BQO-da kóktemgi sý tasqynyna daıyndyq barysynda birqatar másele sheshilmeı otyr
BQO TJ departamenti bastyǵynyń orynbasary Marat Muratovtyń málim etkenindeı, qazirgi tańda daıyndyq isi Jol kartasy, ınjenerlik jumystar jospary, sondaı-aq «Demeý» qorynyń qarjysy esebinen atqarylyp jatyr. Onyń sózine qaraǵanda, oblysta 98,5 km qorǵanys bógenderi, 9 km sý burý kanaldary, 93 km aryq, 513 km sý ótkizgish turbalary salynyp, 3 sý nysany qalpyna keltirilgen. 74 km magıstraldyq kanaldar tazartylsa, Kóshim ózeninde 1 km aýmaqta arnany tereńdetý jumystary júrgizilgen.
«2021-2023 jyldarǵa arnalǵan Jol kartasy aıasynda 23 is-shara qarastyrylǵanymen, sonyń altaýy boıynsha jumystar atqarylyp jatyr. Sonyń ishinde Bórli aýdany Dostyq aýylynda aýdandyq bıýdjetten bólingen 156,1 mln teńgege bógen kúrdeli jóndelýde (oryndalǵan jumys kólemi – 85 paıyz). Sondaı-aq Báıterek aýdany Chırov aýylynda Malaıa Bykovka ózeninde burynnan bar bógen nyǵaıtylýda. Eki joba boıynsha bıýdjettik ótinim joldanǵanmen, ol qoldaý tappaǵan. Taǵy bir is-shara boıynsha jobalyq-smetalyq qujattama memlekettik saraptamadan ótkizilip jatyr. Oral qalasynda kardıologııalyq ortalyq mańynda Derkól ózeniniń jaǵasyn nyǵaıtý úshin taǵy bir joba jasalyp jatyr», - dedi M.Muratov.
Departament bastyǵy orynbasarynyń aıtýynsha, Úkimettiń tapsyrmasyna sáıkes Jol kartasyn júzege asyrý merzimi 2024 jyldyń sońyna deıin uzartylǵan. Josparlanǵan is-sharalardyń oryndalmaı qalýy múmkin bolǵandyqtan, bular oblystyń 2025-2029 jyldarǵa arnalǵan damý josparyna engizilgen.
Alty sý qoımasyn aǵymdaǵy jóndeýden ótkizý úshin jergilikti bıýdjetten 635,6 mln teńge bólinip, sonyń bireýinde jumys máresine jetken. Oblys ózenderinde monıtorıng jumystaryn kúsheıtý úshin jańadan 7 gıdrobeket, Jaıyq, Shaǵan jáne Derkólde sý tasqyny qaýpin erte anyqtaý maqsatynda 4 avtomattandyrylǵan júıe qondyrǵysyn ornatý kózdelip otyr.
M.Muratovtyń málimdeýinshe, jasalyp jatqan jumystarǵa qaramastan, oblysta birqatar máselelerdi sheshýdi qajet etedi. Birinshiden, sý tasqynyna qarsy ınjenerlik is-sharalar eldi mekenderde sharýashylyq tásildermen júrgizilip jatyr. Mysaly, Qaratóbe aýdanynda Qaldyǵaıty jáne Úshana ózenderinde árqaısysyna 6 mln teńgeden qaralyp, bógen soǵylǵan. Mundaı tájirıbe Kaztalov (Qaraoba, Bolashaq, Ájibaı aýyldary), Shyńǵyrlaý (Aqtaý, Aqshat, Aşysaı, Qaıyńdy, Myrzaǵara), Aqjaıyq (Juban), Syrym (Qosoba, Buldyrty) jáne Terekti (Ańqaty) aýdandarynda qoldanylyp jatyr.
«Alaıda ótken sý tasqyny mundaı bógenderdiń tolyqqandy qorǵanyshty qamtamasyz etpeıtinin kórsetti. Osyny eskere otyryp, bıyl sý basqan Qorjyn, Jympıty jáne Podstepnyı aýyldarynda kúrdeli bógender turǵyzylyp jatyr. Bul eldi mekenderde 2022-2023 jyldary bógender sharýashylyq tásilmen soǵylǵan edi. Aqsaı qalasynda Qyzyltal shaǵynaýdanynda 2023 jyly salynǵan kúrdeli bógen aýyldy sý tasqynynan qorǵaǵanyn aıta ketý kerek. Sondyqtan atalǵan eldi mekenderde jobalyq-smetalyq qujattama jasap, bógen salýǵa qarjy bólý qajet», - dedi M.Muratov.
Ekinshiden, kóktemde sý basqan 12 eldi meken ınjenerlik jumystar josparyna engizilmegen, olardy qorǵaý baǵytynda jergilikti atqarýshy organdar tarapynan kúrdeli sharalar alynbaǵan. Mysaly, Syrym aýdanynda Jetikól, Qyzylaǵash, Jańaqonys aýyldaryndaǵy úılerdi daladan aǵyp kelgen sý bassa, Terektide Uzynkól men Aqsýatta jolda sý ótkizgish turba bolmaǵandyqtan, sý kirgen.
Báıterek aýdanynda 7 eldi mekende bógender demeýshiler men jergilikti bıýdjet esebinen nyǵaıtylǵan. Áıtse de Mahambet aýylynda sharýashylyq maqsattarǵa salynǵan bógen kóktemde sýdyń ótýine kedergi jasaǵan. Bul jerde sý jiberý úshin shlıýz qoıý kózdelgenimen, ol da sheshilmeı otyr.
«Úshinshi másele, qorǵanys bógenderiniń quqyq belgileýshi qujattarynyń joqtyǵy. Oblys boıynsha bógenderdiń basym bóligi 20 jyldan astam ýaqyt buryn turǵyzylǵan jáne tıisti qujattary joq. Sondyqtan jergilikti atqarýshy organdardyń teńgerimine alý úshin quqyq belgileýshi qujattardy retteý jumystaryn júrgizý qajet», - dedi M.Muratov.
Eske sala keteıik, budan buryn BQO ózenderindegi sý qoımalary qysqy kezeńge kóshirilgenin jazǵan bolatynbyz.