COVID-19: Qazaqstan men álemdegi epıdjaǵdaı, juqtyrǵandar sany jáne revaktsınalaý sharalary
Eń kóp juqtyrǵan elder qatarynda Eýropa memleketteri (137 mln-ǵa jýyq), AQSh (131 mln-nan astam), Ońtústik-Shyǵys Azııa elderi (51 mln-nan astam) bar. Álemdegi jáne Qazaqstandaǵy epıdemıologııalyq jaǵdaı, vaktsınatsııa jáne revaktsınatsııa sharalary týraly QazAqparat sarapshysynyń materıalynan oqı alasyzdar.
Jalpy, koronavırýs juqtyrǵandar sany 20 mıllıonnan asqan memleketter ishinde alǵashqy úshtikte AQSh, Úndistan jáne Brazılııa túr. Al, aýrý juqtyrǵandar men qaıtys bolǵandar sany boıynsha AQSh alǵashqy orynda. Onda COVID-19 juqtyrǵandar sany 7364-5a jetse, qaıtys bolǵandar sany 878 myńdy qurap otyr.
Úndistan juqtyrǵandar sany boıynsha ekinshi orynda tur, munda COVID-19 anyqtalǵan jaǵdaılarynyń sany 40 371 500-den asqan, al vırýsty juqtyrý saldarynan qaıtys bolǵandar sany 491 700-ge jetken.
COVID-19 juqtyrǵandar sany boıynsha úshinshi orynda Brazılııa tur, onda 24 560 093 adam juqtyrǵan, onyń 624 717-si qaıtys bolǵan.
Eýropa elderi
Eýropa memleketteri ishinde sońǵy táýliktegi Germanııadaǵy kornonavırýs juqtyrǵandardyń táýliktik ósimi 203 myńnan asqan. Bul jalpy pandemııa kezindegi eń joǵary kórsetkish bolyp otyr. Aldyńǵy kúni de elde koronavırýs 164 myńnan astam adamnan anyqtalǵan edi. Al, sońǵy 24 saǵatta elde 188 naýqas qaıtys bolǵan. Jalpy, pandemııa bastalǵaly beri Germanııanyń 9,2 mıllıon turǵynynan ınfektsııa tabylyp, 117 314 naýqas qaıtys boldy.
Sonymen qosa, Aýstrııa, Shveıtsarııa jáne Danııa elderindegi keıster sany artqan.
Degenmen, Nıderlandy bıligi jalpy Eýropadaǵy ınfektsııa kórsetkishiniń artýyna qarmasatan, 1 aqpannan bastap shekteýlerdi jeńildete bastaıdy. Jalpy, 18 jeltoqsannan beri elde qatań shekteý sharalary engizilgen bolatyn. Eldegi barlyq bar, meıramhana, murajaı, teatr men sport zaly jabylǵan edi. Tek sýpermarketter men dárihanalar ǵana kúndelikti belgili bir ýaqytqa deıin jumys istedi.
Al, jańa erejege sáıkes, barlar men meıramhanalar keshki saǵat 10-ǵa deıin jumys isteı alady. Degenmen, olarǵa koronavırýs synamasy teris nemese vaktsına tólqujaty bar azamattar ǵana kirýge múmkindik almaq. Túngi klýbtar ashylmaıdy. Mádenı-sporttyq is-sharalardaǵy kórermender sany 1250 adamnan aspaýy tıis.
Qazirgi kezde Nıderlandyda kúnine 60 myńǵa jýyq jaǵdaı tirkeledi.
Danııanyń Densaýlyq saqtaý mınıstrligi el parlamentine kelesi aptadan bastap barlyq koronavırýstyq shekteýdi tolyǵymen alyp tastaý týraly usynys engizdi. Vedomstvo basshysy Magnýs Hoınıkkeniń aıtýynsha, bılik el úkimeti janyndaǵy saraptamalyq ǵylymı keńestiń pikirine baılanysty sheshim qabyldaıtyn bolady. Eger parlament bul usynysty maquldasa, Danııa memleketi 1 aqpannan bastap pandemııaǵa deıingi ómirine qaıta oralaýǵa múmkin alady.
