«Bizge kásibı tarıhshylar kerek» - baspasózge sholý

ASTANA. QazAqparat - «QazAqparat» halyqaralyq aqparattyq agenttigi 14 maýsym, seısenbi kúni jaryq kórgen respýblıkalyq buqaralyq aqparat quraldaryndaǵy ózekti maqalalarǵa sholýdy usynady.

***

«Egemen Qazaqstan» gazetiniń jazýynsha,  qaraǵandylyq ǵalymdar taǵy da bir biregeı dári oılap tap­ty. «Tsıtofat» dep atalatyn preparat qazir Nazarbaev Ýnıversıtettiń medıtsınalyq or­talyǵynda klınıkalyq synaq­tan ótkizilýde.

Jańa dárini jasap shyǵarýdy aldymen qolǵa alǵan - belgili ǵalym, hımııa ǵylymdarynyń doktory, akademık, Memlekettik syılyqtyń laýreaty, Qaraǵandy memlekettik tehnıkalyq ýnıver­sıtetiniń rektory Arystan Ǵazalıev. Arystan Máýlenuly pre­paratty jasap shyǵarý jolyndaǵy jumystaryn, tipti, osydan shırek ǵasyrdaı buryn, UǴA Organıkalyq sıntez já­ne kómir hımııasy ınstıtýty dırektorynyń orynbasary qyzmetin atqaryp júr­gen shaǵynda bastaǵan eken. Qyzmeti aýyssa da maqsatynan tanbaǵan ǵalym bul jumysqa QarMTÝ janyndaǵy ǵylymı-zertteý ınstıtýtynyń hımık ǵalymdaryn, magıstranttary men stýdentterin de tartqan.

Ǵalymdardyń aıtýynsha, jańa preparat otandyq far­matsevtıka salasyna sony serpin berýi tıis. «Tsıtofat» búgingi qoǵamda áleýmettik dert­ke aınalǵan baýyr aýrýlaryn emdeıdi. Onyń ústine, baǵasy da qarapaıym halyq úshin qymbat bolmaıdy. Óıtkeni, dári Qazaqstannyń ońtústik óńirlerinde ósetin ósimdik - termopsısten jasalady eken.

Klınıkalyq synaqtar bir­neshe aıǵa sozylýy múmkin. Sebebi, qansha degenmen, kúni erteń adam aǵzasyna sińiriletin zat bolǵandyqtan, ony jan-jaqty tekserýden ótkizý áb­den kerek. Sátin salyp, oń ná­tıje berip jatsa, dárihana sóre­lerindegi ımport dárilerdiń birazyn osy qaraǵandylyq preparat yǵystyrýy ǵajap emes. Bul materıal «Jańa preparat» degen taqyryppen berilgen.

Bas basylymda «Jerebe tartyldy» atty maqala jarııalandy.Astanada Qazaqstan boks federatsııasy kýbogy jarysynyń jerebesi tartyldy. Bıylǵy jyly da qalyptasqan dástúr boıynsha Astana men Almaty qalalarynyń jáne 14 oblystyń komandalary tórt topqa bólindi.

A tobyna Almaty, Shyǵys Qazaq­stan, Soltústik Qazaqstan oblystary men Almaty qalasynyń komandasy tústi. V tobynda Mańǵystaý, Jambyl, Pavlodar men Aqtóbe oblystarynyń boksshy­lary sharshy alańǵa shyǵatyn bolsa, S tobyndaǵy jarysqa Qa­ra­­ǵandy, Qyzylorda, Qostanaı oblystary men Astana qalasynyń komandasy qatysady. D tobynda Ońtústik Qazaqstan, Aqmola, Aty­raý men Batys Qazaqstan ob­lystarynyń quramalary óner kórsetedi.

A tobynyń aıqastary - Taldy­qorǵanda, V tobynyń jekpe-jek­teri Aqtaýda ótse, S tobynyń komandalary - Qyzylordada, D tobyna túsken oblystardyń ja­saqtary Kókshetaýda sharshy alańǵa shyǵady. Budan keıin 8-11 qyrkúıek kúnderi A jáne S, V jáne D tobynda jeńgen ko­mandalar shırek fınalda kezdesedi. Olardyń jeńgenderi jartylaı fınalǵa shyǵady. Memlekettik jattyqtyrýshy Bolat Abdrahmanov jarystyń erejesi boıynsha, árbir komandada 20 boksshy bolýy kerek ekenin aıtady. Sonyń ishinde 10 boksshy negizgi quramda, 10 bylǵary qolǵap ıesi rezervte bolady.

