Boqaev Sádýaqas Hasenuly

Boqaev Sádýaqas Hasenuly (1907-1942) – fızıka-matematıka ǵylymdary boıynsha qazaqtan shyqqan tuńǵysh ǵalym, Abaı atyndaǵy Qazaq ulttyq pedagogıkalyq ýnıversıtetiniń negizin qalaýshylardyń biri, fızıka-matematıka fakýltetiniń birinshi dekany.

Semeı қalasynda týғan. 1932 jyly Mәskeý ýnıversıtetin bitirip, sol jyly atalmysh ýnıversıtettiң aspırantýrasyna tүsti. Biraқ Қazaқ AKSR Halyқ aғartý komıssarıaty ony Almatyғa shaқyrtyp aldy. 1932-1936 jyldary Қazaқ pedagogıkalyқ ınstıtýtynyң assıstenti, kafedra meңgerýshisi, dekany, professory, Қazaқ memlekettik ýnıversıtetiniң kafedra meңgerýshisi қyzmetterin ataryp, stýdentterge matematıkanyң arnaýly salalarynan dәris oқydy. Қazaқ AKSR Halyқ aғartý komıssarıaty janyndaғy termınologııa komıssııasynyң mүshesi boldy. S.Boқaev dıfferentsıaldyқ teңdeýler, arnaýly fýnktsııalar, konformdyқ tүrlendirý teorııasynyң jәne olardyң mehanıkada қoldaný mәselelerin zertteýmen aınalysty. Sonymen қatar orta jәne joғary oқý oryndaryna arnalғan oқýlyқtar men oқý құraldaryn құrastyrdy. Dotsent S.Boқaev tarıh kafedrasynyң meңgerýshisi, professor J.Asfendııarov, M.Markovıch jәne taғy da basқa әriptesterimen birlese otyryp, Mәskeý memlekettik ýnıversıtetiniң ozat tәjirıbelerin oқý protsesine engizdi. Bolashaқ akademık O.Jәýtikovtyң dıplomdyқ jұmysyna jetekshilik etti. Jas ғalym 1935 jyly 28 jasynda Mәskeý memlekettik ýnıversıteti janyndaғy matematıka jәne mehanıka ғylymı-zertteý ınstıtýtynda kandıdattyқ dıssertatsııa қorғady. 1937 jyly 30 jasynda repressııaғa ұshyrap, tүrmede ýlap өltirildi degen derek bar. 2007 jyly Abaı atyndaғy Қazaқ ұlttyқ pedagogıkalyқ ýnıversıtetiniң fızıka-matematıka fakýltetinde Sәdýaқas Boқaevtyң týғanyna 100 jyl tolý құrmetine «Fızıka-matematıka pәnin oқytýdyң әdistemesi men teorııasy» atty respýblıkalyқ ғylymı-tәjirıbelik konferentsııa jәne Semeı қalasyndaғy pedagogıkalyқ ınstıtýttyң oқýshylary arasynda olımpıada өtti. Boқaev Sadýaқas Hasenұly ? daryndy matematık, өziniң қysқa, biraқ jarқyn da mazmұndy өmirinde қazaқstandyқ matematıkterdiң, pedagogtardyң, ınjenerlerdiң, ekonomısterdiң, sondaı-aқ elimizdiң mektepteri men joғary oқý oryndary oқytýshylarynyң jaңa әri jas tolқynyn daıyndaýғa baғa jetpes үles қosқan ғalym.Derekkөzi: Қazaқstan ұlttyқ entsıklopedııasy, 2 tom