«Bizdi Belarýs benzıni qutqarady» - baspasózge sholý

ASTANA. QazAqparat - «QazAqparat» halyqaralyq aqparattyq agenttigi 4 qarasha, seısenbi kúni jaryq kórgen respýblıkalyq buqaralyq aqparat quraldaryndaǵy ózekti maqalalarǵa sholýdy usynady.

***

«Egemen Qazaqstan» gazetinde Senat depýtaty Murat Baqtııarulymen aradaǵy suhbat berilgen. Jaqynda osy depýtat bastaǵan qazaqstandyq delegatsııa Mońǵolııada bolyp qaıtqan-dy. Sońǵy kezderi shetelderdegi qandastarymyzdy qoldaý úderisiniń jalǵasyp otyrǵandyǵyn eskersek, bul sapardyń mańyzdy ekenin túsiný de qıyn emes.

«Baıan-Ólgeı aımaǵynda qazaq tilinde sabaq beretin 33 mektep bar. Jalpy, bastaýysh synyptarda qazaq tilinde sabaq berilse, al 5-synyptan bastap mońǵol tili aptasyna 3-4 saǵattan júredi, 9-11 synyptarda barlyq pánder tolyǵymen mońǵol tilinde oqytylady eken. Bul eki tildi erkin meńgersin degen oıdan týyndasa kerek. Alaıda, balalar mundaı bilim berýden ekiushty kúıde qalady. Jergilikti turǵyndardyń 93 paıyzdaıy etnostyq qazaqtar bolǵandyqtan, jergilikti atqarýshy organdarda jumys isteıtinderdiń kóbisi qazaqtar. Degenmen, sońǵy kezde mońǵoldandyrý úderisteri qatty júrip jatqany belgili boldy. Quqyq qorǵaý salasynda nemese ákimniń orynbasarlyǵyna mońǵol aǵaıyndar taǵaıyndalýda eken. Sonda turyp jatqan baýyrlarymyz ózderiniń urpaqtarynyń bolashaǵyna alańdaıdy. Men sony baıqadym. Bul turǵydan kelgende, atalǵan mekteptiń ashylýy óte oryndy. Ondaǵy bilim qazaqstandyq standarttar boıynsha júrgiziledi. Mońǵolııanyń Bilim jáne ǵylym mınıstriniń orynbasarymen de arnaıy kezdestim. Olar da kómek qolyn sozatyndaryn bildirdi. Eń bastysy, muǵalimderdiń bilimin jetildirý, ásirese, hımııa, fızıka, bıologııa jáne til mamandarynyń biliktiligin arttyrý máselesi ótkir tur eken. Bizdiń mamandarymyz sonda baryp, ádistemelik jaǵynan qoldaý kórsetý nemese sondaǵy muǵalimderdi Qazaqstanǵa shaqyryp, biliktiligin arttyrý qajet»,-deıdi depýtat. Bul suhbat «Mońǵolııalyq jastar bolashaǵyn Qazaqstanmen baılanystyrady» degen taqyryppen berilgen.

Osy gazette «Kim kináli?» degen taqyryppen materıal kópshilik nazaryna usynylyp otyr. Jalpy, analyq mindetin oryn­damaı, balaǵa qatysty quqy­ǵynan aıyrylǵandar Aqmola oblysynda jetip-artylady. Mundaı ister óziniń aıaýsyzdyǵymen jan túrshiktiredi. Balasyna tamaq bermeı, sýyq úıde qamap ustaǵan, úıi bolsa da emshektegi balasymen dalada túnep qaıyrshylyq kún keshýdi ádetke aınaldyrǵan áıelder de jeterlik. Aqmola ob­lysynyń kámelet jasyna tolmaǵan­dar isteri jónindegi maman­dan­dyrylǵan aýdanaralyq soty­nyń málimetteri boıynsha 2013 jyldyń 9 aıynda 149 ana óziniń balasyna qatysty zańdy quqynan aıyrylǵan bolsa, 2014 jyldyń 9 aıynda analyq quqyǵyn joǵalt­qandar sany 169-ǵa jetti.

