Dıhan Qamzabekuly: Búgingi jańǵyrý - Alash zııalylarynyń júrip ótken joly

ASTANA. QazAqparat - Lev Gýmılev atyndaǵy Eýrazııa ulttyq ýnıversıtetiniń prorektory, alashtanýshy ǵalym Dıhan Qamzabekulynyń aıtýynsha, búgingi rýhanı jańǵyrý sharalaryn iske asyrǵanda «velosıped oılap tabýdyń qajeti joq». Sebebi onyń bárin Alash zııalylary jazyp ketken. Sony qolǵa alý qajet, dep habarlaıdy QazAqparat tilshisi.

«Alash zııalylary sol dáýirdiń ózinde bıliktiń de, zań shyǵarýshy salanyń da, rýhanııat pen bilim salasynyń negizderin qalyptastyrdy. Meniń esime 1924 jylǵy tuńǵysh Bilimpazdar seziniń qaýlysy túsip otyr. Qazir biz aıtyp otyrǵan máselelerdiń bári qaraldy. Týra sol jyly latyn álipbıi de qaraldy. Ol kezde jıynǵa kóp azamattar qatyspaıdy. Sonyń ózinde aqyl-oıdyń birizdiligi men mádenı mura máselesi qaraldy. Búgingi jazý da bar. Jasyratyny joq, qazir zańnyń ózi aldymen oryssha, odan keıin qazaqsha daıarlanady. Basqa dúnıeler de bar. Osynyń barlyǵy sol kezde aıtyldy. Termınologııany alaıyq, álemde mıllıondaǵan termınderdi aýdarýdyń qajeti joq. Alaıda árbir el sol termınologııany óz zańdylyǵyna beıimdeıdi. Aǵylshyn tili de solaı, orys tili de solaı. Alash zııalylary osy dúnıeni aıtady. Tipti, termınderdi aýdarýdyń joldaryn da kórsetip ketken. Bylaısha aıtqanda, velosıped oılap tabýdyń qajeti joq. Sonymen birge qazirgi jańǵyrýdyń kúretamyry - oqýlyq jazý, klassıkalyq oqýlyqtardy aýdarý máselesi bar. Bul da - Alash zııalylarynyń júrip ótken joly. Olar da múmkindiginshe aýdaratyn nárseni aýdaraıyq, áıtpese, ózimiz jazaıyq dep aıtty»,  - deıdi professor Dıhan Qamzabekuly.

Budan bólek, Alash zııalylarynyń el men jer tarıhyna qatysty bastamalary búgingi «Týǵan jer» baǵdarlamasymen úndesip otyr. «Birinshi, aýylyńnyń tarıhyn jaz, bolystyń tarıhyn jaz, ýezdiń tarıhyn jaz, gýbernııanyń tarıhyn jaz, sodan eldiń tarıhy shyǵady» dedi olar. Qazir sol dáýirdiń oı-pikirine kelip otyrmyz», - dep atap kórsetti Dıhan Qamzabekuly.

Aıta keteıik, búgin QR Joǵarǵy sotynda «Rýhanı jańǵyrý - máńgilik el bolýdyń kepili» taqyrybynda «dóńgelek ústel» ótti. Alqaly jıynǵa tarıhshylar, til mamandary, ádebıetshiler men sýdıalar qatysyp, «Bolashaqqa baǵdar: rýhanı jańǵyrý» maqalasyna, sondaı-aq «Týǵan jer», «Qazaq tilindegi 100 oqýlyq», «Qazaqstannyń kıeli jerler geografııasy» sııaqty jobalarǵa qatysty óz oılaryn ortaǵa saldy.

Sol jerde Sh.Shaıahmetov atyndaǵy tilderdi damytýdyń respýblıkalyq úılestirý-ádistemelik ortalyǵynyń dırektory Erbol Tileshov oqýlyqtardy aýdarýǵa qatysty óz usynysyn ortaǵa salyp, aldaǵy ýaqytta «Balalar álemi» memlekettik portalynyń ashylatyndyǵyn jetkizdi.