Birneshe dertke moıymaı, 10 tildi erkin meńgergen túrkistandyq 68 myń kitap oqyǵan

TÚRKІSTAN. QazAqparat – Túrkistan oblysynda 10 tildi erkin meńgergen erekshe jigit turady, dep habarlaıdy QazAqparat tilshisi.

Túlkibas aýdanyna qarasty Tastumsyq aýylynyń turǵyny Meıirhan Topanbaı zamandastarynyń ortasynda polıglot atanyp ketken. Ol túrik, parsy, nemis, grek, ıspan, armıan, polıak, tájik, frantsýz tilderin jetik biledi. Al, aǵylshyn tilin turmystyq deńgeıde meńgergen. «Orys tili men ádebıeti pániniń muǵalimi» mamandyǵy boıynsha joǵary bilimdi polıglot qazir ıtalıan tilin úırenip júr. Sondaı-aq, shet tildegi ádebıetterdi qazaqshaǵa aýdaryp, jınaqtar qurastyrýmen aınalysady.

«Til úırený – men úshin jan rahaty. Til úırený arqyly kóńilim tynyshtalady. Anam bul qasıet naǵashylarymnan berilgen deıdi. Jazýshy, qoǵam qaıratkeri, ǵalym Myrzakeldi Kemel naǵashy atam bolyp keledi. Sol kisi baǵyt-baǵdar berip, bilgenin úıretti. Árkez aqylyn aıtyp otyratyn», - deıdi ol.

Meıirhan Meırambekulynda І top múgedektigi bar. Ol týǵannan sal aýrýyna shaldyqqan. Bir kózi múldem kórmeıdi. Taıaqtyń kómegimen júredi. Densaýlyǵyna árdaıym kútim kerek. Degenmen, jigerli jannyń ómirge degen qulshynysy joǵary. Árdaıym izdenip, ózin jetildirip otyrady. Eń bastysy, «Múgedek bolsam da, masyl bolǵym kelmeıdi» degen qaǵıdany ustanady.

«Qazir jasym 28-ge toldy, ıaǵnı 28 jyl boıy osy dertpen kúresip kelemin. Basyma ne kelip, ne ketpedi? Barshasyn synaq retinde qabyldap, kóterip kelemin. Jalpy, men úıdiń úlkenimin. Menen keıin qaryndasym bar. Ákem Meırambek traktor aıdaǵan qarapaıym eńbek adamy boldy. Anam Ulbosyn shet tili pániniń muǵalimi edi. Meni bosanǵan soń jumys isteýge múmkindigi bolmady. Emdetip júrip, amandyǵymdy tilep, qatarǵa qosty. Osyndaı myqty bolýyma naǵashy ájem Jumash ta sebepker boldy. «Quqyńdy qorǵaýǵa kerek bolady» dep, 5 jasymnan bastap zańdardy jattatty. «Alla synaqty súıgen qulyna ǵana beredi» dep, jigerlendirip otyrdy. Ómirge beıimdedi. Zeınetaqysyna braıl alfavıtin alyp berip, jazýdy, oqýdy meńgertti. Oqýǵa degen mahabbatym ájemnen daryǵan. 1000-ǵa jýyq kitap jıyp, maǵan úlken azyq qaldyrdy», - deıdi ol.

Bala Meıirhanǵa mektep ustazdary úıge kelip sabaq berdi. Talapty da talantty oqýshy árbir oqytýshyny asyǵa kútetin. Ustazdarynyń aldynda qıyn esepterdi de erkin shyǵaryp, oqýǵa bergen tapsyrmalardy jattap alatyn zerektigimen kózge tústi. Al, 11-synypty bitirgen soń, Máskeý bıznes akademııasynyń «Shyǵys tilderi» fakýltetine oqýǵa tústi. Bári de jaqsy bolatyn. Baǵalary da kileń bestik edi. Alaıda, qashyqtyqtan bilim alyp júrgen úlgili stýdenttiń 3-kýrsta oqýynan qol úzýine týra keldi. Taǵy sol, derti kedergi keltirdi. Talma aýrynyń kesirinen jetkinshektiń ekinshi kózi de kórmeı qaldy. 17 jastaǵy bala úshin, bul – óte aýyr synaq edi.

«Soqqynyń ústine soqqy boldy. Sondaǵy kóńil kúıimdi aıtyp jetkize almaımyn. Astanada, Almatyda, Tarazda emdeldim. Ota jasattym. Kóbinese Qaraǵandy qalasynda turdym. Sol kezde kózim kórmese de, teatrǵa kóp baratynmyn. Sebebi, ártisterdiń daýysy keremet kúsh beretin. Daýystyń da qudiretti bolatynyn túsindim. Alla qoldap, kózim jeti jyl degende áreń qalpyna keldi. Árbir qıyndyqqa qaramastan, sońyna deıin emdetip, jaryq dúnıeni kórýge sebepker bolǵan ata-anama, ájeme zor alǵys bildiremin. Dárigerlerim – Mustafa Abbasov, Zaýyr Baıramov, Sáýle Koshkınova, Gúlnara Ábjapparqyzy, Gúlnaz Eseeva, Zaıyr Raıpovqa rızashylyǵym sheksiz», - deıdi ol.