***

«Aıqyn» gazetiniń jazýynsha, munaı baǵasynyń quldyraýyna oraı búkil álemde benzın baǵasy da arzandaýda. AQSh-ta máselen, janar-jaǵarmaı quny 1 lıtr súttiń qunymen teńesipti. Alaıda ókinishke qaraı, Qazaqstanda sarapshylar benzın baǵasynyń kerisinshe, qymbattaýyn kútip otyr. Buǵan janarmaı tapshylyǵy da yqpal etýde. Osy oraıda jaqynda aqparat quraldary Ázirbaıjannyń qazaqstandyq Úkimetke osy kesapattan qutylýǵa kómektesýden bas tartqandyǵyn jarııalady. Bul másele boıynsha memlekettiń tıisti qurylymy túsinikteme berdi. Ulttyq munaı operatorynyń enshiles kásiporny - «QazMunaıGaz-óńdeý jáne marketıng» kompanııasy Kaspıı jaǵalaýyndaǵy taǵy bir munaıly el Ázirbaıjannan benzın tasý josparda bolǵanyn jasyrmaıdy. Ol ol ma, tipti kelisimshart ta bekitip qoıypty. «Qazaqstan Úkimetiniń ishki naryqtaǵy jaǵdaıdy turaqtandyrý baǵytynda qabyldap jatqan sharalary aıasynda «QazMunaıGaz Ónimderi» aǵymdaǵy jyldyń 10 qazanynda Qazaqstanǵa Ázirbaıjannan AI-92 markaly benzın jetkizý jóninde kelisimshartty bekitti. Ol 6 myń tonnaǵa deıingi kóleminde bolýǵa tıis edi. Atalǵan qujat aıasynda 14 qazanda-aq «QazMunaıGaz Ónimderi» (QMGÓ) 3 myń tonna benzın úshin aldyn ala tólem jasady. Kelisimsharttaryna sáıkes, aqysy tólengen kólemdi elimizge jetkizý bıylǵy 10 qarashaǵa deıin júzege asyrylýǵa tıis. Alaıda, búgingi tańda qarsy tarap - kontragent atalǵan kólemdegi munaı ónimderin ákeletinin rastamaı, daıyndyq tanytpaı otyr» delingen kompanııanyń resmı aqparynda. Bul maqala «Bizdi Belarýs benzıni qutqarady» degen taqyryppen berilgen.

Osy basylymda «Baspanaly bolýdyń tóte joly» atty maqala jarııalandy. Jalpy, baspanaly bolýdyń eki joly bar. Biri - jer telimin alyp, qalaǵan jobań boıynsha úı turǵyzý. Ekinshisi - daıyn úıdi nemese páterdi satyp alý. Aıtýǵa ońaı bolǵanmen, ekeýi de asa jeńil tásil emes.

«Ońaı bolsa, kim páter jaldap, tapqanyn bireýdiń alaqanyna salyp berip otyrady deısiń? Bir kezderi el jappaı ıpotekaǵa úı, páter alýǵa den qoıdy. Munyń asa tıimdi jol emestigin ýaqyt dáleldep berdi. Mundaı jaǵdaıdy damyǵan Amerıka eli de bastan ótkizgen. Bizdiń elde de óz tólem qabiletine qaramaı dúrmekke ilesip bankten ıpotekalyq nesıe alyp, keıinnen ony qaıtara almaı, bankke qaryz bolyp, tipti ózin-ózi órtep jibergen jandar boldy. Bul ótkenniń enshisindegi jaǵdaı»,-dep jazady maqala avtory.

***

«Ekspress-K» gazetinde «Vernemsıa k nashım narkobaronam» degen maqala basyldy. NATO áskerin Aýǵanstan aýmaǵynan shyǵarǵannan keıin Qazaqstan arqyly kontrabandalyq esirtki tasymaly artýy yqtımal. Osyǵan baılanysty Qazaqstan, Belarýs, Qyrǵyzstan, Reseı, Tájikstan, Túrkimenstan, Ózbekstan jáne Ýkraına kedendik qurylymdary Qaraǵandy qalasyndaǵy halyqaralyq semınarǵa jınaldy. Elimizdiń ornalasýy jaǵdaıyna qaraı Qazaqstan aýǵan esirtkisin Eýropaǵa tasymaldaýdyń soltústik baǵdaryna enip otyr. Sondyqtan shekara beketterinde jaqsy jasyrylǵan esirtki qoımalaryn anyqtaýǵa múmkindik beretin ınspektsııalyq-tekserý keshenderi ornatylýda.