Brokerlik shotty qalaı ashýǵa bolady
Qazaqstanda bólshek ınvestorlar qor bırjasynda lıtsenzııasy bar deldaldar – brokerler men dılerler arqyly ǵana saýda jasaı alady. Bular klıenttiń atynan baǵaly qaǵazdarmen mámileler jasaıtyn jáne saýda-sattyqqa tikeleı qol jetkize alatyn baǵaly qaǵazdar naryǵynyń kásibı qatysýshylary.
Investıtsııalyq deldaldardyń qyzmetin QR Qarjy naryǵyn retteý jáne damytý agenttiginiń atynan ýákiletti organ retteıdi. Qarjy retteýshisiniń www.gov.kz saıtynda baǵaly qaǵazdar naryǵynda brokerlik jáne dılerlik qyzmetti júzege asyratyn uıymdardyń lıtsenzııasynyń bolýyn tekserýge bolady. Eger lıtsenzııa bar bolsa, ol naryqtyń qatysýshysy bolyp sanalady jáne brokerdiń áreketinen ınvestorlardyń quqyqtary buzylǵan jaǵdaıda retteýshi oǵan yqpal etýdiń túrli sharalaryn qoldana alady.
«Brokerdi anyqtap alǵannan keıin siz onymen brokerlik qyzmet kórsetý jáne baǵaly qaǵazdardy nomınaldy ustaý boıynsha jazbasha shart jasaýyńyz kerek. Qyzmet eldiń barlyq kámeletke tolǵan azamattary úshin tıisti qujaty bolǵan jaǵdaıda iske asyrylady. Osy shartqa sáıkes broker baǵaly qaǵazdardy satyp alý jáne satý boıynsha qyzmet kórsetedi. Baǵaly qaǵazdar boıynsha mámileler jasaý nátıjesinde siz ınvestıtsııalyq tabys alasyz (baǵaly qaǵazdy satý kezinde onyń qunynyń ósýi nemese kýpondyq syıaqy túrinde), al broker óz kezeginde óz qyzmetteri úshin komıssııa alady», - delingen taratylǵan málimette.
Broker ınvestorǵa Baǵaly qaǵazdar ortalyq depozıtarıı júıesinde shot ashady. Baǵaly qaǵazdarmen jasalatyn mámilelerge arnalǵan barlyq shottar Ortalyq depozıtarıı júıesinde ashylady. Sol jerde ınvestorlardyń aktıvteri derbes shottarda saqtalady, bul klıentter qarajatynyń saqtalýyn jáne barlyq mámilelerdiń transparenttiligin qamtamasyz etedi.
Qazaqstannyń qor naryǵyndaǵy sońǵy eki jyldaǵy eń eleýli úrdisterdiń biri retinde ınvestor- jeke tulǵalar sanynyń ósýi bolyp otyr. 2022 jyldyń alty aıynda bólshek ınvestorlardyń sany jyl basynan 1,6 esege artyp, 365 myńnan asty. 2022 jyldyń birinshi jartyjyldyǵynyń qorytyndysy boıynsha jeke tulǵalar 146 myń jańa derbes shotty tirkegen.
Úıden shyqpaı-aq shot ashýǵa bola ma?
Investıtsııalyq shotty birneshe tásildermen ashýǵa bolady:
- brokermen jeke kezdeý barysynda;
- brokerdiń mobıldik qosymshasy arqyly;
- brokerdiń saıtynda onlaın-ótinimi arqyly.
Investıtsııalyq shotty ashý, júrgizý jáne jabý – aqysyz kórsetiletin qyzmet, bul rette brokerler shotty sol kúni nemese úsh jumys kúni ishinde ashady.
Shart bekitkennen jáne shot ashqannan keıin, baǵaly qaǵazdardy, altyndy satyp alýǵa ári satýǵa ótinimderdi ornalastyrý úshin saýda termınalyna qol jetkize alasyz. Siz qandaı bırjalarda saýda jasaı alatynyńyzdy broker kórsetedi. Osylaısha, otandyq jáne shetel kompanııalarynyń aktsııalaryn, oblıgatsııalaryn jáne basqa da qarjy quraldaryn satyp ala alasyz.
Tapsyrystardy SMS nemese ETsQ arqyly rastaı otyryp, brokerlik kompanııanyń mobıldik qosymshasy arqyly nemese onyń saýda platformasynda saýda operatsııalaryn júrgizýge ótinimderdi bere alasyz jáne rastaısyz.
Brokerlermen jumys istegen kezde ınvestorlar qandaı jańalyqtardy bilýi kerek?
2022 jylǵy 12 shildede Memleket basshysy «Qazaqstan Respýblıkasynyń keıbir zańnamalyq aktilerine saqtandyrý naryǵyn jáne baǵaly qaǵazdar naryǵyn retteý men damytý, bank qyzmeti máseleleri boıynsha ózgerister men tolyqtyrýlar engizý týraly» jańa QR Zańyn qabyldady, ol 2022 jylǵy qyrkúıekte kúshine enedi.
Qor naryǵyna qatysty barlyq jańalyqtar ınvestorlardyń quqyqtaryn qorǵaýdy kúsheıtýge baǵyttalǵan.
Zańda ınvestor-jeke tulǵalarǵa Agenttik lıtsenzııasynyń negizinde jumys isteıtin jáne tıisti biliktiligi bar brokerler ǵana ınvestıtsııalyq usynymdardy jasaı alatyny qarastyrylǵan.
Eger klıent ınvestıtsııalyq usynymdardy berý tártibin saqtamaý nátıjesinde shyǵynǵa ushyrasa, broker nemese ınvestıtsııalyq portfeldi basqarýshy jaýapkershilikke tartylady. Mundaı jaýapkershilik klıentke jańylystyratyn aqparat nemese jalǵan málimet berilgen jaǵdaılarda da bolady.