Dárilerge jaǵymsyz reaktsııalar týraly habarlamalar joldaý nelikten mańyzdy
Jaǵymsyz reaktsııalar týraly habarlamalar tirkeýden keıingi preparattar men medıtsınalyq buıymdar sapasyn baqylaýǵa baǵyttalǵan farmakologııalyq qadaǵalaý salasyndaǵy halyqaralyq praktıkanyń bir bóligi bolyp tabylady.
«Karta-habarlamalardyń nemese «sary kartalar» dep atalatyn habarlardyń kelip túsýi - dárilik zattar, medıtsınalyq buıymdar aınalymda júretin búkil kezeń barysynda paıda jáne qaýipter araqatynasyn baǵalaýǵa múmkindik beretin dárilik preparattyń qaýipsizdigin baqylaý júıesi komponentteriniń biri ekenin túsiný mańyzdy. ıAǵnı, farmakologııalyq ónimniń memlekettik tirkeýge deıin qaýipsizdigi, tıimdiligi men sapasy turǵysynan saraptamadan ótetininen tys, ol qoldaný kezeńinde turaqty monıtorıngteýden ótkiziledi», - dep atap kórsetti Dárilik zattar men buıymdardy saraptaý ortalyǵy Bas dırektorynyń orynbasary Baıan Moldahmetova.
Ótken jyly kelip túsken kartalar sanynyń edáýir bóligi — 1773-niń telnusqalyq kóshirmeler nemese tolyq emes bolyp otyr. Atap aıtqanda, olarda qajetti derekter, onyń ishinde preparatty dozalaý rejımi men óndirýshi kórsetilmegen. Taldaý jasalǵan 2302 anyqtalǵan habarlamanyń 45,7% jýyǵy júıeli paıdalanýǵa arnalǵan ınfektsııaǵa qarsy preparattar úlesine tıedi. Osyǵan uqsas statıstıka 2020 jylǵy qorytyndylar boıynsha baıqaldy. Dúnıejúzilik densaýlyq saqtaý uıymynyń derekteri boıynsha osyndaı kórinis búkil álemde saqtalǵanyn naqty atap ótý qajet: júıeli qoldanýǵa arnalǵan ınfektsııaǵa qarsy preparattar medıtsınalyq qoldaný barysynda jaǵymsyz reaktsııalar týyndaǵan preparattar arasynda kósh basynda tur. Osy kórsetkishterdi tómendetý úshin DDSU antıbıotıkterdi utymdy paıdalaný jumysyn júrgizedi.
Aımaqtar bólinisinde karta-habarlamalardy joldaýda Almaty (27,2%), Nur-Sultan (12,9%) qalalary, Qaraǵandy oblysy (8,1%), Pavlodar oblysy (6,7%) jáne Shymkent qalasy (6,4%) belsendilik tanytty.
Degenmen de, medıtsınalyq uıymdardyń, dárilik zattar óndirýshileriniń, dıstrıbıýtorlarynyń jaǵymsyz reaktsııalar monıtorıngine qatystyrylýy tómen kúıde qalady. Osyǵan baılanysty, DZSUO týyndaǵan jaǵymsyz reaktsııalar týraly aqparatpen pármendi bólisip otyrýǵa shaqyrady. Karta-habarlamalardy joldaý qolaıly bolý úshin, messendjerler men áleýmettik jelilerden tys (WhatsApp, Telegram jáne t.b.), medıtsınalyq uıymdar men tirkeý kýálikteriniń ustaýshylary úshin DZSUO www.ndda.kz resmı saıtyna onlaın-rejımde karta-habarlamalar joldaý úshin logınder men qupııasózder beriledi. Karta-habarlamalardy sapaly toltyrý boıynsha keńester, túsindirýler, onlaın-oqýlar júrgiziledi.
Reaktsııalar týraly habarlamalar sany jetkilikti bolsa, qajet bolǵan jaǵdaıda óte naqty jáne tıimdi sharalar qabyldaýǵa múmkindik beretinin eske salamyz. Mysaly, medıtsınalyq qoldaný jónindegi nusqaýlyqqa qosymsha aqparat engiziledi, mamandar men patsıentterge arnalǵan bilim berý materıaldary jańartylady, ári ónim qaýipsizdigi boıynsha ınspektsııalar men qosymsha zertteýler júrgiziledi, sondaı-aq medıtsınalyq ónimniń qaýipsiz paıdalanylýyn arttyrýǵa baǵyttalǵan basqa sharalar qabyldanady. Budan bólek, dárilik preparattardyń anyqtalǵan jaǵymsyz áserleri jónindegi jedel derekter Ýppsala qalasyndaǵy (Shvetsııa) dárilik zattardyń jaǵymsyz áserlerin monıtorıngteý jónindegi DDSU halyqaralyq baǵdarlamasynyń ortalyǵyna aı saıyn joldanady.
Osy áserler keshendi túrde Qazaqstan naryǵyn jáne qazaqstandyq patsıentterdi sapaly jáne qaýipsiz preparattarmen qamtamasyz etýge múmkindik beredi, sondyqtan osy máselede medıtsınalyq jáne farmatsevtıkalyq qyzmetkerlerdiń belsendiligi erekshe mańyzdy.