Búrkit Aıaǵan: Altyn ordaǵa qaryzdar memleketter onyń tarıhyn zerttemeı otyr

NUR-SULTAN. QazAqparat – Altyn ordaǵa qaryzdar memleketter – Eýrazııa tarıhshylary onyń tarıhyn zerttemeı otyr. Álemdik ekonomıka jáne saıasat ınstıtýtynyń uıymdastyrýymen ótip jatqan dóńgelek ústelde tarıh ǵylymynyń doktory, QR BǴM Memleket tarıhy ınstıtýtynyń dırektory Búrkit Aıaǵan Altyn orda memleketiniń tarıhyna qatysty osylaı málimdedi, dep habarlaıdy QazAqparat tilshisi.

«Altyn orda tarıhy jetkilikti deńgeıde zerttelmeı jatyr. Alaıda qazirgi memleketterdiń kóbi osynaý alyp memleketke qaryzdar. Eýrazııanyń tarıhshylary nelikten Altyn orda tarıhy jaıly aýyz ashpaı otyr. Bul jerde bir ádilettilikti aıta ketý kerek: Reseıde revolıýtsııaǵa deıin Klıýchevskıı, Kostamarov, Zernov, Bartold qatarly tarıhshylar obektıvti zertteý júrgizgen. Álbette, olardyń eńbeginen birqatar sýbektıvti qate taba alamyz. Alaıda olar orasan zor eńbek atqaryp ketti. Tatar ǵalymy Mahmýd Saparǵalıevtiń eńbegi men izdenisi – eń keremet zertteýlerdiń biri bolyp qalyp otyr», - dedi Búrkit Aıaǵan elordada ótip jatqan «Altyn orda. Tarıh pen taǵylym» atty dóńgelek ústelde.

Tarıhshy óz sózinde Altyn orda tarıhyn zertteýde ǵalymdar korpýsy men ádistemeniń ózine sovet zamany tusynda qatty zalal kelgenin atap ótti.

«Sovet qoǵamyn qurýdaǵy talap-tilek tarıhtanýǵa úlken soqqy berip, Altyn orda kezeńin zertteý óli núktede toqtap qaldy. Sońǵy ýaqytta bizdiń baýyrlas elder ǵana, onyń ishinde Tatarstan Altyn orda tarıhyn dendeı zerttep keledi. Álemdik tarıhqa tatarlar «Álem tarıhyndaǵy Altyn orda» úsh tomdyq kitabyn syılady. Qazaqstan úshin bul taqyryp memlekettik «Uly dalanyń jeti qyry» baǵdarlamasy aıasynda zerttelip keledi. Alaıda bul rette kúrdeli jaǵdaıǵa qaramastan, bizge Altyn ordanyń qundylyǵyn jetkizgen tulǵalarǵa alǵysymyz zor. Akademık Álkeı Marǵulan, Sultan Tursynov, Venıamın ıÝdın, Sergeı Prestornyı, Klavdıı Peşýlına sekildi tarıhshylardyń eńbegi eren. Sonymen birge Merýert Ábýseıitova, Beket Káribaev, Radık Temirǵalıev qatarly zamandastarymyz da Altyn orda tarıhyn zertteýde zor úlesin qosyp keledi», - dedi Búrkit Aıaǵan.

Eske sala ketsek, 2019 jyldyń 24 tamyzynda ótken «Ulytaý – 2019» halyqaralyq týrıstik forýmyna qatysqan Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaev Altyn ordanyń 750 jyldyǵyn merekeleý aıasynda birqatar jumys jasalý kerektigin atap ótken edi. Prezıdent Altyn ordanyń negizin qalaǵan Joshy hannyń esimin ulyqtaýdy mindetti túrde qolǵa alýdy usyndy. Onyń aıtýynsha, Joshynyń mazary qazaq jerinde turǵanyn búginde elimizdegi jáne sheteldegi jurtshylyqtyń kóbi bile bermeıdi.

Jıynda Túrki akademııasynyń sarapshysy, fılologııa ǵylymdarynyń kandıdaty Tımýr Kozyrev Qazaqstan Altyn ordanyń zańdy ári tikeleı murageri dep málimdedi.