Meıirhan oqýyn Shymkenttegi halyqtar dostyǵy ýnıversıtetinde jalǵastyrdy. Munda «defektolog» mamandyǵyn meńgerdi. Keıinnen «Orys tili jáne ádebıeti» fakýltetin tamamdady. Ýnıversıtet basshylyǵy da erekshe janǵa zor qoldaý kórsetti. Qoǵamdyq jumystarǵa aralasyp, ózin tanytýǵa múmkindik berdi. Sol kezderde ol túrli baıqaýlarǵa qatysyp, júldeli oryndardy jeńip aldy.

Al, oqýdy bitirgen soń, alǵashqy eńbek jolyn Jaskeshý aýdandyq mádenıet úıinen bastady. Uıymdastyrýshynyń kómekshisi retinde «Úmit kerýeni» atty festıval men «Ózińdi súı» atty motvatsııalyq kesh ótkizdi. Erekshe jannyń qolǵa alýymen iske asqan jobalar búgingi kúnge deıin jylda jalǵasyn taýyp keledi.

«Ózim sekildi naýqas balalarǵa kómek kórsetýdi maqsat etip, «Defektolog» mamandyǵyn meńgerdim. Keıin ekinshi ret oqýǵa túsip, «orys tili men ádebıeti» pániniń muǵalimi dıplomyn aldym. Ekeýinde de memlekettik grantpen bilim aldym. Myrzageldi Kemel men Ábdimusa Qýatbekov esimdi jany jomart jandar kóptegen qoldaý kórsetti. Al, meniń mamandyq alýyma ustazdarym Rabıǵa Qýatbekova men Janna Botabaeva úlken eńbek sińirdi. Barshasyna rızashylyǵym sheksiz», - deıdi erekshi jan.

Búginde Meıirhan Topanbaı Tastumsuq aýylyndaǵy kitaphanada qyzmet etedi. Tańerteńmen kelip, kitaptardy túgendep, oqyrmandarmen baılanys ornatady. Túrli mádenı sharalar uıymdastyrady. Kitaphanashy jigittiń bul talpynysyn kórgen jerlesteri de qoldaý kórsetip, jiger berip júredi. Meıirhannyń ózi de kitapty kóp oqıdy. Búgingi kúnge deıin 68 myń kitapty oqyp taýysypty.

«Kitaphanada 14 000-nan astam kitap bar. Olardyń ishinde tek jańadan kelgenderin ǵana áli oqyp úlgermedim. Sondaı-aq, bos kezimde toqymany ermek etemin. Sebebi, ol bizdiń densaýlyǵymyzǵa óte paıdaly. Al, toqyǵan sómke, shulyq sekildi zattarymdy tanystaryma syılap jiberemin», - deıdi ol.

Búginde Meıirhannyń «Aqıqattan attamaıyq!» atty alǵashqy aýdarmalar jınaǵy jaryq kórgen. Qazir «Janymnyń jaquty» atty ekinshi jınaqty baspaǵa daıyndap jatyr. Bul iske jýrnalıst Beısenkúl Narymbetova uıytqy bolypty.

Sońǵy kezde polıglot jigit ertegiler jazýǵa bet burdy. «Sardar súıgen sulýlar», «Gúlge yntyq Gúlbahar» atty týyndylaryn oqyǵan kópshilik joǵary baǵasyn bergen. Qazirgi tańda túrik jazýshysy Gúnaı Tekınniń «Júregimdegi qala» kitabyn aýdaryp jatyr.

«Kitaphanashylyq jumys – eń izgi jumys. Rýhanııatqa qyzmet etip júrgenińniń ózi – zor baqyt. Bul jerge kelgen kúnnen bastap oqyrmandarmen barynsha dos bolýǵa tyrystym. Á. Kekilbaıulynyń «Kitaphanashy – shynaıy dos peıilmen oqyrmanyn kitap súıýge baýlıtyn maman» degen sózin is júzinde kórsetkim keledi. Mol múmkindik bergen basshymyz Qamar Kenjebaevaǵa alǵys aıtamyn», - deıdi ol.

Meıirhan qoǵamdyq isterden de qol úzbeıdi. Qazir Túlkibas aýdany ákiminiń múgedektigi bar azamattar máseleleri jónindegi shtattan tys keńesshisi. Bala kezden múgedektigi bar jandarǵa múgedektik taǵaıyndaý tártibi jeńildetilse, bir úıde 2-3 múgedek balasy bar otbasylarǵa azyq-túlik qoraby engizilse, sondaı-aq epılepsııa aýrýyna shaldyqqan jandarǵa arnalǵan ońaltý ortalyqtary ashylsa degen usynystaryn Parlamentke joldaǵan.

«Jalpy, men ózimdi baqytty adammyn dep esepteımin. Men týǵan jyldary aýylda menikindeı derti bar 200-ge jýyq naýqas bala bolypty. Olardyń kópshiligi qaıtys bolyp ketti. Іshinde synaqty kótere almaı, óz-ózine qol jumsaǵandary da boldy. Karantın kezinde vırýs juqtyryp, jan tapsyrǵandary da bar. Sondyqtan, meniń ómir súrip júrgenimniń ózi – mol baqyt dep esepteımin», - deıdi Meıirhan Topanbaı.