Bıznestiń aıtýly jeńisi: Tekserister kúrt tómendeıdi
Búginde sanıtarlyq-epıdemıologııalyq baqylaý salasynda eskirgen, tipti eshqandaı logıkaǵa saı kelmeıtin talaptar az emes. Máselen, qoǵamdyq tamaqtaný oryndaryna qatysty erejelerge sáıkes, qara nan jáne aq nan bólek saqtalýy qajet. Al astyńǵy jáne ústińgi sórelerdiń araqashyqtyǵy, kem degende, 35 santımetr bolýy shart. Turǵyn úılerde ornalasqan nysandarǵa túngi ýaqytta azyq-túlikti kirgizýge ruqsat joq. Al qoǵamdyq tamaqtaný oryndaryna «makaron po-flotskı» jasaýǵa tyıym salynǵan. Jumyrtqadan jasalatyn omlettiń shekti qalyńdyǵy 3 santımetrden aspaýy tıis. Sol sııaqty azyq-túlikti saqtaýǵa qatysty talaptardy tym táptishtep tastaǵan. Mysaly, sýsymaly azyq-túlik ónimderine jatatyn sóreler qabyrǵadan 50 santımetrge alys ornatylýy shart.
Bilim nysandaryna qatysty talaptardy da ábden qıyndatyp jibergen. Balabaqshada ústelder kúnniń kózi túsetin qabyrǵadan bir metrge shalǵaı qoıylýy qajet. Al bir balaǵa keletin sanıtarlyq-tehnıkalyq jabdyqtardy erejeden esh aýytqymaı ornatsa, bir qabatty tolyǵymen dárethana men qol jýatyn bólmelerge berýge týra keledi. Órt qaýipsizdigi salasynda da ondaı talaptar jetip artylady. Álbette, bıznes úshin qısyny joq myńdaǵan talaptardy oryndaý múmkin emes. Amal joq, bireýdiń aýzyn maılaýǵa májbúr bolasyń.
Kelesi jyldan bastap osy saladaǵy jaǵdaı túbegeıli ózgerýi kerek. Sebebi kásipkerlik qyzmetti retteýge arnalǵan zańǵa biraz ózgerister men tolyqtyrýlar engizilmekshi. Atalǵan ózgeristerdiń salmaqty bolatyny sonsha, arnaıy zań aıasynda 13 kodeks pen 103 zańǵa 1000-nan astam túzetýler jasalady. «Birinshiden, baqylaý sharalary túbegeıli ózgeredi. Zań aıasynda «profılaktıkalyq baqylaý» degen túsinik engiziledi. Atalǵan reforma tekserýshilerdiń saıasaty men psıhologııasyn ózgertýi tıis. Endi, jazalaý qaǵıdatynan buryn tártip buzýshylyqtyń aldyn alýyna basymdyq jasalady. Bul degenimiz, birden aıyppul salynbaıdy, aldymen kemshilikti joıýǵa ýaqyt beriledi», - deıdi Ulttyq ekonomıka mınıstri Tımýr Súleımenov.
Budan bólek, baqylaýǵa jatatyn 114 salanyń 27-si qysqartylady. Bul degenimiz, belgili bir kásip emes, tutas ondaǵan sala múldem baqylanbaıdy. Sosyn memlekettik organdardyń bir-birin qaıtalaıtyn 137 qadaǵalaý fýnktsııasyn alyp tastaý josparlanǵan. Mınıstr myrzanyń sózine qaraǵanda, atalǵan sharalardyń aıasynda aımaqtarda otyrǵan 1137 shtattyq birlikti basqa jumysqa aýystyrýǵa týra keledi. «Sondaı-aq, zań aıasynda bıznesti tekserýge jatatyn 17,5 myń talapty alyp tastaý josparlanyp otyr. Qazirgi kezde ondaı talaptardyń sany 30 myńdy quraıdy. Demek, tekseriske qatysty talaptardyń jartysynan kóbi joıylady. Máselen, sanıtarlyq-epıdemıologııalyq qaýipsizdikke qatysty talaptardyń 85 paıyzyn, al órt qaýipsizdigi boıynsha talaptardyń 72 paıyzyn alyp tastaımyz», - deıdi Tımýr Muratuly.
Bári oıdaǵydaı bolsa, kelesi jyldan bastap tekseristerdiń sany birden 30 paıyzǵa qysqarady. Sondaı-aq, kásipkerlik nysandardyń ınjenerlik jelilerge qosylýyn barynsha jeńildetý kózdelip otyr. Ol úshin monopolıster tarapynan ruqsat qaǵazdardy berýdiń naqty merzimi belgilenedi. Atalǵan qyzmetterdi «Azamattarǵa arnalǵan úkimet» memlekettik korporatsııasy, ıa bolmasa, «elektrondy úkimet» portaly arqyly iske asyrý josparlanǵan. Osylaısha, kásipkerlerdiń shyǵyndaryn barynsha azaıtý qarastyrylyp otyr.
«Bunyń barlyǵy - memlekettik organdar men bıznes qaýymdastyǵy atqarǵan birlesken jumystyń nátıjesi. Barlyq sharalardy ulttyq ekonomıka mınıstrligi úılestirip otyrdy. Shyny kerek, bıznesti baqylaý salasyna alǵash ret mundaı kúrdeli revızııa jasalyp otyr. Máselen, órt pen sanıtarlyq-epıdemıologııalyq qaýipsizdik salasynda tekserister óte kóp. Sebebi shaǵyn bıznestiń basym bóligi saýda, qoǵamdyq tamaqtaný jáne taǵy basqa qyzmet kórsetý boıynsha jumys istep keledi. Olarǵa ońaı emes. Endi, osy saladaǵy tekserister kúrt tómendese, jumys jeńildenedi. Monopolısterdiń ruqsattaryn retteý jaǵy da jaqsy atqaryldy. Jalpy, jańa zań aıasyndaǵy ózgerister otandyq bıznestiń damýyna oń áserin tıgizedi», - deıdi «Atameken» UKP basqarma tóraǵasy Abylaı Myrzahmetov.
Sóz joq, tekseristerdiń kúrt tómendeýi - bıznestiń úlken jeńisi. Degenmen, memleket pen bıznes arasyndaǵy «teketirestiń» shegi joq sııaqty. Sebebi memlekettik organdar halyqtyń densaýlyǵyn, qorshaǵan ortany qaýipsizdigin saqtaımyz dep, baqylaý sharalaryn únemi kúsheıtip otyrýǵa tyrysady. Keı kezde tekseristerdi oıdan da qurastyryp jatady. Al bıznes erkin áreket etýdi qalaıdy, qashanda tekseristerdiń azaıǵanyn talap etedi. Osylaısha, memleket pen bıznestiń arqan tartysy esh bitpeıdi. Búgin qysqartylǵan tekserister, erteń-aq kóbeıip shyǵýy ábden múmkin. Sodan bolar, «Atameken» palatasy osy jolǵy revızııany jyl saıyn jasap otyrýdy usynyp otyr.