Dáýren Abaev: Zańǵa túzetý engizý jýrnalıstik zertteýge kedergi keltirmeıdi
Quzyrly Mınıstrliktiń basshysy elimizdegi jýrnalıstik uıymdardyń alańdaýshylyǵyn týǵyzǵan túzetýlerge qatysty naqty túsinik berdi. Atap aıtqanda, bul jerdegi áńgime ózegi jýrnalıstiń «jeke», «otbasylyq», «banktik», «dárigerlik» jáne «kommertsııalyq» qupııany jarııalaýǵa qatysty mindetteri týraly bolyp otyr.
Dáýren Abaev is júzinde bul túzetýler jýrnalıstik zertteý júrgizýge eshqandaı da kedergi keltirmeıtinin atap aıtty. «Birinshiden, mundaı túsinikter qazirgi qoldanystaǵy zańymyzda bar. Joǵaryda atalǵan qupııalar qandaı da bir deńgeıde zańmen qorǵalady. Biz tek olardy buqaralyq aqparat quraldarynda paıdalaný mehanızmderin naqtyladyq. Ekinshiden, jýrnalıstik zertteý barysynda bir adamnyń para alǵanyn anyqtaıtyn bolsam, maǵan sol adamnyń banktegi shotynyń nómirin jarııalaýdyń ne keregi bar? Munyń tehnıkalyq qajettiligi joq. Óıtkeni, quqyq qorǵaý organdary onsyz da maqalada jazylǵan aqparatty tekserýge mindetti ǵoı. Nemese basqasha mysal keltireıin. Jurttyń kópshiligi «otbasylyq qupııa degen ne?» dep suraıdy. Bul sanatqa ul balany asyrap alýdy jatqyzýǵa bolady. Mundaı jaǵdaıdy egjeı-tegjeıli zerttep, bireýdi qaralaýǵa umtylatyn jigerli jýrnalıster de joq emes. BAQ-taǵy aqparattan asyrap alǵan bala jyldar boıy jat otbasynda óskenin oqyp-biledi. Mundaı jaǵdaı onyń jan-dúnıesine jaǵymsyz áser etetini sózsiz»,- deıdi mınıstr.
«Taǵy bir mysal. Aılyq jalaqysy 150 teńgeni quraıtyn bir sheneýnik Germanııanyń asa qymbat emhanalarynyń birinde em-dom aldy delik. Mundaı jaǵdaı kúdik týǵyza ma? Árıne. Eger de bir jýrnalıst osyǵan zertteý júrgizetin bolsa, onyń nıetin biz qoldaımyz. Biraq bul jerde naýqastyń dıagnozyn jurtqa jarııa etýdiń qajettigi bar ma? Ol ne beredi? Mundaı normany engize otyryp, biz qandaı da bir materıaldardyń keıipkerleriniń jaqyndary men týystaryna moraldyq zııan keltirmeýdiń joldaryn oılastyrdyq. ıAǵnı, jýrnalısterge keıbir kezderi etıkalyq normalardyń sheginen shyqpaýdy eske salatyn syzyqty belgilep berdik. Bizdiń negizgi maqsatymyz - osy»,- dep túsindirdi Dáýren Abaev.
«BAQ týraly» zańǵa engizilgen túzetýlerdiń biri memlekettik organdardyń jýrnalısterdiń saýalyna 15 kún ishinde jaýap qaıtarýyna qatysty bolatyn. Bul túzetýdiń anyq-qanyǵyn mınıstr bylaısha túsindirdi: «Shyn mánisinde biz kerisinshe, memlekettik organdardy tól resmı habarlamalaryn eki jumys kúniniń ishinde taratýǵa mindettep otyrmyz. Óıtkeni, mundaı jaǵdaıda erekshe jedeldik kerek, sol úshin jýrnalısterge tezirek aqparat berýge tyrysýǵa tıispiz. Basqasha jaǵdaıdar da bar. Mysaly, bir jýrnalıst sońǵy 10 jyldyqty qamtıtyn saraptamalyq materıaldy berýin surady delik. Memlekettik qyzmetshilerge mundaı mańyzdy aqparatty jınap, óńdeýge 15 kún ýaqyt bermeý - aqymaqtyq bolar edi».
Dáýren Áskerbekulynyń aıtýynsha, qoldanystaǵy zańnamaǵa 200-den astam túzetýler engizilgen. Sonyń ishinde úsh-tórt túzetýge qatysty ǵana túsinbeýshilik týyndady. Mınıstr qoǵamnyń asa belsendilik tanytqanyna rızalyǵyn bildirdi. Ol mass-medıa naryǵyna qatysýshylar men azamattyq qoǵam usynǵan 200-den astam túzetýlerdiń 70 paıyzy zań jobasynyń túpkilikti nusqasyna kirgenin málimdedi. «Qazir zań jobasy Parlamentke tústi. Ony talqylaý men taraptardyń sóz saıysy bolady. Búgingi tańda osy ótkir máseleni kótergenderdiń bári jumys tobyna kirip, qujatty jetildirýge óz úlesin qosa alady», - deıdi Dáýren Abaev.