«Bolashaqtyń jumyssyz túlegi joq» - baspasózge sholý

ASTANA. QazAqparat - «QazAqparat» halyqaralyq aqparattyq agenttigi 21 sáýir, seısenbi kúni jaryq kórgen respýblıkalyq buqaralyq aqparat quraldaryndaǵy ózekti maqalalarǵa sholýdy usynady.

***

«Egemen Qazaqstan» gazetiniń jazýynsha, Іshki ister mınıstrligi Tótenshe jaǵdaılar komıtetinde óńirlerdegi sý tasqyny jaǵdaıy máseleleri boıynsha keshe ótkizilgen brıfıngte atalǵan salanyń habar berý jáne halyqty oqytý bóliminiń bastyǵy Rýslan Imanqulov jýrnalısterdi tyń málimettermen habardar etti. Ol elimizdiń sý tasqyny qaýipti óńirlerinde aldyn alý sharalary jáne avarııalyq-qutqarý jumystary jalǵasýda, dedi. Máselen, Aqmola oblysynda sý aıdyndaryndaǵy sý deńgeıine táýlik boıy monıtorıng júrgizilýde eken. Tselınograd aýdanynyń Qosshy aýylynda Nura ózeniniń jaǵasymen bógendi nyǵaıtý jumysy jalǵasýda. Qazirgi ýaqytta 3 100-den astam qum salynǵan qap tóselipti. Qosymsha 1 100 tonna ınertti materıal jetkizilgen. Demek, esh qaýip joq degen sóz. Óıtkeni, Taıtóbe, Qyzyl Jar, Talapker, Qarajar aýyldarynda sý sorý jumystary jalǵasýda. Aǵanas aýylyna azyq-túlik jetkizý uıymdastyryldy, sebebi onda 21 turǵyn úıdi sý basqan. Bul jaqta joldardy qalpyna keltirý jumystary da jalǵasýda. Máselen, qazirgi ýaqytta R. Qoshqarbaev aýylyna baratyn avtojoldyń 500 shaqyrym jol tósemi qalpyna keltirilgen. Aqmol aýylyndaǵy turǵyn úılerdi qorǵaıtyn bóget úıý jumystary aıaqtalǵan. Jańajol jáne Otaýtúsken aýyldarynan aldyn ala 91 turǵyn qaýipsiz aımaqqa kóshirildi. Al Astrahan aýdanynyń Staryı Kolýton aýylynyń turǵyndary yqtımal sý basý qateri týraly qulaqtandyrylyp, onda TJ komıtetiniń qutqarý bólimsheleri jáne jergilikti atqarýshy organdar táýlik boıy kezekshilikte júr. Bul jaıynda «Sý tasqyny saldaryn joıý jalǵasýda» atty maqalada tolyq berilgen.

Bas basylymda «23 memleket ókilderi qatysqan toǵyzqumalaq oıyny» degen maqala jarııalandy. AQSh, Antıgýa men Barbýda, Aýǵanstan, Ázerbaıjan, Gana, Germanııa, Grýzııa, Italııa, Kolýmbııa, Moldova, Qyrǵyzstan, Qytaı, Mońǵolııa, Ózbekstan, Reseı, Tájikstan, Túrkııa, Túrkimenstan, Úndistan, Ulybrıtanııa, Chehııa, Shveıtsarııa sekildi memleketterdiń toǵyzqumalaqshylary bas qosqan Almaty qalasyndaǵy doda asa tartysty ótti. Chempıonat erler jáne áıelder arasynda jeke-jeke klassıka, rapıd jáne blıts mánerinde ótkizildi. Atalmysh álemdik jarys aıasynda Dúnıejúzilik toǵyzqumalaq federatsııasynyń jıyny bolyp, onda federatsııa basshylyǵy men músheleri saılandy. Dúnıejúzilik toǵyzqumalaq federatsııasynyń tóraǵasy bolyp Álıhan Baımenov qaıta saılandy. Tóraǵa orynbasarlyǵyna shveıtsarııalyq Djon Retchıtskıı, Qytaıdan kelgen Jarqyn Seıit, qyrǵyzstandyq Qamchybek Qasymov jáne qazaqstandyq Dinmuhammed Ydyrysov saılandy. Federatsııanyń bas hatshysy bolyp Maqsat Shotaev, atqarýshy dırektorlyqqa Yrysbaı Ábdijapparov saılandy.

***

«Aıqyn» gazetiniń jazýynsha, oqýdan shyǵyp qalǵan 30 «bolashaqtyqtan» memleket solardyń bilim alýyna jumsaǵan ondaǵan mıllıon shyǵynyn sot arqyly óndirip alýda. Bul týraly keshe Astanada ótken «Bolashaq» baǵdarlamasynyń túlekteri men «Daryn» jáne «Jas tulpar» memlekettik syılyqtary ıegerleriniń «Bilimdi jastar - Máńgilik eldiń bolashaǵy» atty forýmynda málim boldy.

Forýmǵa memleket esebinen bilim alý­shy 400-den astam stıpendıat sha­qy­ryl­ǵan eken. Daryndy jastar qu­ryltaıy aıa­synda Úkimet bas­shy­synyń oryn­ba­sary Ber­di­bek Sapar­baev «Bolashaq» pre­zıdenttik stı­pen­dııasy ıegerleriniń qa­taryn ja­­­qynda tolyqtyrǵan órenderge sal­tanatty túrde sertıfıkattardy ta­bys etti.