Koman­dalar kezdeskende boks­shylar 10 jekpe-jek ótkizedi. Eger kezdesý 5:5 esebimen teń aıaq­talsa, qosymsha jekpe-jek ótedi. Onyń qaı salmaqta bolatyny jerebede sheshiledi. Sol kezde A tobynyń komandasy 64 kıloǵa deıingi sal­maqtaǵy boksshysyn, V toby 56 kılo, S tobynyń quramasy 81 kı­loǵa deıingi, D tobynyń komandasy 69 kıloǵa deıingi salmaqtaǵy ókilin daıyndap qoıýy tıis.

Jarystyń jartylaı fınaly men fınaly 14-15 jeltoqsan kún­deri ótedi. Fınaldyń qaı qalada bolatyny ázirshe belgisiz. Ony keıi­­nirek Qazaqstan boks fe­de­ratsııa­sy habarlaıdy.

Bıylǵy kýboktyń ıegerine 25 mıllıon teńge tabys etiledi. Byl­­­tyrǵy jarysta da kýbokty jeńip alǵan Ońtústik Qazaqstan obly­synyń komandasy osynshama somany ıelengen bolatyn.

***

«Aıqyn» gazetinde «Aqıqatqa aınalmaǵan ańyz nemese Berdiqoja batyrdyń beıiti qalaı qazyldy» degen maqala kópshilik nazaryna usynylyp otyr. Qazaqtyń keń dalasynda talaı syrdy ishine búkikken málim de, beımálim beıitter kóp. Bir qyzyǵy, mújilip, qısaıǵan molalardyń basyna eshqandaı belgi qoıylmasa da, sol tóńirekte qonystanǵan kónekózder onda kimniń jerlengeni týraly aýyzdan aýyzǵa, atadan balaǵa jetken ańyzdarǵa súıenip aıtyp beredi.

«Eger ǵylym osy dúnıege shyndap bet bursa ult tarıhy súbeli de, súıekti derektermen tolyǵýy múmkin be?... Tipti keıbir bahadúrlerdiń jerlengen molasyna qatysty ekiushty áńgimeler kóp. Degenmen artynan ańyz qaldyrǵan tulǵalardy tarıhtan arshyp alýdyń alǵashqy qadamy bastaldy desek te bolǵandaı. Jyr dastanda da, kórshi memleketterdiń jylnamalarynda da aty jıi atalatyn Shanyshqyly Berdiqoja batyrdyń beıitin Á. Marǵulan atyndaǵy arheologııa ınstıtýty qazyp alyp, súıektiń DNQ-syn zerttep, halyq arasyndaǵy ańyz ben aqıqattyń arasyn ashty. Sonymen tarıhta Shanyshqyly Berdiqoja batyr kim?»,-dep jazady basylym.

***

«Ana tili» gazetiniń sońǵy sanynda belgili tarıhshy  Beıimbet Ermuqanovpen aradaǵy suhbat jarııalandy. Tarıh ǵylymynyń doktory, professor. Jalpy tarıh jáne Qazaqstan tarıhy boıynsha bilikti ǵalym.  

«Meniń oıymsha, tarıh mádenıet­tiń eń bir negizgi kórinisi, al tarıhty burmalaıtyn kórgensizder, máde­nıetten habary joq adamdar. Tarıh ǵylym retinde óz táýelsizdigin saqtaý qajet. Áıtpese, ol tarıh bolmaıdy. Kez kelgenniń qanjyǵasyna ilinip ketetin olja bolady. Bizdiń tarıh óz sorpasyna ózi qaınaǵan, shynyna kelgende, halyqaralyq satyǵa kóterilmegen tarıh, zertteýlerimiz - óz aımaǵymyzdyń máselesi, úlken fılosofııalyq oı-pikir zertteýler de sırek kezdesedi. Tarıhshylarymyzdyń kóbi, ásirese, jasy kelgender shet tilin bilmeıdi, tipti bilgisi de kelmeıdi. Onyń ornyna sholaq belsendilik, pysyqtyq qasıetimen sheneýnikterge jaǵynyp, tarıhty burmalap, dini úshin emes, kúni úshin qyzmet jasap júrgender de bar. Elimizdi de, memleketimizdi de, tarıhymyzdy da nyǵaıtyp, damytatyn ózimiz, sondyqtan da qajyrly eńbek, bilim, kásipqoılyq sana - osynyń ózi álemdik deńgeıge aparatyn bir-aq shart»,-deıdi ǵalym. Osy jaıynda «Bizge kásibı tarıhshylar kerek» atty suhbattan tolyq oqı alasyzdar.