COVID-19-dyń aýyr túrinde ókpe ǵana emes júrek, búırek, júıke júıeleri zaqymdanady – dáriger
– COVID-19 qannyń uıýyn arttyrady degen aqparat bar, bul qanshalyqty ras?
– Koronavırýs ol - aýa tamshyly jáne janasý-turmystyq taratý mehanızmi bar SARS CoV-2 koronavırýsynyń jańa shtamynan týyndaǵan jedel ınfektsııalyq vırýsty aýrý. Bul aýrý aǵzaǵa engennen keıin, jergilikti jáne júıelik ımmýndyq-qabynýdy týyndatady. Iá, qan uıyǵyshtyqty arttyrady, qan tamyrlar qabyrǵasyn ózgertip shaqyryp, aýa jetkiliksizdigi baıqalady. Bul kishi jáne úlken trombozdyń damýyna ákeledi.Sonymen qatar, ókpeniń, júrektiń, búırektiń, asqazan-ishek joldarynyń, ortalyq jáne shetki júıke júıeleriniń asqyný qaýpimen belgisi joq klınıkalyq túrden óte aýyr túrge deıin asqyný shaqyratyn asa qaýipti vırýsty ınfektsııa.
– Koronavırýs juqtyrǵan naýqastardy emdep jatqan dárigerlerdiń biliktiligin qalaı baǵalaısyz?
– Alǵash anyqtalǵan kúnnen qazirge deıin bul dertten myńdaǵan adam qaıtys boldy. Osy kezeńde dárigerler biliktiligin arttyryp tájirıbe jınap aldyn alý men emdeý sharalaryn, aýyrǵannan keıigi qaıta qalpyna keltirý ádisterin úırendi.
– Ózińiz eńbek jumys istep jatqan №36 qalalyq emhananyń yqtımal ekinshi tolqynǵa daıyndyǵy qalaı?
- Qazirgi tańda COVID-19 Qazaqstannyń densaýlyq saqtaý júıesiniń emdeý dıagnostıkalyq hattamasymen júzege asady. Sońǵy ózgeriske sáıkes 15 shildedegi 10-shy redaktsııasy boıynsha em júrgiziledi. Osyǵan oraı №36 óalalyq emhana deńgeıinde kezekti ekinshi koronavırýs indetiniń tolqynyna daıyndyq júrgizildi. Biliktilik arttyrylyp aldyn alý men aıqyndaý sharalary retinde mobıldi toptar quryldy, reabılıtolog mamandar arnaıy ońaltý kezeńderimen tanysty. Qazaqstan ózin demokratııalyq, zaıyrly, quqyqtyq jáne áleýmettik memleket retinde onyń eń qymbat qazynasy – adam jáne adamnyń ómiri bolyp sanalǵandyqtan biz halqymyzdy deni saý etýimiz kerek.
– Koronavırýspen aýyrǵan adamdardyń bári ońaltýdan ótýge mindetti me?
– Jalpy kez kelgen aýrýdan keıingi ońaltý sharalary ońaltý kórsetkishimen baǵalanady. Respıratorlyq aýrýy bar naýqastar, onyń ishinde COVID-19 pnevmonııasymen aýyrǵan, sondaı-aq ókpe ınkýbatsııasynan keıin, ókpe fýnktsııasy tómendegen jáne uzaq ýaqyt aýrýhanada em alǵan eresek adamdar medıtsınalyq ońaltýdyń 3-kezeńine jiberiledi. Mundaı naýqastar ońaltýdy qajet etedi jáne 3 kezeńniń krıterıılerine sáıkes keledi. Olar qashyqtan qalpyna keltirýdi qaýipsiz túrde alady.
Ońaltýdaǵy negizgi maqsatymyz – ókpeniń jeldetilýin, gaz almasýyn jáne bronhtyń klırensin jaqsartý, uzaq aýyrǵandarda mazasyzdyq pen kúızelis belgisin jeńildetý, aýrýdan keıingi asqyný qaýpin azaıtý, jalpy fızıkalyq tózimdilikti arttyrý, bulshyqetterdegi álsizdikti túzetý, ómir súrý sapasyn jaqsartý, qoǵamǵa qaıta aralasý, múgedektikti tómendetý jáne onyń aldyn alý.
