Depýtattar eldik máselelerdi aımaqtarmen birlese otyryp sheship keledi-Senat depýtaty E. Muqaev

AL. 29 qyrkúıek. QazAqparat /Eljan Eraly/ - Batys Qazaqstan oblysynan Qazaqstan Parlamenti Senatyna saılanǵan depýtattyń biri - Erbolat Muqaev. Senatormen óńirge kelgen kezinde QazAqparat tilshisi áńgimelesken edi.

-Erbolat Rahmetuly, Aq Jaıyq óńirinde kóp­te­gen basshylyq qyzmetterde bol­­dy­ńyz, olar qazirgi de­pý­tat­tyq qyzmetińizge qan­sha­lyq­ty áser etýde?

-Men 1984 jyly joǵary oqý ornyn bitirip kelgennen keıin, eńbek jolymdy ózim oqyǵan Fýrmanov orta mektebinde (Jalpaqtal aýyly) fızıka pániniń muǵalimi qyzmetinen bastadym. Bir jyldan keıin aý­dandyq komsomol komıtetiniń hatshylyǵyna saılandym. Keler jyly Máskeýdegi joǵary komsomol mektebinde oqyp, joǵary saıası bilim alǵannan keıin, oblystyq komsomol ko­mıtetiniń bólim meńgerýshisi, aýdandyq komsomol komıtetiniń birinshi hatshysy boldym. 1990 jyldyń sáýir aıynda Fýrmanov aýdandyq partııa konferentsııasynda aýdandyq partııa komıtetiniń ekinshi hatshysy bo­lyp saılandym. Partııa ta­ra­ǵannan keıin aýdandyq statıstıka jáne taldaý bóliminiń bastyǵy bolyp qyzmet istedim. Bertin kele, aýdan ákiminiń orynbasary, oblys ákimdiginiń uıym­­dastyrý, baqylaý jáne kadr bóliminiń meńgerýshisi, oblys­tyq eńbek jáne halyqty áleý­met­tik qorǵaý basqarmasy bas­tyǵynyń orynbasary, qala áki­miniń orynbasary, oblys áki­mi apparatynyń jetekshisi qyz­met­te­rin atqardym. Jalpy alǵanda, 22 jyl memleket­tik qyzmettiń ár salasynda eńbek etip, ómir mektebinen ótip, tájirıbe jınaqtadym. Árıne, depýtattyq qyzmetime aýdan, qala, oblys kóleminde atqarǵan jumystarym ıgi áserin tıgizip júr. Qandaı da bolmasyn, zań­ǵa ózgeris engizgende nemese ja­ńa zań qabyldaǵanda buryn­ǵy qyz­met­terimdegi oryn alǵan jaı­­lardy oı eleginen ótkizip, zań­nyń halyqqa paıdaly bolý ja­ǵyn eskerip otyramyn.

-Depýtat retinde qan­daı má­se­le­ler­di sheshýge at­sa­lys­ty­ńyz? Sizdiń posh­ta­ńyz­ǵa ba­tys­qazaqstandyq tur­ǵyn­dar­dan suraq, ótinishter jıi túse me, ol máselelerdiń sheshilýi qalaı?

