Bizdiń maqsat - demalýshylardyń kóńilinen shyǵý - professor Ertaı Sársebekov
Aqmola oblysyndaǵy kórikti Kókshetaýdyń baýraıynda, Býrabaı kóliniń jaǵasynda ornalasqan «Oqjetpes» shıpajaıynyń búgingi tynys-tirshiligi qandaı? Demalýshylarǵa qyzmet kórsetý mádenıeti, jańa zamanaýı qural-jabdyqtarmen qamtylýy óz deńgeıinde me? Osy jáne emdeý-saýyqtyrý ornynyń basqa da máseleleri tóńireginde, qol jetkizgen tabystary týraly «Oqjetpes» emdeý-saýyqtyrý kesheni» AQ-nyń prezıdenti, Memlekettik syılyqtyń ıegeri, medıtsına ǵylymdarynyń doktory, professor Ertaı Sársebekov jan-jaqty áńgimelep berdi.
- Ertaı Qojahmetuly, Elbasynyń bıylǵy Joldaýynda memlekettiń ishki jáne syrtqy saıasattaǵy barlyq sala jan-jaqty qamtyldy. Sonyń ishinde medıtsına salasyn damytý, halyqtyń densaýlyǵyn jaqsartý jóninde naqty tapsyrmalar berilip, keleli oılar qozǵaldy. Joldaýdan týyndaıtyn máseleler jóninde oıyńyzdy ortaǵa salsańyz?
- Halyqtyń densaýlyǵyn saqtaý jáne el turǵyndaryna kórsetiletin medıtsınalyq qyzmetti jaqsartý máselesi árqashanda Elbasynyń nazarynda. Prezıdent Joldaýynda osy másele tereń qaraldy jáne quzyrly organ basshylaryna naqty tapsyrmalar berildi. Sondaı tapsyrmanyń biri retinde qabyldanǵan Shortandy-Býrabaı kýrorttyq aımaǵyn damytý týraly memlekettik baǵdarlama bar. QR Prezıdenti Іs basqarmasynyń qoldaýymen «Oqjetpes» shıpajaıynda biraz irgeli ister atqarylýy kerek. Sonyń biri retinde bizdiń shıpajaıdy ulǵaıtý jóninde qaýly qabyldandy. Soǵan sáıkes shıpajaı janynan taǵy da 100 nómirlik, 200 oryndyq ǵımarat salynatyn boldy. Shıpajaıdyń demalýshylardy qabyldaý kólemi ulǵaıǵan soń, emdeý korpýsyn keńeıtý maqsaty kózdelip otyr. Emdeý oryndaryna jańa tehnologııalardy engizý qarastyrylǵan. 2011 jyldyń aıaǵynda jańa segiz medıtsınalyq apparat alyndy. Bular jańa tehnologııa jetistikterimen jasalǵan qural-jabdyqtar. Aldaǵy kezeńde emdeý bóliminiń ulǵaıýyna baılanysty jańa apparattar tolyǵa túspekshi. Tabıǵı emdik jolyn jasaıtyn qural-jabdyqtar ornatylatyn bolady.
Mysaly, ótken jyly shıpajaı tóńireginen radon shyǵatyn uńǵymany ashtyq. Sol uńǵymadan shyqqan sýdyń quramy saraptamadan ótkizildi. Almatydaǵy kardıologııa ǵylymı zertteý ınstıtýtynyń zerthanasy jáne Kókshetaýdyń gıdrogeologııa uıymynyń saraptamasy negizinde ruqsat aldyq. Radondy emdeý tásiline qoldanyp jatyrmyz. Reseıdiń Altaı ólkesinde «Belokýrıha» degen ataqty shıpajaı bar. Sol kýrortta em retinde tabıǵı radon qoldanylady. Bizdiń qazirgi shyǵarǵan sýymyzdaǵy radonnyń mólsheri sol «Belokýrıhadaǵy» sııaqty. Onyń ústine Kókshe baýraıynyń aýasy taza. Qaraǵaıly ormany - janǵa shıpa.