Al, Aýstrııada 1 aqpannan bastap vaktsına almaǵandar úshin oqshaýlaný aıaqtalady. Bul ereje ótken jyldyń qarasha aıynda engizildi. Soǵan oraı, ekpesiz adamdar belgili bir jaǵdaılarda, mysaly, azyq-túlik satyp alý úshin ǵana úılerinen shyǵa alatyn edi. Bılik bul sharanyń alynyp tastalýyn eldiń densaýlyq saqtaý júıesine budan bylaı shamadan tys júkteme qaýip tóndirmeıtindigimen baılanystyryp otyr.
Ótken aptada el parlamentiniń tómengi palatasy 18 jastan asqan azamattarǵa mindetti ekpe salýdy engizýge daýys berdi. Zań 4 aqpanda kúshine enedi dep kútilýde.
Taıaý Shyǵys elderi
Pandemııa bastalǵannan beri Taıaý Shyǵystaǵy birneshe elde kononavırýs ınfektsııasyn juqtyrý deńgeıi órshidi. Aımaqtaǵy eń qatty zardap shekken Iranda resmı túrde qaıtys bolǵandar sany 132 myńnan asady. Barlyǵy 6,29 mıllıon adamnyń juqtyrǵany anyqtaldy. Al, kórshiles Irak memleketinde 25,000-ǵa jýyq adam qaıtys bolsa, 2,18 mıllıonnan astam aýyrǵan. Statıstıkalyq málimetterge sensek, qazirgi tańda eki eldegi kúndelikti juqtyrǵan adam sany azaıyp keledi.
Qazirgi ýaqytta Izraıl memleketinde koronavırýsty juqtyrǵandar sany artyp otyr. Degenmen, vaktsınany engizý arqyly eldegi aýrýhanaǵa jetkizilgen der men qaıtys bolǵandar sany azaıǵan. Elde 2,66 mln adam aýyrsa, 8556 adam qaıtys bolǵan. Qazir Izraılde 60 jastan asqan adamdar men medıtsına qyzmetkerlerine tórtinshi doza egilip jatyr.
Álem elderinde vaktsınalaý qalaı júrip jatyr
«Our world in data» zertteý uıymynyń dereginshe, búginde álem halqynyń 60,8 paıyzy COVID-19 vaktsınasynyń kem degende bir dozasyn aldy.
Al, dúnıejúzi boıynsha 10 mıllıard doza qoldanylǵan. Qazirgi tańda kúnine 24,83 mıllıon doza egiledi. Tabysy tómen elderdegi adamdardyń tek 9,8%-y ǵana kem degende bir dozany qabyldaǵan.
Tómendegi dıagrammada álem boıynsha vaktsınanyń tek birinshi dozasyn alǵandar men tolyqtaı vaktsınatsııalanǵan memleketterdiń derekteri paıyzben kórsetilgen.
Dıagrammaǵa kóz salsaq, álem boıynsha tolyqtaı vaktsına alǵan elderdiń alǵashqy úshtiginde Arab Ámirligi, Portýgalııa jáne Kýba memleketteri tur. Arab ámirliginde halyqtyń 99%-y vaktsınanyń alǵashqy dozasyn alsa, Portýgalııada - 94%-y, Kýbada halyqtyń 93%-yna birinshi dozasy egilgen.
Al, halqynyń eń az bóligi vaktsına alǵan elder qataryna Afrıka elderi, atap aıtsaq, Egıpet, Efıopııa jáne Nıgerııa kiredi.
Álemdegi revaktsınatsııa
Álemniń kem degende 96 memleketi azamattaryn revaktsınalaýǵa kóshti.
Keıbir elder vaktsınanyń óz halqyna qajetti mólsherinen kóp dozasyn alǵan, al basqa tabysy tómen elder álemdegi árbir adamnyń vaktsınaǵa qol jetkizýin qamtamasyz etýge baǵyttalǵan Covax dep atalatyn jahandyq josparǵa senip otyr.
