Dástúrli dinde ekstremızm, terrorızm degen uǵym joq - ǵalym
Ári ony terrorızmge jáne basqalardy óltirýge shaqyratyn din dep sıpattaıdy. Sonymen qatar musylmandar qan tógýge jáne basqalarmen beıbitshiliksiz, súıispenshiliksiz ómir súrýge buıyratyn dinnen úırengen deıdi. Ol durys emes. Kez - kelgen din tek mahabbatqa, beıbitshilikke basqalarmen jaqsy turýǵa shaqyrady. Al Islam osy uly dinderdiń biri, ári ol ustamdylyqty, basqalarmen jaqsy turýshy din. Beıbitshilik, súıispenshilik dini, barlyq moneteıstik dinder sol sııaqty. Quran kárimde sony anyqtaıtyn ondaǵan aıattar bar. Quran musylmandardan ádildikti, tipti musylman emesterge zulymdyq jasamaýdy talap etedi.
Keıbireýler Islamǵa ekstremızm, terrorızm dini dep jala japqanda álsiz dálelderge jáne Islammen az baılanys jasaıtyn tájirıbelerge súıenedi. Ári úkimdi barlyq musylmandarǵa jabady. Tipti qatygezdikti, ekstremızmdi, terrorızmdi osy dinge tıesili qylady. Bul ǵylymı iske qarama qaıshy. Durys ǵylymı tásil dinmen az qarym- qatynasy barlardyń aıtqanyna kóz jumyp, bizdi dinniń negizgi tabıǵatyna qaraýǵa shaqyrady. Bir adam ekstremıst bolyp, biraq terrorıst bolmaýy múmkin, ol óziniń pikirinde qatygezdik tanytady, biraq ózinen basqalaryna qarsy dushpandaspaıdy. Endi bireýi qatygez bolyp, óziniń qatygez pikirlerin taratýda kúshti paıdalanady. Mine bul jerde ekstremızm terrorızmmen baılanysady.
Islam adamdy qurmetteýde qandaı dindi bolsa da, shektemeıdi. Olaı bolsa, ol óz ustanýshylarynyń ekstremızmge nemese terrorızmge degen qulshynysyn arttyryp, olardy oǵan shaqyrady degen oı kele me?
Islam óziniń tarıh ótpelinde adamdarǵa qurmet kórsetýge, olarmen jaqsy qarym-qatynas jasaýǵa shaqyrady jáne musylmandarǵa eger olar bireýdi dinge shaqyrýdy qalasa, onyń úgiti kórkem bolýyn buıyrady.
Demek, ekstremızm men terrorızmniń negizi dinge eshqandaı qatysy joq. Bul aq pen qara. Sondyqtan Islamdy ekstremızmmen, terrorızmmen baılanystyrýdyń qajeti joq. Bul teris pıǵyldy jat aǵymdaǵylardyń is-árketi ekeni aıdan anyq. Mine, osyny halyq arasynda keńinen nasıhattaý qajet.
Muhammed Mahfýz, teologııa ǵylymdarynyń doktory