyndalýym qajet. Ázirshe, eshteńe aıta almaımyn. Bir aıdan keıin kommentarııdi de, aldaǵy josparymdy da aıtyp, sizben bólisemin», - dedi I.Ilın.

Negizi, sportshylardyń barlyǵy dopıng úshin jazany kúsheıtý sharalaryn qoldaıdy. Biraq sportshynyń alǵa qoıǵan maqsatty tek oryndaýshy ǵana ekenin túsiný kerek, deıdi olar. «Halyqaralyq Olımpıada komıteti dopıng úshin ustalǵan sportshynyń barlyq jetistikterin joıyp tastaıdy. Bul - úlken psıhologııalyq soqqy. 10 jyldyń ishinde páterin alyp qoıamyz deımiz. Al osy ýaqyttyń ishinde onyń jaǵdaıy qalaı bolady? Jaraqattardan densaýlyǵy da syr beretin shyǵar. Biz bolsaq, aldymen minberge shyǵaryp, qol shapalaqtaımyz. Eldiń qaharmany qylamyz. Al eń sońynda bárin alyp, jurdaı qylyp qoıamyz. Ondaı sportshyǵa jumys tabý da ońaı emes. Bapkerler bolsa, ony tastap, basqa sportshyny alyp, jumys isteı beredi», - deıdi sportshylar.

Sońǵy jyldary qazaqstandyq sportshylar jyl saıyn dopıng daýyna iligip keledi. Máselen, ótken jyly 30-ǵa jýyq qazaqstandyq sportshy dıskvalıfıkatsııaǵa ushyrady. Jańa ózgerister kúshine engennen keıin atalǵan kórsetkish ózgeredi degen senim bar. Májiliske usynylǵan zań jobasynyń maqsaty da osy!