Halyqaralyq júıeniń meılinshe ornyqty bolǵanyn qalaımyz - Prezıdent Astana Think Tank forýmynda
— Ózderińizge málim, búginde adamzat aımaqtyq qaqtyǵystar, ekonomıkalyq turaqsyzdyq, klımattyń ózgerýi, azyq-túlik jáne kóshi-qon qaýipsizdigi sekildi buryn-sońdy bolmaǵan syn-qaterlermen betpe-bet kelip otyr. Atalǵan jahandyq problemalar bárimizdi tolǵandyrady jáne oǵan tótep beretin sharalardy birlese izdegenimiz jón. Bizdiń keleshegimiz qanshalyqty kúsh-jiger biriktirip, ortaq kelisimge kele alatynymyzǵa tikeleı baılanysty. Sondyqtan Qazaqstannyń bul mańyzdy úderiske atsalysýyn zor mártebe sanaımyz, – dedi Qasym-Jomart Toqaev.
Memleket basshysy álemniń jikke bólinýi kúsheıip, kópjaqty halyqaralyq ınstıtýttardyń bedeli álsiregen saıyn, orta derjavalardyń róli arta túsedi dep sanaıdy.
– Іri derjavalar baqtalastyqqa boı aldyryp, bir mámilege kele almaı jatqan kezde, daý-damaıdy retteýge orta derjavalar jıi dáneker bolady. Osylaısha olar jahandyq yntymaqtastyqtyń irgesi shaıqalmaýyna yqpal etedi, – dedi Prezıdent.
Qasym-Jomart Toqaev forým qatysýshylaryna elimizdiń ósip-órkendeýi jáne qoǵamnyń demokratııalyq talpynystaryn júzege asyrý úshin Qazaqstanda júrgizilip jatqan aýqymdy saıası reformalar jóninde aıtty. Onyń pikirinshe, AES qurylysy boıynsha taıaýda ótken jalpyhalyqtyq referendým elimizdiń demokratııalyq qundylyqtarǵa beıil ekenin kórsetti.
Memleket basshysy júrgizilip jatqan reformalar ishki turaqtylyqty saqtaýda ǵana emes, ekonomıkalyq ósimge jáne sheteldik ınvestıtsııalarǵa qolaıly jaǵdaı jasaý isinde de mańyzdy ekenin atap ótti.
– Qazaqstan ekonomıkalyq turǵydan aıtarlyqtaı tabysqa qol jetkizdi. Biz 400 mıllıard dollar kóleminde shetelden tikeleı ınvestıtsııa tarttyq. Elimizde jańa ınvestıtsııalyq kezeń bastaldy. Onyń strategııalyq maqsaty – 2029 jylǵa qaraı 150 mıllıard dollar kóleminde qarjy tartý. Biz ınvestorlar úshin jedel sheshim qabyldaýdyń jáne jan-jaqty memlekettik qoldaý kórsetýdiń máni zor ekenin jaqsy túsinemiz. Osy maqsatta Investıtsııalyq keńes quryldy. Oǵan strategııalyq ınvestıtsııalyq jobalarǵa jetekshilik etý quzyreti berildi, – dedi Qasym-Jomart Toqaev.
Prezıdent Qazaqstan halyqaralyq qoǵamdastyqtyń bedeldi múshesi retinde uzaq jyldardan beri óz mıssııasyn minsiz atqaryp kele jatqanyn málimdedi.
– Bizdiń syrtqy saıasatymyzdyń negizgi basymdyqtary – táýelsizdik, mýltılateralızm, óńirlik turaqtylyq jáne dıplomatııa. Sondyqtan biz jahandyq yntymaqtastyq pen progrestiń qozǵaýshy kúshi ári álemdegi biregeı ámbebap uıym sanalatyn BUU-nyń rólin qoldaımyz. Óz óńirimizde, sondaı-aq odan tysqary jerlerde uzaqmerzimdi beıbitshilik pen damý úrdisin saqtaý úshin negizgi seriktesterimizdiń bárimen konstrýktıvti qarym-qatynas jasaý mańyzdy dep sanaımyz, – dedi Qasym-Jomart Toqaev.
