Búgin - qazaqtyń kórnekti aqyny Qadyr Myrza Áliniń týǵan kúni

Foto: None
ASTANA. QazAqparat - Búgin qazaqtyń kórnekti aqyny, Qazaqstannyń halyq jazýshysy, QR Memlekettik syılyǵynyń laýreaty, Respýblıkalyq «Tarlan», Halyqaralyq «Azııas» (monǵolshadan aýdarǵanda «talant») syılyqtarynyń ıegeri Qadyr Myrza Áliniń (1935-2011) týǵanyna 81 jyl.

1935 jyly Oral oblysynyń Jympıty kentinde týǵan. 1958 jyly Qazaq memlekettik ýnıversıtetiniń fılologııa fakýltetin tamamdaǵan. Eńbek jolyn sol kezde jańadan ashylǵan balalar jýrnaly «Baldyrǵannan» bastaǵan. 1962-1965 jj. «Juldyz» jýrnaly redaktsııasynda poezııa jáne syn bóliminiń meńgerýshisi, jaýapty hatshy, bas redaktordyń orynbasary, 1968-1973 jj. «Jazýshy» baspasynda qazaq poezııasy bóliminiń meńgerýshisi, keıin Qazaqstan Jazýshylar odaǵynda poezııa sektsııasynyń keńesshisi bolǵan.1993 jyldan «Balaýsa» baspasynyń dırektory boldy.

Tuńǵysh týyndysy 1954 jyly «Pıoner» jýrnalynda jarııalandy. Sodan bergi ýaqyt ishinde 40-tan astam jyr jınaqtary men ádebı-syn, án óleńderi men prozalyq kitaptary: «Kóktem» (1959), «Danyshpan» (1961), «Sabaq», «Oı ormany» (1965), «Dala dıdary» (1966), «Bulbul baǵy» (1967), «Aq otaý» (1968), «Kúmis qońyraý», (1970), «Dombyra» (eki kitap, 1971 jáne 1974), «Kesh» (1973), «Jeruıyq» (1976), «Qoramsaq», «Kókpar», «Qyzyl kitap», «Alaqan» (1981), «Saz sıqyry» (1982), «Kúnder-aı» (1984), sondaı-aq toqsanynshy jyldary tańdamaly shyǵarmalarynyń bes tomdyǵy, al 2001 jyly «Qazyǵurt» baspasynan 15 tomdyǵy shyqqan. Birneshe pesasy sahnada qoıylǵan. Eki júzge jýyq án mátinderin jazyp, «Kúnder-aı» (1984) degen atpen jeke jınaq bolyp shyqty. Kóptegen óleńderi oqýlyqtarǵa engen. Balalarǵa arnalǵan óleń, jańyltpash, jumbaq, mysaldarmen qazaq balalar ádebıetin damytýǵa eleýli úles qosyp keledi. Olar: «Jańǵalaqtar» (1960), «Danyshpan» (1961), «Noıan qoıan» (1962), «Alýan palýan» (1963), «Sabaq» (1964).
Óleńderi aǵylshyn, frantsýz, nemis,bolgar, vengr, fın t.b. kóptegen shetel tilderine aýdarylǵan. Ol Ovııdiń, Rýmıdiń, Geıneniń, Gıýgonyń, Lermontovtyń, Esenınniń, Rasýl Ǵamzatovtyń, Mejelaıtıstiń, Petıfıdiń t.b. jyrlaryn qazaq tiline aýdarǵan.
«Úkili úzindiler» (1996), «Ǵıbratnámá» (2001), «Jazmysh» (2001), «Eńirep ótken erler-aı» (2001), «Iirim» (2004), «Shyrǵalań» (2004), «Almas jerde qalmas» (2004), t.b. kóptegen kitaptardyń avtory.
Orys tilinde «Uıqysyz túnder», «Aq otaý», «Bulbul baǵy», «Dala dıdary», «Sabaq», «Alaqan», «Dombyra», ózbek tilinde «Alaqan», ázirbaıjan tilinde «Bulbul baǵy», monǵol tilinde «Shymyr jańǵaq» sııaqty kitaptary basyldy.
1966 jyly «Oı ormany» jınaǵy úshin Qazaqstan Lenın komsomolynyń syılyǵy berildi. 1980 jyly «Jeruıyq» jyr kitaby úshin Qazaq KSR Memlekettik syılyǵynyń laýreaty atandy. Qazaqstannyń Halyq jazýshysy, Qazaqstan Respýblıkasynyń Ánurany jańa mátini avtorlarynyń biri. 2001 jyly táýelsiz «Tarlan» syılyǵyn aldy. «Parasat» ordeniniń ıegeri (2005).

Seıchas chıtaıýt