Bógenbaı batyr men Úmbeteı jyraý atyn sýarǵan kól jaǵasyndaǵy kesene
Kezinde osy kólde «Bógenbaı batyr men Úmbeteı jyraý astyndaǵy atyn sýarǵan» degen ańyz bar. Kóldiń mańynda əli de zerttelmegen qorymdar bar.
Aqmola oblysynyń tarıhı jáne mádenı murasy. Eskertkishter jıyntyǵynda kesene 2006 jyly «QazJoba qalpyna keltirý» Respýblıkalyq memlekettik kásiporyny ǵylymı-zertteý jáne jobalaý fılıalynyń Jıyntyq bólimimen (jetekshisi G.Qamalova) zerttelgeni kórsetilgen. Qanjyǵaly rýynyń bıi Saqqulaq keseneni 1880 jyly óziniń úlken uly Nuraly úshin saldyrǵan. Nuralynyń qabirindegi qulpytas synyǵy Bógenbaı batyr atyndaǵy Ereımentaý tarıhı ólketaný murajaıynda saqtaýly. Saqqulaq bı kesenesi ólshemderi 33h140h70 sm shıki kirpishten salynǵan. Qasbetteriniń qyrlarynda eki tirek aralyǵynyń doǵa tárizdi jabyny men bos jerleri bar segizqyrly kúmbezdi kólem túrinde boldy. Segizburyshtyń ońtústik-batys qyry kirpishtiń eki tómengi qataryna deıin buzylǵan, qalǵan qyrlardyń qabyrǵalarynyń qaldyqtary 2,5 metr bıiktikte saqtalǵan. Eki tirek aralyǵynyń doǵa tárizdi jabyny oıyq túrindegi kesenege kiris-shyǵys jaǵynan ornalasqan.
Urpaqtarynyń biriniń aty jazylǵan eski tastyń janyndaǵy batys qabyrǵanyń mańynda Saqqulaqtyń óziniń jáne eki ulynyń attarymen jáne ómir súrgen ýaqyttarymen úsh jańa qabirústi eskertkish ornatylǵan.
Caqqulaq bı (shyn aty Sábden) (1800-1880) - Orta júz rýy Arǵyn taıpasynyń ataqty bıi, sheshen. Qanjyǵaly Bógenbaı batyrdyń shóberesi. Sheshendik ónerimen, ádil sheshimderimen syı-qurmetke ıe bolǵan. Jasynan zerdeli de zerek ósken ol 12-13 jasynan ákesi Bapan bıdiń qasynda júrip, sheshendik ónerin ushtaǵan, el bıleý isine aralasqan. Balasynyń qabiletin sezgen ákesi Sábdendi 15 jasynda kishigirim daý-damaıdy sheship kelýge jumsaǵan. Ol 16 jasynda sol óńirde sheshendik aty shyqqan Baıdaly bımen saıysqa túsip, Baıdalynyń «qulaǵyń netken saq edi» degen sózinen keıin «Saqqulaq» atanyp ketken. Onyń sheshendik naqyl sózderinen eldik pen erlik, ǵylym, bilim, jaqsylyq pen jamandyq týraly tereń fılosofııalyq oı-túıinderdi baıqaýǵa bolady. Basqa bı-sheshenderdeı emes, Saqqulaq bı ózi aıtqan bılik sózderi men basqa bılerdiń ataly sózderin, baǵaly oılaryn únemi qaǵazǵa túsirip júrgen. Saqqulaq bıdiń shyǵarmashylyǵy tolyq júıelenip zerttelmegen. Saqqulaq bıden jeti ul qalǵan. Nuraly, Eraly degen uldary ákesine tartyp bı-sheshen bolǵan. Saqqulaq bı Qorjynkól kóliniń jaǵalaýyndaǵy Bógenbaı batyr urpaqtarynyń qorymyna jerlengen. Mazaryn halyq sheberi Rysqul ornatqan. 2000 jyly Saqqulaq bı kesenesiniń qırandysyna ortalyq kompozıtsııanyń segizqyrly kúmbezdi sarkofagy salynyp, tolyq qalpyna keltirý jumystary júrgizilgen. Eskertkish memleket qorǵaýyna alynǵan. Sońǵy jyldary kesenege kelýshilerdiń sany artýda. Aldaǵy ýaqytta Ereımentaý aýdany aýmaǵyndaǵy tarıhı eskertkishterge «Týǵan jer» baǵdarlamasy sheńberinde týrıstik marshrýt ashý josparlanyp otyr. Bul marshrýtqa Saqqulaq bı kesenesin de engizý kózdelgen.