Bıyl Almatyda 7 baldan asatyn jer silkinisi bolmaıdy - seısmolog
Nursársen Ózbekov Qazaqstandaǵy seısmıkalyq qaýipti aımaqtardy atady.
«Shyǵys Qazaqstan oblysynan Qyzylorda oblysyna deıin seısmıkalyq qaýipti aımaqtar bar, ol jerde dúmpýler 7-9 balǵa deıin jetýi múmkin. Ásirese Almaty óńiri Ortalyq Azııadaǵy qaýipti aımaqtardyń biri. Buryn bul jerde joıqyn jer silkinisi birneshe ret bolǵan: 1887 jyly Vernyı jer silkinisi jáne 1911 jylǵy Kemın jer silkinisi», - deıdi seısmolog. Aıtýynsha, qazaqstandyq seısmolog ǵalymdar el aýmaǵyndaǵy seısmıkalyq qaýip boıynsha jumystar júrgizip jatyr, seısmıkalyq jaǵdaıdy kórsete otyryp, qaýipti, seısmogendik aımaqtar bólingen jalpy seısmıkalyq aýdandastyrý, aımaqtarǵa bólý kartalaryn ázirlep jatyr. Mysaly Almaty úshin mıkrozondtaý seısmokartasy daıyndaldy.
«Jalpy keıingi bes jylda Qazaqstanda seısmıkalyq qurylǵylarda 40 myńǵa jýyq jer silkinisi tirkelgen. Atap aıtar bolsam, 2018 jyly - 8500, 2019 jyly - 7800, 2020 jyly - 9500, 2021 jyly - 6700, 2022 jyly - 6900 jer silkinisi boldy. Bul seısmıkalyq fon, geologııalyq aımaqtyń seısmıkalyq ómiri. ıAǵnı bul jalpy qatty baıqalmaıtyn jer silkinisteri»,- deıdi Nursársen Ózbekov.
Sonymen qatar ol turǵyndar qatty sezgen dúmpýlerdiń bolǵanyn da atap ótti. Sońǵy bes jylda mundaı 66 jer silkinisi baıqalǵan. Máselen, 2022 jyldyń 28 jeltoqsanynda Almatydan 190 shaqyrym jerde, Qyrǵyzstan men Qytaı shekarasynda boldy», - deıdi maman.
Ǵalymnyń sózinshe, seısmıkalyq jaǵdaıǵa baǵa berý úshin Seısmologııa ınstıtýty ártúrli merzim boıynsha boljam jasap otyrady. Orta jáne qysqa merzimdi boljam dep eki bólinedi. Orta merzimdi esep jylyna eki ret jasalady.
«Bizde Almaty polıgonynyń aýmaǵynda jer silkinisiniń orta merzimdi boljamy týraly qorytyndy ázirlendi, ol ýákiletti organdarǵa berildi. Qorytyndyǵa sáıkes, 2023 jyly Almatyda jeti baldan asatyn joıqyn jer silkinisi bolmaıdy. Ǵylymı-izdestirý turǵysynan 200-den asa boljamdy parametrlerdi taldaý negizinde jasalatyn aptalyq qysqa merzimdi qorytyndy daıyndady. Soǵan sáıkes, aldaǵy aptada jer silkinbeıdi, - deıdi Nursársen Ózbekov. Maman Túrkııadaǵy jer silkinisine qatysty da oıyn aıtty.
«Túrkııada ǵana emes, dúnıejúzinde jer silkinisin aldyn ala boljaý qıyn. Ásirese, qysqa merzimdi jer silkinisin boljaý ońaı emes, sebebi ony ǵylymı turǵyda zertteý qajet. Boljaýǵa bolatyn jekelegen jaǵdaılar ǵana bar, mysaly, Qytaıdaǵy jer silkinisi. Biraq tutastaı alǵanda, bul búkil álemde áli sheshimin tappaǵan másele»,- dep atap ótti sarapshy.
Eske salaıyq, keshe Túrkııa men oǵan kórshiles birqatar memlekette 7,8 baldyq jer silkinisi bolyp, Túrkııa men Sırııada myńdaǵan adam kóz jumdy.
Sońǵy málimet boıynsha, Túrkııada zilzala qurbandarynyń sany 3 myńǵa jetti.
Foto: assicuraci.it