Búkil úıirmeni bir sátte jaýyp tastaımyz – Artsport jobasyna qatysýshylar mınıstrlikke naqty talap qoıdy
QR Mádenıet jáne sport mınıstrliginiń aldyna balalarǵa sport jáne shyǵarmashylyq úıirme qyzmetin usynýshy kásipkerler men ata-analar jınalyp, «Artsport» jobasynyń aıasyndaǵy tegin úıirmelerdi qarjylandyrý máselesin birjola sheship berýdi talap etti. Prezıdent tapsyrmasy aıasynda qolǵa alynǵan tegin úıirmeler byltyr elordada pılottyq joba aıasynda júzege asyp, 5000 bala qamtylǵan kórinedi. Bıyl suranys kúrt artyp, 17 myń bala bıýdjet esebinen úıirmege jazylǵan. Al jergilikti bıýdjetten bólingen qarajat byltyrǵy qaryzdy jaýyp, bıyldyń alǵashqy 3 aıyn qarjylandyrýdan aspaı qalǵan.
Jobadan kóp úmit kútken kásipkerler osy 17 myń balany qamtý úshin ǵımarattardy jalǵa alyp, úıirmege beıimdep, biraz shyǵyndalǵandaryn aıtady. Onyń ústine úıirme bapkerleri men tálimgerlerdiń aılyǵyn tóleý de problemaǵa aınalǵan. Bıýdjet tapshylyǵy úıirmeni usynýshylarmen birge ata-analardyń josparyn da buzyp otyr. Sonyń biri - Raısa Arestanova.
«Jıenim qolóner men bı úıirmesine baryp júr. «K-pop» degen baǵyty shyǵypty ǵoı. Bári jaqsy bolǵan edi. Endi toqtap qalady dep jatyr. Qyzym - ekinshi toptyń múgedegi. Qazir jumyssyz otyr. Onyń qyzyn aqyly úıirmege jiberetin múmkindigi múlde joq. Sondyqtan Qostanaı oblysynan arnaıy keldim. Jıenim úıirmege barmasa, jaz boıy meniń qasymda bolsyn. Bizdiń aýyl Nur-Sultannan 1000 shaqyrym jerde jatyr. Sonsha jerden jıenimdi alyp keteıin dep kelgen edim. Búgingi jıynnyń bolatynyn estip, qoldaý bildirýge kelip turmyn. Másele sheshilip, úıirmesi jalǵassa, jıenimdi tasymaldap áýre bolmas edim», - deıdi ol.
Mádenıet jáne sport mınıstri Dáýren Abaevpen osy másele boıynsha kezdesýge úıirme qyzmetin usynýshylar atynan Qýat Erǵalıev jazylǵan eken. Mınıstrge kirer aldynda ol da BAQ ókilderine pikir bildirdi.
«Jergilikti bıýdjet búkil balalardy qalaǵan úıirmesimen qamtı almaıdy. Óıtkeni únemi ákimdikpen qyrqysyp, tıisti mindetterin áýpirimmen oryndatyp júrmiz. Mınıstrden osy úıirmelerge qajet qarajattyń tym bolmasa 50 paıyzyn respýblıkalyq bıýdjetke júkteýdi suramaqshymyz. Úkimet otyrysynda osy máselemen shyǵyp, Premer-Mınıstrden surasyn.
Naýryzdan beri úsh aı boıy aılyqsyz ómir súrip júrmiz. Astanadaǵy bul jaǵdaı ózge óńirlerde de qaıtalanýy múmkin. Almaty, Jambyl oblystarynda tegin úıirmeler jabylyp qaldy. Shymkentte de jabyldy. Kásipkerler qazir «Altyn balyq» ertegisindegi tesik astaýmen qalǵan shaldyń kúıin keship otyr. Biz Joldaýda aıtylǵandyqtan, balalar jylynda bári yń-shyńsyz bolady dep oılaǵan edik», - dedi belsendi toptyń ókili.