-Jalpy, depýtattar eldik máselelerdi aımaqtarmen birlese otyryp sheshýge tyrysady. El-jurt kún tártibine qoıǵan máseleniń ońaıy bolmaıdy. Bul máselelerdiń birazy sheshimin tapsa da, she­shimin tappaı turǵandar da joq emes. Dana halqymyzdyń «Eń­bek qajytpaıdy, qaıǵy qa­jy­ta­dy» degen sóziniń jany bar. Tek ýaqytpen sanaspaı eń­­­bek ete bilsek, kóptegen má­se­le she­shi­le­di. Árıne, meniń posh­ta­­­­ma tú­setin hattar az emes. Onyń ishinde sý, jol, gaz, sporttyq kerek-jaraqtar, tur­ǵyn úı, memlekettik tapsy­rys, áleýmettik-mádenı salalarǵa qa­tys­ty ótinishter bar. My­sal­ǵa, Senatqa kelgen ýaqyt ara­ly­ǵyn­da sheshimin tapqan má­se­le­ler­diń qatarynda emdeý me­ke­me­le­ri kóptep sanalady. El­ba­sy­nyń «100 mektep, 100 aýrýhana» baǵdarlamasyna sáı­­kes salynǵan Oral qa­la­syn­da­ǵy aýysymyna 500 adamdy qabyldaı alatyn №5 qalalyq em­ha­na­­nyń, 200 tósektik oblys­tyq kóp beıindi balalar aýrý­ha­na­sy­nyń, 150 tósektik on­­ko­­lo­­­gııa­­lyq dıspanserdiń, Ze­­­le­­n­ov aýdanynyń Peremetnyı aýylyndaǵy 120 jáne Te­rek­­ti aýdanynyń Aqjaıyq aýy­lyn­daǵy 100 tósektik aý­­­rý­­ha­­na­­lar­­dyń, Aqjaıyq aý­­da­­­­ny­­­nyń Chapaev aýy­lyn­da­ǵy 250 adamdy qa­byl­daý­ǵa la­­­­­ıyq­­tal­­ǵan emhananyń qu­ry­lys­­ta­ry 2009 jy­ly bastalyp, 2011 jy­ly aıaqtalý kerek edi. Qu­ry­lys qarqyny jaqsy júr­gen­dik­ten, áriptesterimmen bir­ge másele kóterip, 2011 jyl­dyń qarajatyn bir jylǵa jyl­jyt­tyq. Sóıtip bul emdeý oryndary 2010 jyly, ıaǵnı bir jyl buryn iske qosyldy. Sondaı-aq Tasqala jáne Qarató­be aýdandarynda 100 balaǵa ar­­nal­­ǵan ınternaty bar 300 oryn­­dyq jalpy bilim beretin mektepterdiń qurylysyna, «Chapaev-Jańaqala-Saıqyn», «Jympıty-Qaratóbe», «Aqsaı-Shyń­ǵyrlaý» avtojoldaryn kúr­­de­li jóndeýge qarjy bó­lin­di. «Cha­pa­ev-Jal­paq­tal» joly­na jy­ly­na 4-5 shaqyrym jón­de­lýi­ne qar­jy bó­li­ne­tin edi. Bıyl bul jol­dyń 20 sha­qy­ry­my­na qa­ra­jat­tyń bó­li­nýi­ne, 2012 jyly 40 shaqyrym joldyń joba-sme­ta­lyq qujattamasynyń ázir­le­nýi­ne úles qostyq. Kırov-She­jin ma­gıs­tral­dyq kanalyn kúr­de­li jóndeý jáne aýmaǵy 12 sha­qy­rym­ǵa deıin sozylatyn jańa kanal salý jumystaryna qarjy bólindi. Jáńgir han atyndaǵy BQATÝ aýmaǵynda 560 oryndyq 9 qabatty jataqhana boı kó­ter­di. 2010 jylǵa arnalǵan res­pýb­lıkamyzdyń memlekettik qor­ǵanys tapsyrmasy jobasyna «Oralagroremmash» AQ-dan órt sóndirý avtokólikterin Qorǵanys mınıstrliginiń qajettiligine alý qarastyryldy. «Gıdroprıbor» ǴZI» AQ men «Oral «Zenıt» zaýyty» AQ jyl saıyn Qazaqstan Respýblıkasynyń Qarýly Kúsh­te­ri, sonymen qatar basqa da áskerı quramalary úshin de memlekettik qorǵanystyq tap­syr­ma­lar­dy oryndaýǵa qa­ty­satyn boldy. El aýmaǵyn sapaly aýyz sýmen qamtamasyz etýge baǵyttalǵan «Aqbulaq» baǵ­dar­lamasyn júzege asyrý maqsatynda biraz másele she­shildi. ıAǵnı Aqjaıyq aý­da­ny­nyń Mergen, Tasqala aýdany­nyń Tasqala, Oıan aýyldaryn taza aýyz sýmen qamtamasyz etýge, Bórli aýdany Prı­ýral aýylynyń sý júıesi jelile­rin qalpyna keltirýge, Jánibek aý­dany Taý, Jaqsybaı, Bó­keı or­da­­sy­­nyń Saraljyn aýyl­da­ryn­da sý júıesiniń qu­ry­lys­ta­ryn júrgizýge, Shyń­ǵyr­laý aý­dany ortalyǵyn taza sýmen qam­ta­ma­syz etetin «Ardaq» bas sa­ǵa­synyń qurylysyna qar­­jy bólindi. Mine, osylaısha ár má­sele óz sheshimin taýyp keledi.

-Senat qabyrǵasy boıy­ńyz­ǵa qandaı qasıetti darytty?

-QR Parlamentiniń joǵary býyny sanalatyn Senat - memlekettiń eń joǵarǵy zań shyǵarýshy organy Parlamenttiń qos palatasynyń biri. Parlamentte qandaı da bolmasyn máseleni memlekettik turǵyda qaraý qajet ekenin sezinesiń. Memleket neǵurlym myqty bolsa, halyqtyń da jaǵdaıy soǵurlym jaqsara túsedi.

-Sizdi qoǵamdaǵy qandaı máseleler qatty mazalaıdy?

-El táýelsizdiginiń arqa­syn­da qazaqstandyq qoǵamda bu­ryn-sońdy bolmaǵan áleý­met­tik-ekonomıkalyq, má­de­nı, saıası oń ózgerister kórinis tapty. Desek te, meni mazalaıtyn má­se­le barshylyq. Máselen, keıbir jastardyń radıkaldy dinı aǵymdardyń yrqyna berilip júrgendigi. Jap-jas jigitter keýdesine deıin jetetin saqal qoıyp, bizdiń dástúrli ıslam jolymen emes, basqa aǵymdaǵy jolǵa túsýi alańdatady. Buryn qazaqtyń jastary emes, qa­rııalary ǵana saqal qoıǵan. Sa­qaldary kúmisteı appaq bol­ǵan soń, olardy «aqsaqal» dep qurmettegen. Jáne de aq­saqaldarymyz qaba saqal emes, kishkentaı ǵana shoqsha saqal qoıǵan. Dinge den qoıǵan árbir azamat ıslam dininiń negizgi qaǵıdalaryn ustanyp, bes ýaqyt namazyn oqyp, el qatarly júrgenin qalar edim. Órkenıetti zamanda qoǵam da, adam da adaspaǵany durys. Ekinshiden, adamdar arasyndaǵy shynaıy dostyq emes, paıdakúnemdik nıet­pen «dostyq» izdeıtinder­diń qatary kóbeıip bara jat­qan joq pa dep alańdaımyn.