– Ońaltý sharalarynda nege basa nazar aýdarylady?
– Eń aldymen naýqastyń jeke erekshelikteri men qatar júretin aýrýlary eskeriledi. Jekelik prıntsıpin saqtaımyz. Atap aıtar bolsam, egde jastaǵy adamdar, semizdikke shaldyqqandar, júkti áıelder, sozylmaly aýrýlary bar naýqastar. Bizdiń negizgi mindetimiz naýqasqa barynsha zııan tıgizbeı densaýlyǵyn burynǵy qalpyna keltirý.
Ońaltýǵa qarsy kórsetkishteri bar aýrýlar mynalar:
– ár túrli shyǵý tegi jıi nemese aýyr qan ketý;
– jıi ustamaly epılepsııa, ár túrli etıologııaly jıi ustamalar;
– jedel juqpaly aýrýlar;
– týberkýlezdiń barlyq túriniń belsendi kezeńi;
– qaterli isikter (III-IV kezeńder);
– III dárejeli nemese odan joǵary tynys jetispeýshiligi;
– febrıldi nemese tómen dárejeli, shyǵý tegi belgisiz qyzba;
– kúrdeli ilespe aýrýlardyń bolýy;
– dekompensatsııa satysyndaǵy aýrýlar, atap aıtqanda, metabolızmniń túzetilmeıtin aýrýlary (qant dıabeti, mıksedema, tıreotoksıkoz jáne basqalary), ІІІ dárejeli baýyr men uıqy beziniń jetkiliksizdigi;
– teriniń irińdi aýrýlary, teriniń juqpaly aýrýlary (qyshyma, sańyraýqulaq aýrýlary jáne basqalary);
– tulǵanyń deotsıalızatsııasy bar, emotsııalar men minez-qulqynyń buzylýymen psıhologııalyq aýrýlar;
– Nıý-Iork kardıologtar qaýymdastyǵynyń klassıfıkatsııasy boıynsha IV fýnktsıonaldy klasy boıynsha júrek yrǵaǵynyń kúrdeli buzylystary, júrek jetkiliksizdigi (NYHA: NewYork Heart Association);
– ár túrli irińdi ıntoksıkatsııasy basym (ókpe) aýrýlar,;
– jedel osteomıelıt;
– ótkir tereń tamyr trombozy;
– táýligine 2-3 saǵat ishinde medıtsınalyq ońaltý baǵdarlamasyna belsendi qatysýǵa múmkindik bermeıtin basqa ilespe aýrýlar bolǵan kezde.
– Sonda ońaltý sharalarynyń arnaıy krıterııleri bar ma?
– Álbette. Baǵalaý jáne baqylaý ońaltýdyń basynan aıaǵyna deıin júrgiziledi. Reabılıtatsııa sharalary kópsalaly mamandardyń tobymen talqylanyp jas ereksheligimen qatar júretin jaǵdaılardy eskere otyryp ońaltý jospary qurylady ol kezde klınıkalyq baǵalaý (sımptomdar, zerthanalyq zertteýler, sáýlelený ádisteri) birge qoldanylady.
3-shi deńgeıli ońaltý sharalary emhanada mynadaı retpen oryndalady: Jeńil dárejede pnevmonııa klınıkalyq kórsetkishteri boıynsha,
Ortasha pnevmonııa 10-14 kún. Jasandy ókpe jeldetkishti qoldanbaǵan aýyr pnevmonııa 10-14 kún. Jasandy ókpe jeldetkishti qoldanǵan aýyr pnevmonııa 14-21 kún. Osy kúnder aralyǵynda naýqastar kúndelikti 3 saǵat ishinde vıbroakýstıkalyq terapııa, PEP reglamentimen tynys alý jattyǵýlaryn, qalypty túzetý, palatada júrý, joǵarǵy ıyq beldeýiniń bulshyqetterine jattyǵýlardy, tómengi aıaǵyndaǵy bulshyqetterge arnalǵan jattyǵýlardy, 4-8 l / mın aǵynymen ottegi terapııasy, psıhologııalyq qoldaý em-sharalaryn alady.
– Suhbatyńyzǵa rahmet!