Bıylǵy mol astyq dalada qalmaıdy - QR AShM
Degenmen de búginde aýyl sharýashylyǵy taýarlaryn óndirýshiler 65 paıyz alqapta astyqty jınap úlgeripti. Osy oraıda búgin QR Prezıdenti janyndaǵy Ortalyq kommýnıkatsııalar qyzmetindegi baspasóz máslıhatynda QR Aýyl sharýashylyǵy mınıstri Asyljan Mamytbekov egin oraǵy naýqany jaıynda egjeı-tegjeıli baıandap berdi.
Aıta keteıik, 2013 jyly elimizdegi barlyq egis alqaptarynyń aýmaǵy 21,5 mln. gektardy qamtydy. Onyń ishinde dándi daqyldar 15,8 mln. gektarǵa sebilse, sonyń 13,1 mln. gektary bıdaıdyń úlesinde.
«21 qyrkúıektegi jaǵdaı boıynsha dándi daqyldar 10,3 mln. gektar aýmaqta jınaldy, bul barlyq egis kóleminiń 65 paıyzyn qurap otyr. Atap aıtqanda osy egistik kóleminde 12,6 mln. tonna astyq bastyryldy. Ortasha ónimdilik gektarynan 12,2 tsentnerdi qurady. Bul ótken jylǵy deńgeıden gektaryna 3,6 tsentnerge joǵary», - dedi mınıstr.
Sonymen qatar búginde negizgi astyqty aımaqtarda, ıaǵnı Aqmola, Qostanaı jáne Soltústik Qazaqstan oblystarynda dándi daqyldardyń 65 paıyzy jınalǵan eken.
Qazirgi kezde neǵurlym tómen ónimdilik Aqtóbe (gektarynan 5,4 tsentner), Batys Qazaqstan (6,9 tsentner) oblystarynda baıqalýda. Osyndaı kórsetkishter bul aımaqtardaǵy aýa raıynyń jaǵdaılaryna baılanysty bolyp otyrǵan kórinedi. Al Qyzylorda, Jambyl, Ońtústik Qazaqstan oblystarynda jazǵy bıdaı men arpany jınaý tolyǵymen aıaqtaldy.
Bıylǵy astyqtyń shyǵymdylyǵy boıynsha túzetýler jasalǵandyǵyna toqtalǵan mınıstr, bıyl qambaǵa 18,5 mln. tonna astyq túsedi degen boljam jasalǵandyǵyn jetkizdi.
«Osyny eskere otyryp, eksporttyq áleýet te sáıkesinshe birshama artatyn bolady», - dedi ol.
Osy oraıda mınıstr eksportqa boljanǵan kólemniń barlyǵyn satýǵa tolyq kepildik joq ekenin, ıaǵnı bul turǵyda suranys pen elimizden astyqty dástúrli satyp alýshylardyń múmkindigine baılanysty ekenin atap ótti.
«Máselen, 2011 jyly biz býnkerlik salmaqta 30 mln. tonnaǵa jýyq astyq bastyrdyq, alaıda 12,5 mln. tonnasyn sattyq. Іshki qajettilik 7-8 mln. tonnadan aspaıdy. Bizdiń jospar boıynsha eksport deńgeıi ortasha kólemnen sál joǵary bolady, ıaǵnı 9-9,5 mln. tonna shamasynda», - dedi A. Mamytbekov.
Vedomstao basshysynyń paıymynsha, bıylǵy astyqty saqtaý boıynsha problemalar týyndaı qoıǵan joq. Bıyl astyq saqtaý qoımalarynyń syıymdylyǵy josparlanǵan ónim kólemine saı keledi. Sondyqtan osy jyly saqtaý qoımalarynyń jetispeýshiligi boıynsha problemalar baıqalmaıdy. Qazirgi ýaqytta óndirilgen 12 mln. tonnadan astam astyqtyń tek 2 mln. tonnasy ǵana elevatorlar men astyq saqtaý qoımalaryna jetkizildi. Qalǵan astyq qurǵaq bolýyna baılanysty aýyl sharýashylyǵy taýarlaryn óndirýshilerdiń qoımalarynda jáne qyrmandarda saqtalýda.
