Bir rettik veıpterge tyıym salynady

<p>LONDON.KAZINFORM - Ulybrıtanııa bir ret paıdalanatyn elektrondy temekilerge tyıym salmaqshy. Bıliktegilerdiń pikirinshe, veıpterdi jasóspirimderge satýǵa ruqsat etilmegenimen balalar ony jappaı shegip, táýeldilikke túsip júr. Synshylar bolsa, qara naryqtyń paıda bolatynyn jáne eski temekilerdiń saýdasy qaıta qyzatynyn aıtady, dep habarlaıdy Kazinform-nyń sol eldegi menshikti tilshisi Ǵalymjan Qaramanuly.</p>

Sońǵy málimetterge sáıkes bir ret paıdalanatyn elektrondy temekige qumar balalardyń sany sońǵy 3 jylda 3 esege artqan. Qazir 11 men 15 jas aralyǵyndaǵy jasóspirimderdiń 9 paıyzy veıp shegedi. Dárigerler veıpıng táýeldilik týǵyzyp qana qoımaı bolashaqta óskeleń urpaqtyń ókpesine, júregine jáne mıyna qaýip tóndirýi múmkin ekendigin aıtady.

«Biz ókpesi syr berip, jansaqtaý bólimine túsken balalardy da kórdik. Veıptiń densaýlyqqa tıgizetin keri áserin bilý úshin zertteýler júrgizý qajet», deıdi balalar dárigeri Ronnı Chang.

Úkimet tyıym salý sharalaryn júzege asyrý úshin quqyq qorǵaý organdary men shekara qyzmetine jylyna qosymsha 30 mıllıon fýnt bólýdi uıǵaryp otyr. Jańa zań keler jyldyń basynda kúshine enedi.

«Balalar veıpıngten aýlaq bolýlary kerek. Biz olardyń elektrondy temekige táýeldi bolǵanyn qalamaımyz. Jalpy alǵanda jas býyn ókilderiniń densaýlyǵyn jaqsartýǵa baǵyttalǵan uzaq merzimdi sharalar keshenin qabyldamaqpyz», deıdi Ulybrıtanııa Premer-mınıstri Rıshı Sýnak.

Mamandar bir rettik veıpterdi jasaý úshin qoldanylatyn lıtıı batareıasy sııaqty materıaldar men hımııalyq zattar qorshaǵan ortany lastaıdy dep otyr. Óıtkeni elektrondy shylymqumarlardyń tek 17 paıyzy ǵana veıpterin tıisti qoqys jáshikterine tastaıdy eken. Apta saıyn bes mıllıonǵa jýyq veıp dalada jatady-mys. Oppozıtsııa tyıym salý sharalaryn bılik tym kesh qabyldap jatyr dep synady.

«Nelikten tyıym salý úshin 2 jyl qajet boldy? Premer-mınıstr depýtattaryna zańdy ótkize almaıdy degen qaýip bar. Qýanyshqa oraı, Leıborıster partııasy ulttyq múdde úshin áreket etip, zańdy qoldap daýys beredi», deıdi Leıborıster partııasynyń kóshbasshysy Kır Starmer.

Saýda birlestikteri men veıp óndirýshiler qarsy. Olardyń aıtýynsha, bılik partııasy osylaısha Jalpy saılaý aldynda ózine upaı jınap almaqshy. Sondaı-aq narazylar dástúrli temekini qoıý úshin veıp shegýge kóshkenderdi nazardan tys qaldyrdy, deıdi. Osy ýaqytqa deıin Densaýlyq saqtaý mınıstrligi shylymqorlyqtan bas tartqysy keletinderge elektrondy temekilerdi tegin usynyp kelgen bolatyn. Buryn-sońdy eshbir memlekettiń mundaı qadamǵa barmaǵany belgili.

«Egde jastaǵylar men keıbir áleýmettik toptardyń ókilderi úshin bir rettik veıpter óte yńǵaıly. Mıllıondaǵan adam temekini tastaǵysy kelip, veıpterdi balama retinde qoldanyp keldi. Tyıymnan keıin qara naryq paıda bolyp, temeki shegýshiler shylymqorlyqqa qaıta oralýy múmkin», deıdi Veıp saýdasy qaýymdastyǵynyń tóraǵasy Markýs Sakston.

Kóptegen elderde balalar men jastar arasynda veıpqumarlar qatary artyp barady. Buǵan jaýap retinde AQSh keıbir hosh ıistendirgishterge tyıym salyp tastady. Avstralııa elektrondy temekini tek dárigerdiń retsepti boıynsha satady.

Al Ońtústik Koreıa, Úndistan jáne Brazılııa veıp shegýdiń óte qatań shekteýlerin engizdi. Qytaıda da talap kúshti. Degenmen Dúnıejúzilik densaýlyq saqtaý uıymynyń málimeti boıynsha, 88 elde veıpter balalarǵa qoljetimdi, 74 elde elektrondy temeki týraly zań joq.