Al «Actual skills» ortalyǵynyń jetekshisi, úıirme qyzmetin usynýshy Toty Smaǵulova ákimdik bıyl tegin úıirmege jazylǵandardyń sany byltyrǵydan birneshe ese kóp bolǵanyna qaramastan, nege is júzinde byltyrǵydan az aqsha bólingenin túsinbeı júr.
«Bıýdjet óte tez ıgerilip ketken dep jatyr. Biraq o basta bıýdjetke qansha qarjy salynǵanyn eskerý kerek. Mysaly, byltyr Nur-Sultan qalasynyń bıýdjetinde 6 aıǵa dep 603 mln teńge salynǵan. Bul shamamen 5 myń vaýcherge jetetin aqsha. Salystyrsaq, qaladaǵy Oqýshylar saraıyna ǵana 10 myń bala baryp júr. ıAǵnı, Oqýshylar saraıyndaǵy balalardyń jartysyna ǵana jetetin aqsha bólingen. Bul Nur-Sultan qalasynyń qajettilikterine bólingen aqshanyń 2 paıyzy ǵana. Bıylǵa 1,3 mlrd teńge bólindi dep otyr. Óıtkeni halyq baǵdarlamany jaqsy qabyldap, vaýcherler sany kóbeıdi. 17 myń vaýcher tirkeldi. Bıylǵa bólingen aqshanyń 300 mln teńgesi ótken jyldyń qaryzyn jabýǵa ketti. Sonda bıylǵa 600 mln teńge ǵana bólgen bolyp shyǵady. Byltyr úıirmege qatysqan 5 myń bala eshqaıda joǵalyp ketken joq qoı. Biraq bıyl 4,5 myń balaǵa ǵana aqsha bólingen. Byltyrǵy mejeni saqtap qalý úshin ǵana 1,2 mlrd teńge bólinýi kerek edi. 6 aıǵa 600 mln bólse, bıyl 12 aıǵa eki ese kóp aqsha qajet. Oǵan ótken jyldyń qaryzyn qosqanda 1,5 mlrd teńge bólinýge tıis bolǵan. Sonyń bárin eskersek, bıyl byltyrǵydan da az aqsha bólingen bolyp shyǵady. Al 17 myń bala úıirmege barýy kerek. Sondyqtan da jyldyń ortasyna jetpeı jatyp aqsha bitip qaldy», - dedi úıirme jetekshisi.
Halyq qarasy ulǵaıǵannan keıin mınıstrlik ókilderi keńseden shyǵyp, úıirme qyzmetin usynýshylarmen arnaıy bólmede jıyn ótkizdi. Birinshi bolyp sóz alǵan Sport komıteti tóraǵasynyń orynbasary Bekbolat Baıjanov qazir tegin úıirmege jazylýshylardy tirkeıtin tsıfrlyq platormany 4 birdeı mınıstrliktiń mamandary jetildirip jatqanyn atap ótti. Onyń málimetine súıensek, jergilikti máslıhattar respýblıka boıynsha atalǵan tegin úıirmelerdi qarjylandyrýǵa qosymsha 13 mlrd teńge bólýge kelisim bergen. Bir vaýcherdiń aılyq shyǵyny orta eseppen 15 myń teńge dep eseptegenniń ózinde, bul soma sáýir-mamyr aılarynyń qaryzyn jabýǵa ǵana jetkilikti.