Memleket basshysy elimizdiń Iranmen ıadrolyq qarý máselesinde mámilege kelýge, Sırııa boıynsha kelissóz júrgizýge, sondaı-aq jaqynda ǵana Armenııa men Ázerbaıjan arasyndaǵy kezdesýge arnaıy alań usynǵanyn eske saldy.
Prezıdent ıadrolyq qarýsyzdaný jáne qorshaǵan ortany qorǵaý taqyryptaryna erekshe nazar aýdardy.
– Biz ıadrolyq qarýdan erikti túrde bas tarttyq ári ony taratpaýǵa qatysty jahandyq bastamalarǵa qoldaý kórsetip kelemiz. Astananyń Bıologııalyq qaýipsizdik jónindegi halyqaralyq agenttik qurý týraly usynysy ǵalamdyq qaýipsizdik salasyndaǵy qaterlerge qarsy mindettemelerimizdi tolyqtyra túsedi. Qazaqstan qorshaǵan ortany qorǵaý isinde ǵalamnyń klımattyq kún tártibindegi maqsattaryn quptaıdy. Biz Klımat jónindegi Parıj kelisimin qoldaımyz, – dedi Qasym-Jomart Toqaev.
Prezıdent Qazaqstan halyqaralyq forýmdarda, sonyń ishinde BUU Qaýipsizdik Keńesinde orta derjavalardyń múddesin qorǵaýdy jalǵastyra beretinin jetkizdi.
– Biz halyqaralyq júıeniń meılinshe ınklıýzıvti jáne ornyqty bolǵanyn qalaımyz. Memleketterdi úlken nemese shaǵyn dep bólmeı, olarǵa jahandy jaqsartý úshin óz úlesin qosýǵa múmkindik berý kerek. Qazaqstan aldaǵy ýaqytta da álemdik arenada belsendi ról atqarýǵa daıyn. Biz dıplomatııanyń, ekonomıkalyq yntymaqtastyq pen kópjaqty basqarýdyń toǵysqan jerinde turmyz. Áriptesterimizben jáne seriktesterimizben birge áreket etý arqyly bolashaq álemniń kelbetin qalyptastyrýǵa atsalysa alamyz. Halyqaralyq tártip ózgerip jatqan kezeńde bizdiń jaı ǵana baqylaýshy bolǵymyz kelmeıdi. Kerisinshe, anaǵurlym teńgerimdi, ádil ári ornyqty ǵalamdyq júıeniń arhıtektorlary bolýǵa umtylamyz, – dedi Qasym-Jomart Toqaev.
Memleket basshysy jıynda Reseı-Ýkraına arasyndaǵy qaqtyǵysty sheshý máselesi jóninde de pikir bildirdi.
– Kantsler Sholtspen kelissóz barysynda aıtqanymdaı, Reseıdiń áskerı turǵydan jeńilmeıtini anyq. Bul – Reseıdiń áskerı áleýeti, Prezıdent Pýtın júrgizip otyrǵan saıasatty halqynyń qoldaýy jáne tarıhtyń ózi dáleldep otyrǵan fakt. Sondyqtan biz qaqtyǵysty beıbit túrde sheshý joldaryn qarastyrýdy, barlyq memlekettiń, sonyń ishinde Qytaı men Brazılııanyń aqylǵa qonymdy josparlaryn qoldaımyz. Basqa jol joq. Áıtpese, soǵys qos tarapty da joıyp tynady. Keıbir álemdik kúshter buǵan múddeli shyǵar. Biraq bul tyǵyryqqa tireıtin jol. Konstrýktıvti kelissózder arqyly beıbitshilikke umtylý – álsizdiktiń belgisi emes, kerisinshe, strategııalyq parasattylyqtyń kórinisi, – dedi Prezıdent.