«Qazirgi kezde elimizde syıymdylyǵy 14 mln. tonnaǵa jýyq astyq qabyldaý kásiporyndary jumys isteıdi. Olardyń sany búginde 214-ke jetti. Budan bólek, aýyl sharýashylyǵy taýarlaryn óndirýshilerinde ózderiniń 11 mln. tonnaǵa deıin astyq saqtaý syıymdylyqtary bar. ıAǵnı, bul Qazaqstanda jalpy 25 mln. tonna kóleminde astyq saqtaý qoımalary bar ekenin kórsetedi», - deıdi mınıstr.
Jalpy mınıstrliktegiler naryqtaǵy astyqtyń baǵasyn «óte jaqsy» dep baǵalaýda. Bul turǵyda aǵymdaǵy jyly astyqtyń baǵasy jaqsy bolǵandyqtan «Azyq-túlik korporatsııasy» sharýalardan bıdaıdy múldem satyp almaýy da múmkin eken. Esterińizde bolsa, sońǵy 4-5 jylda «Azyq-túlik korporatsııasy» astyq naryǵyn turaqtandyrý maqsatynda atalǵan satyp alýlardy júzege asyryp keledi. Mınıstrliktiń paıymynsha, bıyl naryqtaǵy jaǵdaı memlekettik organdardyń belsendi aralasýyn qajet etpeı otyr, sebebi naryqtaǵy suranys pen usynys teńgerimdi qalypta.
«Qazirgi ýaqytta úshinshi synypty astyqtyń ortasha baǵasy tonnasyna 27-28 myń teńgeni qurap otyr. Bul bizdiń boljaǵan kórsetkishten áldeqaıda kóbirek. Sondyqtan qazirgi kezde «Azyq-túlik korporatsııasynyń» satyp alý aktsııasyn ashýǵa sál erterek bolýda. Atap aıtqanda, búginde jınalǵan 12,5 mln. tonna astyqtyń elevatorlarǵa tek 2 mln. tonnasy jetkizildi», - dep toqtalǵan mınıstr: «Biz bul jaǵdaıǵa belsendi túrde monıtorıng júrgizýdemiz. Qazirgi ýaqytta elevatorlarǵa astyq kóp jetkizilip jatqan joq. Eksport júrip jatyr, sonymen qatar ishki qajettilik te bar, sondyqtan naryq tıisti teńgerimdi ustap otyr. Biraq bul teńgerim astyq baǵasynyń tómendeýine qaraı buzylatyn bolsa, onda kez kelgen ýaqytta «Azyq-túlik korporatsııasy» óziniń satyp alý aktsııasyn bastaýǵa daıyn bolady. Jylda bul aktsııany «Azyq-túlik korporatsııasy» qyrkúıektiń basynda bastaıtyn edi, biraq ta bıyl egin orý naýqany eki aptaǵa keshirek bastaldy», - dedi.
«Azyq-túlik korporatsııasy» astyq satyp alý aktsııasyn qashan bastaıdy?» degen saýalǵa A. Mamytbekov: «Osy satyp alýlar bıyl múldem qajet bolmaýy múmkin. Óıtkeni naryqtaǵy tonnasyna 27-28 myń teńge - bul óte jaqsy baǵa. Biraq qysqa merzimde baǵa tómendese, onda atalǵan satyp alýlar bastalady», - deıdi vedomstvo basshysy.
Munymen qosa bıyl nan baǵasynyń joǵarylaýyna alańdaýǵa negiz joq eken. Atap aıtqanda búgin AShM basshysy osyǵan sendirip baqty. Máselen, buǵan deıingi jyldary astyqtyń tonnasy 300 AQSh dollaryna (45 myń teńge) jetse, búginde onyń quny 27-28 myń teńge kóleminde.
«Bul nannyń baǵasynyń ósýine jol bermes úshin Azyq-túlik korporatsııasy astyqty kezinde belgilengen qunmen jibergen dál sol deńgeı kóleminde. ıAǵnı, korporatsııa soltústiktegi elevatorlardan elimizdiń barlyq óńirlerine 28 myń teńgeden jóneltken edi. Bul turǵyda nan baǵasy qazirgi deńgeıdegi mejede saqtalǵan bolatyn. Sondyqtan aǵymdaǵy jyly nan baǵasynyń ósýine esh negiz joq», - dep túsindirdi A. Mamytbekov.