«Úkimettiń hattamalyq tapsyrmasy boıynsha Ádilet, Bilim jáne ǵylym, Tsıfrlyq damý, ınnovatsııalar jáne aeroǵarysh ónerkásibi, Mádenıet jáne sport mınıstrlikteriniń birlesken tórtjaqty buıryǵyna qol qoıyldy. Bul buıryqtyń basty maqsaty – qazir bárińiz jumys istep jatqan platformany jetildirý, zamanaýı talapqa saı keltirý. Bul másele boıynsha Prezıdent Ákimshiligi basshysynyń orynbasary deńgeıinde úlken jınalystar boldy, tapsyrmalar berildi. Búginde qarjy jetispeýshiligi bar ekenin bilemiz. Mamyr aıynda jergilikti atqarýshy organdar máslıhattarǵa (bıýjettik – red.) tapsyryspen shyqty. Búginde mádenıet pen sport salasy boıynsha respýblıka kóleminde 13 mlrd teńge qoldaý tapty. Ol sáýir, mamyr aılaryn jabady. Jambyl oblysynda, Nur-Sultan qalasynda, taǵy 1-2 qalada qazir aqsha taýsylyp jatqanyn bilemiz. Qazir elimizde 500 myń bala úıirmege barady. Soǵan 93 mlrd teńge kerek. Onyń 50 mlrd teńgesi sport salasynda, 41 mlrd teńgesi mádenıet salasynda ıgerilýi kerek», - dedi komıtet basshysynyń orynbasary.
Sondaı-aq, ol Sport komıteti «Artsport» aıasyndaǵy tegin úıirmeler jobasyn jalǵastyrýǵa nıetti ekenin jetkizdi. Alaıda qarjylandyrý máselesiniń ázirge birjaqty sheshiletin túri kórinbeıdi.
«Bul problema boıynsha oblystarǵa birneshe ret shyqtyq. Ózderińiz de Nur-Sultan qalasynyń ákimdigine bardyńyzdar. Qazir máslıhatta bul jumystar qaralyp jatyr. Kelesi aptada ákimdiktermen birge taǵy keńeıtilgen jınalys ótkizemiz. Talqylanatyn másele bireý ǵana. Ol – qarjy tapshylyǵy. Búginde Memleket basshysy bergen tapsyrma ómirsheńdigin kórsetti. Balalar sportpen aınalysyp jatyr, shyǵarmashylyq úıirmelerge qatysyp júr. Bul platforma, bul jumys toqtamaıdy, jalǵasa beredi. Biraq qazir baıqalǵan kemshin tustary, qarajat máselesi sheshiledi. Sony aıtqym kelip tur», - dedi Bekbolat Baıjanov.
«Art sport» jobasyna qatysýshylar jobanyń taǵdyry ári qaraı ne bolatynyn túsiný úshin Mádenıet jáne sport mınıstrliginiń bul másele jónindegi ustanymy men saıasaty qandaı ekenin surady.
«Qazaqstanda 4-17 jastyń arasyndaǵy 4,5 mln bala bar. Osy baǵdarlama boıynsha solardyń qansha bóligin qamtýǵa bolady? Joba 4-5 jylǵa kózdelgen ǵoı. Búkil bala qamtyla ma», -dep surady «Art sport» jobasyna qatysýshylar.
Komıtet ókiliniń aıtýynsha, 2025 jylǵa deıin búkil balany tegin úıirmemen qamtý josparda bar. Biraq ol jobany múltiksiz qarjylandyrý máselesi qalaı retteletinin naqty aıtpady.
«Biz búkil balany qamtımyz dep oılap otyrmyz. Bizge sondaı tapsyrma berilgen bolatyn. Biraq bir nárseni eskerýimiz kerek. Qazaqstan boıynsha balalarǵa arnalǵan 400-ge jýyq sport mektebi jumys isteıdi. Ol jerde 375 myń bala sportpen júıeli túrde aınalysady. Odan keıin oblys ortalyqtarynan tys aýdan ortalyqtary bar. Ol jerde balalar men jasóspirimderge arnalǵan deneshynyqtyrý klýbtary, aýla klýbtary bar. 200 myń bala sonda qamtylǵan. Onyń ústine dene shynyqtyrý pániniń muǵalimderine qosymsha bilim berýshi pedagog retinde tólenetin aqshany kóbeıttik. Qazir olar da úıirme júrgizedi. Sonda qazirgi kúni júıeli túrde bıýdjet esebinen 2 mln bala sportpen shuǵyldanýda. Oǵan «Artsporttyń» 500 myń balasy qosylyp otyr.
