Dıhan Qamzabekuly: Rámiztaný – otanshyldyqtyń biregeı salasy
«Memlekettiń rámizderin qadirleý – el azamattary úshin aıryqsha paryz. Árbir adam Otan qundylyqtaryn janymen túsinip, olardy jan-jaqty tanýǵa jáne ózgege tanystyrýǵa jumylýy tıis. Ony jete bilip, qadir-qasıetin uqqanda, tarıhyn, tilin, dástúrin, ótken jolyn, rýhyn, saıyn dalasyn, asqar taýyn, móldir sýyn qaısarlyqpen qorǵaǵan erlerge degen maqtanysh sezimi oıanatyny ras. Búgingi Qazaqstannyń rýhanı-moraldyq saýyǵýy, nyǵaıýy men damýy osy eldik hám memleketshildik serpilýmen tikeleı baılanysty. Bizdiń uǵymymyzda rámiztaný - kózsiz súıispenshilik emes, otanǵa, elge degen ata-baba qanymen boıǵa sińgen sanaly ári shynaıy qushtarlyq. Rámiztaný uǵymy týǵan memleketke, jaralǵan topyraq pen ósken ortaǵa degen izgi sezimdi ǵana bildirmeıdi, ol - eldik birlikti, halyqtyq qasıet pen sapany, azattyq úshin kúresti, tarıhı jol men jasampazdyqty qasterleýdi ańǵartatyn keń uǵym. Ol – eldiń ótkenine, búginine, keleshegine degen berik senim men tereń jaýapkershilikti oıatatyn rýhanı irgetastyń bir júıesi», - dedi D. Qamzabekuly.
Ǵalymnyń paıymynsha, qazir Qazaqstan jańarýǵa bet alǵan kezeńde rámiztaný elimizdegi asa mańyzdy ári ózekti qaǵıdatqa aınalyp otyr. Óıtkeni ol – otanshyldyqtyń biregeı salasy. Qazirgi álemdik syn-qaterler tusynda táýelsiz elimizdiń ǵalamdaǵy orny men qaýipsizdik máselesi barshamyz úshin otanshyldyq ólshemi ekenin de este ustaǵan jón.
«Osy aıada 5 maýsymda ótetin Ata zańǵa engiziler ózgerister men tolyqtyrýlarǵa baılanysty referendýmdy da – eldik birlik pen damýdyń sharty dep qabyldaǵanymyz durys. Bolashaqta memleketimizdiń jaýapty oryndaryna jańa kúshpen, sapaly áleýetpen keledi dep úmittenip otyrǵan jastarymyzdyń otanshyldyq mindeti de, paryzy da – eldiń arman-múddesin joǵary qoıý, halqynyń ál-aýqatyn kóterý, jan-jaqty damýyn qamtamasyz etý jolynda ter tógý, burynǵy-keıingi qatelikterden sabaq alý, dana Abaı aıtqan «bes asyl isten» aınymaý. Bul ońaı emes, biraq qoǵam izdense, jaýapty bolsa, retimen júzege asatyn bel-beles», - dedi QR UǴA akademıgi.
Onyń aıtýynsha, Qazaqstan jastary úshin rámiztanýdyń jańa mindeti – bilim men aqylǵa baılanysty.
«Biz Táýelsizdiktiń qıyn da kúrdeli 30 jyldyǵyn júrip óttik. Alda budan da jaýapty asýlar tur. Endeshe memleket nyshandaryn jaı ǵana nasıhattamaı, ómirimizdiń mánine, tirligimizdiń arqaýyna, birligimizdiń ózegine aınaldyrsaq qana utamyz. Jastar ómiriniń máni – jasampazdyq, tirliginiń ólshemi – úzilissiz izdený, birliginiń qaǵıdaty – senim. Osynyń bári bilim men aqylǵa, namys pen jaýapkershilikke baılanysty. Elin oılaǵan azamat úshin Otannyń azattyǵynan, eldiń baıandylyǵynan asqan baqyt joq. Tasqa jazylǵan tarıh ta, tarıhshy ǵalymdarymyzdyń qadaý-qadaý zertteýleri de búgingi qazaq jerinde ata-babalarymyzdyń kemi 5 myń jyldan beri turyp jatqanyn, irgeli eldik birlestikter men memleketter qurǵanyn, Uly dala topyraǵynda tórt túliktiń arqasynda laıyqty sharýashylyq, halyqtyń parasatyn ulyqtaǵan tereń mádenıet bolǵanyn dáleldeıdi. Bodandyqtyń neshe túrli buǵaýyn da buzyp, «fenomen-fenıks» syndy qaıta eldik pen memlekettilikti qalpyna keltirgenbiz. Osynyń bári memlekettik rámizderimizde kórinis tapqan», - dedi Dıhan Qamzabekuly.
«Elimizdegi jastarǵa baǵyttalǵan rámiztanýdyń ekinshi mindeti – osy salanyń teorııasy men tájirıbesin qatar ustaýǵa qatysty. Jalpy ǵylymǵa jete jáne syndarly (konstrýktıvti) kóńil bólgen el ǵana toptan ozyp shyǵady. Ǵylymdy dereksiz, abstrakty dep qabyldamaý kerek. Ol siz ben bizdiń ómirimizdiń arqaýynda, júıesinde ómir súrip jatyr. Sondyqtan eltańba, tý, ánuranǵa baılanysty tosyn, tyń, oıly zertteýler jáne sony túsindiretin bilgir mamandar, ásirese talapty jastar qajet. Al, máseleniń praktıkalyq mánine kelsek, biz memlekettik rámizderdi kúndelikti ómirimizdiń, tirshiligimizdiń atrıbýtyna aınaldyratyndaı kreatıvti usynystardy talqylap, júzege asyra bilýimiz mańyzdy. Osy kúni talantty, izdengish jastar az emes. Solardyń ıdeıasyna, shyǵarmashylyq bastamasyna, tabıǵı biligine qulaq asqap, múmkindiginshe qoldaǵanymyz jón. Bul baǵytta búkil Qazaqstan jastarynyń maqsaty aıqyn bolýy kerek. Ol – uly maqsatpen, halyq armanymen memlekettilik arqaýyn qaıta jalǵaǵan elimizdiń memlekettik rámizderin úılesim men senimniń tetigine, damý nyshanyna aınaldyrý. El jastarynyń talaby, oıy, ar-ujdany, bilimi osy oımen tutassa, otanshyldyq qatysty kóp másele ózinen ózi-aq sheshiletini sózsiz», - dedi ǵalym.
Budan buryn habarlanǵandaı, atalǵan halyqaralyq konferentsııada Memlekettik hatshy Erlan Qarınniń quttyqtaý hatynda ǵalymdar tarapynan memlekettik rámizderdi tıimdi nasıhattaýǵa jáne patrıottyq tárbıeniń tyń tásilderin jetildirýge qatysty irgeli zertteýler usynylýy kerek ekeni aıtylǵan.
Ashyq kózderden alynǵan foto