- Qandaı jańa bastamalar júzege asyrylyp jatyr?
- 2010 jylǵy halyqqa arnaǵan Joldaýynda Elbasymyz Nursultan Nazarbaev elimizde buqaralyq dene shynyqtyrý-sporttyq qozǵalysyn damytýǵa basa kóńil bólý kerektigin aıtty. Prezıdent 30 paıyzǵa deıingi qazaqstandyqtar buqaralyq sportqa tartylýy tıis ekenin málimdedi.
Bul búkil halqymyzdyń densaýlyǵyn túzeýine, ózin-ózi kúte bilýine jasalǵan jańa bir qadam boldy. Elbasy bastamasy barlyq óńirde qoldaý taýyp, kásibı sportshylar ǵana emes, oqýshylar da, qarapaıym azamattar da ár túrli sporttyq sharalar boıynsha ótkizilgen jarystarǵa qatysýda. Býrabaı aımaǵy ejelden densaýlyqty jaqsartatyn, dene tárbıesimen aınalysýǵa qolaıly aımaq. Úlken sportta júrgen sańlaqtarymyz úshin de ár túrli jarystar ótkiziletini belgili.
Sońǵy jyldary bizde de sporttyq is-sharalarǵa, dene shynyqtyrýǵa basa mán berilýde. Bizdiń shıpajaıda úlken ámbebap sport zal bar. Onda demalýshylar shaǵyn fýtbol, voleıbol, úlken tennıs oınaıdy. Ústel tennısi de bar. Trenajerlik qural-jabdyqtar ornatylǵan. Sonymen qatar sý basseıniniń janynda fıtnes zaly bar. Ol jerdegi dárigerimiz emdik dene shynyqtyrý salasynyń mamany.
- Memlekettiń jáne halyqtyń ekonomıkalyq-áleýmettik jaǵdaıynyń jaqsarǵany sizderge kelip jatqan demalýshylardyń kóńil-kúılerinen de baıqalatyn shyǵar. Burynǵyǵa qaraǵanda qazir demalýshylardyń sany arta tústi me?
- Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdenti Іs basqarmasynyń medıtsınalyq ortalyǵy bar. Ótken jyly osy ortalyqtyń joldamasymen bizge kelgen adam sany 950 boldy. Aldyńǵy jyly 750 bolǵan edi. Al bıyl 1500 adamǵa tapsyrys berilip otyr. Soǵan qarap, suranystyń eki ese arta túskenin kórýge bolady.
Reseıdiń azamattary da kelip demalady. Sonyń ishinde Túmen, Chelıabi oblystarynan jáne Ekaterınbýrg qalasynan keledi. Kórshi eldiń týrıstik agenttikteri arqyly tapsyrys berýshiler kóp. Buryn kóbine jazda keletin-di. Qazir qysta da, kóktemde de, kúzde de sheteldik demalýshylar qatary úzilgen joq.
- Shıpajaıdyń ekonomıkalyq áleýeti qalaı?
- Shıpajaı aktsıonerlik qoǵam bolǵan soń, memleketten dotatsııa berilmeıdi. Mysaly, medıtsınalyq ortalyqtan jiberiletin adamdardyń bir táýligine 14 myń 103 teńge tólenedi. Al jeke kelgen demalýshylar ózderi tóleıdi. Tóleıtin aqysynyń aıyrmashylyǵy kóp emes. Jalpy, shıpajaı jyldyq tabys tabýymen ózin ózi aqtap tur. Ár jylǵa qurylǵan jospar boıynsha kiris te, shyǵys ta esepteledi. Ár ujymnyń ekonomıkalyq tabysy shyǵysynan asyp ketpeýi kerek qoı. Biz ótken jyly aldymyzǵa qoıǵan jospardy tolyq oryndap shyqtyq. Bul da úlken ujymnyń bir jetistigi.
- Ózińiz basqaryp otyrǵan ujymnyń basty ereksheligi qandaı?