«Artsport» ta óte jaqsy mehanızm. Biz ony joqqa shyǵarmaımpyz. Sebebi memlekettiń qoly bárine birden jete almaıdy. Sondyqtan tapsyrma bergennen keıin ony zerttedik. Iá, bul óte yńǵaıly, ómirsheń platforma. Sondyqtan da 2021 jyly biz normatıvtik-quqyqtyq aktiler jasadyq. Basynda platformamen qıyndyqtar boldy. Tsıfrlyq damý mınıstrligi Alabýgınniń platformasyn usyndy. Qazir sonymen jumys istep jatyrmyz. Byltyrǵy jyl bitti, 2022 jyl bastalǵan kezde platformanyń kemshilikterine qaraı ma, múmkin ákimshilikterdegi áriptesterimizdiń jaýapkershiligi me, josparlanǵan aqsha basynda kóp ketti de, jetpeı qalyp otyr. Ol – sheshiletin másele jáne ákimdikterdiń quziretindegi problema. Úkimet te tikeleı jumys istep jatyr, Prezıdent Ákimshiligi de tapsyrma berdi. Biz de jumystamyz. Jańa aıtqanymdaı, máslıhattar 13 mlrd teńgeni qoldady. Biraq 500 myń balany qamtý úshin sport salasyna 50 mlrd, shyǵarmashylyq úıirmelerge 40 mlrd teńge kerek», - dep túıindedi Bekbolat Baıjanov.
Úıirme qyzmetin usynýshylar Nur-Sultan qalasy ákimdiginiń tarapynan «Artsport» platformasy arqyly «jalǵan shákirtterge» qyzmet kórsetý táýekeli bar degen «negizsiz aıyp taǵylyp» otyrǵanyna narazy ekenin jetkizdi.
«Qarjylandyrý máselesimen birge qyzmetti josyqsyz kórsetý táýekelderi týraly áńgime kóteriledi. Qansha ret aıtqanymen jalǵan shákirt tirketý faktisimen birde-bir qylmystyq is qozǵalǵanyn kórgen joqpyz», - deıdi Toty Smaǵulova.
Sport komıteti ókilderiniń jaýabyna kóńili tolmaǵan úıirme qyzmetin usynýshylar másele jýyq arada sheshimin tappasa, shetin sharalarǵa baratynyn eskertti.
«Bulaı jalǵasa berse, búkil úıirmelerdi jaýyp tastaýǵa týra keledi. Bir aıǵa jaýyp tastaıyqshy, ata-analar kóshege shyǵyp ketedi. Sol kezde neshe balanyń ú»ıirmege baryp júrgenin op-ońaı esepteı alamyz. 500 úıirmeniń árqaısysynda 200 baladan bar. Bul sport baǵyty boıynsha ǵana. Mádenı baǵyttaǵy úıirmeler jáne bar», - dedi «Avangard» jekpe-jek saıys mektebiniń negizin qalaýshy Serik Saǵymbaev.
Mınıstr Dáýren Abaevpen kezdesýge ketken Qýat Erǵalıevten telefon arqyly kezdesý nátıjesin suradyq.
«Mınıstr tegin úıirmelerge jumsalatyn qarjynyń jartysyn respýblıkalyq bıýdjetke júkteý máselesin ózi sheshe almaıtynyn aıtty. Ony Úkimetke aıtý kerektigin túsindirdi. Men sol úshin jumys tobyn qurýdy usyndym. Jaýabyn keıin aıtýǵa ýáde berdi. Bul jaýapqa bizdiń kóńilimiz tolǵan joq. Sondyqtan máseleniń mınıstrden joǵary deńgeıde sheshilýine kútýimizge týra kelip tur», - deıdi belsendi top ókili.
Buǵan deıin, Balalardyń quqyqtary jónindegi ýákil Arýjan Saın áleýmettik jelide tegin úıirmeler men sektsııalar problemasy týraly pikir bildirip, sheneýnikterdiń áreketi úshin balalar jazalanbaýy kerektigin jazǵan edi.