Búgingi Sırııa: Aleppo úshin urys aıaqtaldy, alda Idlıb úshin aıqas kútip tur
Sırııa aýmaǵynda beton tosqaýyldary bar kóptegen blok-postar qoıylǵan. Olardyń janynda qarýly jaýyngerlermen birge turǵan ofıtserler jolaýshylarǵa kúdikpen qaraıdy. Bizge ilesip kele jatqan kúzet birden blok-posty sýretke túsirýge bolmaıtyndyǵyn qatań eskertti.
Damaskide adamdar kúndelikti kúıbeń tirshiligimen ómir súrýde. Balalar saıabaqta oınap júr. Dámhanalar men men meıramhanalar da jumys istep tur. Degenmen, mundaı úlken qala úshin kóshede júrgen adam óte sırek. El prezıdenti Bashar Asadtyń sýreti ákimshilik ǵımarattardyń qasbetine, sonymen birge bazarlarda da ilingen.
Tarıhy tereń, álemniń kóne qalalarynyń biri Sham shaharymen bite qaınasqan, talaı dáýirler men halyqtardy bastan keshirgen «Sýk al-Hamıdııa» bazary 22-00-ge deıin jumys isteıdi.
«Soǵys jyldary ishinde Sırııa ekonomıkasy aıtarlyqtaı álsiredi. Sońǵy 6 jylǵa jýyq ýaqyttyń ishinde Sırııanyń ulttyq valıýtasynyń baǵamy dollarǵa shaqqanda 11 ese qunsyzdanyp, bir dollarǵa 45-50 lırden 500-530 lırge deıin tómendedi. Birqatar taýar men qyzmet baǵasy da osy ósimge sáıkes sharyqtap ketti. Biraq, qatardaǵy sırııalyqtardyń jalaqysy jaıynda da dál solaı aıtýǵa bolmaıdy, ol burynǵy qalpynda qalyp otyr. Sol sebepti halyqtyń da satyp alý qabileti 10 esege azaıdy. Bul el ekonomıkasyna da teris áserin tıgizýde. Kópshiligi turmysqa óte qajetti taýarlardy da satyp ala almaıdy. Máselen, Sırııa armııasy ofıtseriniń jalaqysy 100-120 AQSh dollaryn, qatardaǵy kelisimshart jaýyngeriniń jalaqysy 50 AQSh dollaryn quraıdy. Buǵan deıin ol 10-11 ese joǵary edi», - deıdi qazaqstandyq delegatsııamen erip júrgen qarýly kúzetshilerdiń biri.
Keıbir sarapshylar Sırııanyń ındýstrıaldy damyǵan aýdandarynyń soǵys alańyna aınalýy teginnen-tegin emes degen boljam jasaıdy. Bul shyndyqqa janasatyn sııaqty. Máselen, Aleppo qalasyndaǵy kásiporyndardaǵy qural-jabdyqtardyń urlanyp, kórshiles elderdiń birine jetkizilgendigi belgili. Qural-jabdyqtardy arnaıy mamandar bólshekteýmen aınalysqan.
«Kóptegen bilikti mamandar kásiporynnyń bankrot bolýyna nemese olardyń buzylýyna baılanysty jumyssyz qaldy. Birinshi kezekte bul 2011 jylǵa deıin eldi shege men ıneden bastap jeńil avtomobılmen de qamtamasyz etip otyrǵan iri, orta jáne shaǵyn kásiporyndardyń talqandalýymen baılanysty. Sırııa ózin ǵana qamtamasyz etip qoımaı sonymen birge Iordanııa, Lıvan, Irak jáne Mysyrǵa óz taýarlaryn jetkizip turatyn. Bazardaǵy qazirgi kıim-keshek pen azyq-túlikter úkimettik armııa baqylaýyndaǵy ólkelerde turatyn jeke kásipkerlerdiń shaǵyn zaýyttarynan shyqqan ónimder», - deıdi burynǵy ınjener, búginde «Sýk Al-Hamıdııa» bazarynyń saýdagerine aınalǵan Zakheı Abdýrahman.
Jumyssyzdyqtyń beleń alyp, sırııa valıýtasynyń 10-11 ese qunsyzdanýyna qaramastan «Sýk Al-Hamıdııa» bazarynda eshkimde alaqan jaıyp qaıyr tilep júrgen joq. Degenmen, anda-sanda kómek suraǵan balalar kezdesip qalady. Olardyń ózderi de bazardyń 200-300 metrlik árbir qataryn baqylaýynda ustap turǵan qarýly kúzetshiler estip qoımaýy úshin aqyryn sóıleıdi.
Damaskiniń árbir aýdanyna kireberis pen shyǵaberisinde beton tosqaýyldary bar blok-postar qoıylǵan. Onda otyrǵan qarýly áskerı qyzmetshiler sodyrlar men lańkesterdiń tosyn shabýylyna toıtarys berýge saqadaı saı.
Ásirese memlekettik mekemelerge kireberistegi blok-postar barynsha bekem. Bıiktigi 2-den 5 metrge deıin jetetin beton qorshaýlar Sırııa týyna boıalǵan. Olardyń janynda avtomatpen qarýlanǵan jaýyngerler, pýlemet ornatylǵan saýytty mashına tur.
Qazirgi ýaqytta Alepponyń roli aıqyndalǵan. «Azat etilgen Aleppodaǵy áskerı qýatymyzdy eseleı túsetin bolamyz», - deıdi QazAqparattyń arnaýly tilshisine suhbat bergen Sırııa Syrtqy ister mınıstriniń orynbasary Feısal Al-Mekdad.
Degenmen, Sırııa úshin mańyzy Aleppodan kem emes ózge eldi mekenderde úkimet bıligi ázirshe ornatylǵan joq. Máselen, Idlıbti radıkaldy ekstremıstik toptar nemese qarýly oppozıtsııa baqylaýynda ustap otyr. Aıtpaqshy bular Astanada ótetin sırııaaralyq kelissózderge de qatysýy múmkin.
«Búginde Idlıbti BUU terrorıstik uıymdar tizimine engizgen
«Djabhat an-Nýsra» toby baqylaýynda ustaýda. 2015 jyldyń qańtarynda Idlıbte bir kúnniń ishinde Sırııa armııasynyń tutqynǵa túsken 56 jaýyngeri óltirilgen bolatyn. Búginde Idlıbti dál osy uıym baqylaýynda ustap otyrǵany belgili», - deıdi Al-Mekdad.
Sırııa úkimeti terrorıstermen kelissózder júrgizbek emes. Demek taıaý arada Aleppodaǵydaı azat etý operatsııasynyń Idlıbte de júrgiziletindigi anyq.