Al «Bolashaqqa» jaýapty «Ha­lyq­ara­lyq baǵdarlamalar orta­ly­ǵynyń» pre­zıdenti Ǵanı Nyǵymetov oqý úlgerimi na­shar, baǵalary tómen bolǵan nemese óz betimen oqýdy tas­tap ketken «bola­shaq­tyq­tarǵa» so­lar­­dyń oqýyna memleket jum­saǵan bar­lyq qarajatty qaıtarýǵa tý­ra ke­le­tindigin eskertti.

«Ártúrli obektıvti sebeptermen pre­zı­denttik stıpendııadan aıyryl­ǵan stı­pen­dıattar bar, - dedi ol jýr­­­­nalısterge. - Qazirgi ýaqytta olar ózderine shy­ǵyn­dalǵan barlyq aq­shany qaıtarýda. Biz olardy al­dymen sol qarjyny óz erik­terimen qaı­tarýǵa kóndirýge tyrysamyz, bol­masa, sotqa júginemiz. Buryn oqý­ǵa já­ne sheteldik úzdik ǵylym or­da­synyń dıp­lomyn ıelenýge múm­kindik alǵan, bi­raq ony iske asyr­ma­ǵan 30 adam boıynsha sot bizdiń paı­damyzǵa sheshim shyǵardy. Qazir ol shyǵyndar óndirilýde». Ǵ.Ny­ǵy­me­tovtiń málimetinshe, bul stıpen­dıat­tar memleketke jalpy somasy 100 mıl­lıon teńgeden astam qarjy­ny qaıtarýǵa min­detti. Bul maqala «Bolashaqtyń jumyssyz túlegi joq» degen taqyryppen berilgen.

Osy gazette «Máre jaqyn, belsendilik birdeı» atty maqala jarııalandy. Qazaqstanda kezekten tys Prezıdenttik saılaý naýqany óziniń qorytyndy kezeńine shyqty: aqyrǵy aptasy da jetti. Osyǵan oraı Ortalyq saılaý komıssııasynda da jumys qyzyp, qaýyrt kúıge kóshken.

Bul rette prezıdenttik dodany adal ári ádil ótkizý maqsatynda OSK elimizdegi barlyq aqparat quraldarynyń barlyq kandıdattarǵa teń múmkindikter usynýyna tynymsyz baqylaý jasaýda. Munyń syrtynda Ortsaılaýkom saılaý zańnamasy talaptaryn buzbaýy úshin BAQ-qa monıtorıng júrgizýde. OSK kezekti ret osy jumystyń aralyq qorytyndylaryn jarııa etti. Saılaý naýqany barysyn jáne Qazaqstan prezıdenttigine kandıdattardyń saılaýaldy úgitin jarııa etý boıynsha BAQ-ta 26 naýryzdan beri jarııalanǵan materıaldarǵa júrgizilgen monıtorıng bul naýqanǵa jýrnalıstik qyzyǵýshylyqtyń azaımaǵandyǵyn kórsetip otyr.

Jalpy, Ortsaılaýkom 53 respýblıkalyq basylymdy, 16 respýblıkalyq telearnany, 179 óńirlik baspasóz quralyn, 29 óńirlik telearnany, sondaı-aq 7 aqparat agenttigi men 117 neǵurlym tanymal qoǵamdyq-saıası ınternet-resýrsty baqylaýmen qamtýda eken.

***

«Ana tili» gazetiniń sońǵy sanynda Almaty qalasyndaǵy «Ardagerler úıiniń» dırektory mindetin atqarýshy Danıpa Ysqaqovamen aradaǵy suhbat basyldy. «Bizde turatyndardyń birazy qart kisiler. Endi kóp nárse kelinderge baılanysty ǵoı. Ony ashyq aıtýymyz kerek. Baqqysy kelmeıtinder de bar. Ondaılar kóp. Osy turǵyda bir mysal aıtaıyn. Birde bir erli-zaıypty jastar keldi. Uly óz ákesin osynda ornalastyrmaq eken. Men zań boıynsha endi bulaı jasaýǵa bolmaıtyndyǵyn aıttym. «Eger aýrý bolyp, eńbekke jaramsyz bolsańyzdar bir sári, al sizder tolyqqandy jas otbasysyzdar ǵoı. Ózderińiz asyraýlaryńyz kerek» dedim. Áıeli: «Ol soqyr bolyp qaldy. Men endi ony baǵyp-kúte almaımyn» dep bezek qaǵady. «Nege baǵyp-kúte almaısyń? Bul sebep emes. Qazaqta «Ákeń jyndy bolsa, baılap baq» degen sóz bar emes pe!?» dep edim, ulynyń namysy oıandy bilem: «Joq, ákemdi bul jerge alyp kelmeımiz, ózimiz baǵamyz» dedi. Biraq áıeli: «Joq, biz ótkizýimiz kerek» dep alǵashqyda boı bermedi. Endi qazirgi zamannyń kelinderi ǵoı. Tipti: «Ne meni, ne ákeńdi tańda» degenge deıin bardy. Ulynyń aqyly bar eken, ákesin munda ákelmeıtin bolyp ketti»,-deıdi Danıpa Ysqaqova. Osy suhbat «Tasbaýyr» degen taqyryppen berilgen.