- Munda mamandar turaqty jumys isteıdi. Jartysynan astamy baıyrǵy qyzmetkerler. Shıpajaı ujymy uıymshyldyǵymen, eńbekqorlyǵymen erekshelenedi. Olarǵa qoıylatyn talap ta joǵary. Demalýshylarǵa óte mádenıetti, órkenıetti túrde qyzmet kórsetý - basty mindetimiz.
Ár salada óz mamany eńbek etedi. Eń bastysy, bizge óz isiniń bilgiri qajet. Eger bizge belgili bir salanyń dárigeri ne qyzmetkeri qajet bola qalsa, sol mamandyq ıesin basqa qaladan bolsa da aldyramyz. Ujymdaǵy dárigerler de, medbıkeler de demalýshylarǵa jaqsy kóńil-kúımen qyzmet jasaıdy.
Bizdiń maqsat - demalýshylardyń kóńilinen shyǵý. Bizge kelgen ár adam durys demalyp, densaýlyqtaryn jaqsartsa, bizdiń de maqsatymyzdyń júzege asqany.
- Halyqtyń densaýlyǵyn jaqsartý týraly qandaı oılaryńyz bar?
- Birinshiden, ár azamat óz densaýlyǵyn ózi oılaýy kerek qoı. «Men erteń aýyra qalsam, ókimet meni emdep alady» degen oıdan áldeqashan arylatyn kez kezdi. «Densaýlyq» poezy shyǵyp, elimizdiń barlyq óńirlerin aralap, azamattarymyzdyń densaýlyǵyn tekserdi. Onyń qanshama adamdy ólimnen qutqaryp qalǵanyn oımen boljap bilý de múmkin emes shyǵar. Adam dertke shaldyqqanyn birden ańǵarmaıdy ǵoı. Al aýrý asqynyp ketken kezde ony emdep alý óte qıynǵa túsetini sózsiz.
Mysaly, úsh jyl boıy Qazaqstannyń túkpir-túkpirin aralaǵan «Densaýlyq» poezy myńdaǵan adamdardyń jańa bastalǵan dertterin anyqtap, der kezinde emdelýine jol ashyp berdi. Sonymen qatar qazir emhanalar ashyq kún jarııalaıdy. «Baryp qaralaıyn» degen adamdarǵa esik ashyq. Tegin qyzmet kórsetiledi. Onyń syrtynda ár emhanada tirkelgen adamdardy jyl saıyn tekserýden ótkizip jatyr. Halyqtyń deni saý bolýy úshin aýrýdyń aldyn alýdyń mańyzdylyǵy zor. Jalpy, elimizdiń ár azamaty óziniń deni saý bolýy úshin jáne halyqtyń densaýlyǵyn oılasa, jylyna bir ret medıtsınalyq tekserýden ótýi mindetti. Mysaly, QR Prezıdenti Іs basqarmasynyń medıtsınalyq ortalyǵynda tirkeýde turǵan azamattardy jyl saıyn tekserýden ótkizip turý dástúri saqtalǵan.
Táýelsiz memleketimizge deni saý urpaq kerek. Biraq ókinishke oraı keıbir adamdar osy jyl saıyn densaýlyǵyn tekserip turýdyń asa mańyzdylyǵyn túsinbeıdi. Azamattardyń ýaqytynda kelip qaralmaǵyny úshin dárigerler sógis alady. Aýyrǵan kezde densaýlyǵyn qalypqa keltirýdi emes, aýyrmaı turǵanda shıpajaılarǵa baryp, densaýlyqty jaqsartý kerek dep oılaımyn. Sonda halyqtyń densaýlyǵy myqty bolady, aýrý azaıady. Shynyn aıtý kerek, jyldan jylǵa halyqtyń densaýlyǵy jaqsaryp kele jatyr. Ony gazet-jýrnaldar jazyp jatyr, telearnalar kórsetýde.
Ár adam derttiń paıda bolýyna alyp keletin is-áreketterden saqtanýy kerek jáne durys tamaqtaný erejesin este ustaǵany jón.
- Eldiń damýy jáne qoǵam men ómir týraly oılaryńyzdy búkpesiz ortaǵa salǵanyńyzǵa rızashylyǵymyzdy bildiremiz.