Halqyn revaktsınatsııalaýǵa kóshken elder ishinde Chılı, Danııa jáne Ulybrıtanııa qazirgi tańda halqynyń birazyna ekpe salyp úlgerdi.
Tómendegi dıagrammada kórsetilgen elderdiń barlyǵy vaktsınatsııalaýǵa jaramdy halqynyń 50%-yn ravaktsınatsııalaǵan.
DDU basshysy Tedros Gebreıesýstyń aıtýynsha, álem halqynyn COVID-19-ǵa qarsy vaktsınatsııamen 70%-yn qamtý máselesi áli de ózekti. Onyń deregine súıensek, 86 elde halyqtyń 40%-dan azy ǵana COVID-19-ǵa qarsy egilgen.
«Al, taǵy 34 memlekette koronavırýsqa qarsy ujymdyq ımmýnıtet deńgeıi 10%-dan aspaıdy. Kóbinese damýshy jáne kedeı elder vaktsına tapshylyǵynan zardap shegip otyr», - dep atap ótti DDU basshysy.
Sonymen birge, uıym sarapshylarynyń boljamynsha, Omicron shtamy Eýropadaǵy pandemııany toqtatýǵa sebep bolýy múmkin. DDU Eýropadaǵy aımaqtyq dırektory Hans Klıýgeniń aıtýynsha, Eýropa pandemııanyń qandaı sońǵy kezeńine jaqyndap qalýy ábden múmkin.
«Eýropada «omıkron» shtamynyń órshýi basyla salysymen, biraz ýaqytqa deıin jahandyq ımmýnıtet bolady. Sebebi, aýrýǵa baılanysty vaktsınatsııamen qatar deneniń ishki qorǵanysy bar. Biraq, kez kelgen jaǵdaıda vaktsnınalaý qarqynyn tómendetý kerek», - dedi Hans Klıýge.
Qazaqstandaǵy epıdemıologııalyq jaǵdaı
QR Densaýlyq saqtaý mınıstrliginiń dereginshe, jyl basynan beri respýblıkada 180 myńǵa jýyq adam koronavırýs juqtyrǵan. Pandemııa bastalǵaly beri alǵash ret aýrýǵa shaldyqqandardyń kúndelikti tirkelý sany 16 myńnan asqan. Bul Omicron nusqasynyń taralý jyldamdyǵymen baılanysty bolyp otyr.
Jalpy, búginde Túrkistan oblysynan basqa búkil el qyzyl aımaqta.
DSM-nyń habarlaýynsha, sońǵy aptada koronavırýs ınfektsııasyn juqtyrý kórsetkishi 1,5 esege óstiken. Pandemııa kezindegi eń joǵary ólim kórsetkishi kún saıyn tirkelgen tamyz aıymen salystyrǵanda, ólim-jitim kórsetkishi 12,5 esege tómendedi.
Alaıda, qańtar aıynyń basynan beri ótken jeltoqsanmen salystyrǵanda aýrýshańdyq deńgeıi 11 esege artqan.
Aýrýdyń eń joǵary ósimi Aqtóbede – 53 ese, Mańǵystaýda – 34 ese, Atyraýda – 33 ese, Qyzylorda oblystarynda – 28 ese, Nur-Sultan men Shymkent qalalarynda – 25 esege ósken.
Aýrýdyń kúrt ósýi respýblıkadaǵy juqpaly aýrýlar aýrýhanalary júktemesiniń artýyna áser etti. Sońǵy bir aıda ınfektsııalyq tósek-oryndar júktemese 18-den 38%-ǵa deıin, ıaǵnı eki esege ósti.
Aıta keteıik, Qazaqstanda ótken táýlikte 12558 adam koronavırýsqa shaldyqsa, 11424 adam indetten emdelip shyqty.
Sonymen qosa, eske salaıyq, 27 qańtardaǵy málimet boıynsha, Qazaqstanda koronavırýsqa qarsy vaktsınanyń I komponenti 9 166 291 adamǵa salynǵan. Al, II komponentpen 8 735 902 adam egildi.