Birligi bekemniń tirligi de berekeli bolmaq

ANA. 1 mamyr. QazAqparat /Qanat Mámetqazyuly/ - Mamyrajaı mamyrdyń birinshi kúni - Qazaqstan halqynyń birligi merekesi bıyldan bastap jańa turpatta toılanatyndyǵy belgili.

Bir kún ǵana emes‑aý, halyqtar birliginiń uranymen mamyr aıy tutastaı ultaralyq tatýlyqty, yntymaqtastyq pen beıbitshilikti dáripteıtin is-sharalarǵa toly bolmaq. Budan bylaı bul kúndi elimizdiń basty merekesine aınaldyrý ıdeıasyna Memleket basshysy N. Nazarbaev bastamashylyq jasaǵan edi. «Kóktemgi 1 Mamyr merekesi bizdiń eldegi etnostardy burynǵydan da jaqyndastyra túsýi tıis. Bul bizdiń týǵan Qazaqstanymyzdaǵy 20 jylda qurǵan negizgi merekemiz bolady. Birinshi mamyr - birliktiń erekshe merekesi. Sondyqtan da, mamyrda tutas aı boıy jaqyn­dasýdyń barlyq jańa joldaryn baıqap kórý kerek. Jumys isteý qajet. Eger barlyq oblystarda tereńinen oı­lastyrsa, óte qyzyqty sharalar júzege asatyn bolady ári munyń elge paıdasy da zor», ‑ degen edi Elbasy aǵymdaǵy jylǵy Qazaqstan halqy Assambleıasynyń sessııasynda sóılegen sózinde.

Rasynda, «Yrys qaıda barasyń? Yntymaqqa baramyn!» deıdi halyqtyń ápsanasy. «Birlk bolmaı, tirlik bolmas» degen danasóz de bar. Endeshe, kúni keshegi keńestik odaqtan qalyp, qyzyl ımperııamen birge qurdymǵa ketpegen, kerisinshe jańa memlekette jańasha túlep, ulttar arasyndaǵy ystyq yqylastyqty dáripteýge bet alǵan mamyr merekesin jańǵyrtýdyń túpki mánisi osy - yntymaq pen berekeniń, birliktiń ıgiligine shaqyrý dep bilgen lázim. Shyndyǵynda, buǵan deıingi 1 Mamyrdyń merekelený tarıhyna, onyń mazmuny men sıpatyna kóz júgirtsek, bul kún táýelsiz Qazaqstanda 1996 jyldan jyldan bastap Elbasy Jarlyǵymen Qazaqstan halqy birligi kúni retinde atalyp ótilip keledi. Degenmen, odan ilgeridegi kezeńde qyzyldar ımperııasynyń, onyń ishinde eńbekshilerdiń taptyq merekesi bolǵan 1 Mamyr táýelsiz Qazaqstannyń tarıhyna engende múldem jańa­sha mán-mańyzǵa ıe bolǵany anyq. Aıtýly kún ulystar men ulttardyń birligine ulyqtap, Qazaqstandaǵy barlyq ult ókilderin de jumylǵan judy­ryqtaı tutastyrýǵa úndep keledi. Sóıtip mamyr meıramy búginde Qazaqstan halqynyń birligi kúni degen mazmunda jalǵasyn ta­ýyp, kópetnosty eldiń tynyshtyǵy men tatýlyǵynyń nyshanyna aınaldy.

Búgingi tańda álemdegi qubylystardy zerdeleı qarasaq, beıbit ómir men turaqtylyqtyń, tynyshtyqtyń qadirin arttyra túsetin jaǵdaıattar az emes. Jahandyq aýmaly‑tókpeli jaǵdaıdy bastan keshken, memlekettik júıeniń tepe-teńdigi buzylǵan, berekesi tógilip, birligi sógilgen elderdiń sany artyp kele jatqanyn da baıqaýǵa bolady. Ásirese, jyldar boıyna jalǵasyp kele jatqan dinaralyq, ultaralyq qaqtyǵystar boıynsha álemdik dıplomatııanyń nebir ozyq úlgileri de otty núktelerdiń shoǵyn sóndire almaı otyrǵanyna álem jurtshylyǵy kýá. Sondyqtan da, birligi, yntymaqtastyǵy jarasqan elde turaqtylyq saqtalyp, turaqtylyq bolǵan eldiń bolashaq damýy baıandy bolmaq. Qazaqstandyq ultaralyq tatýlyq úlgisi de osyǵan negizdelgen.

Kóptegen ulttardyń ortaq shańyraǵyna aınalǵan Qazaqstan beıbitshilik pen kelisim arqyly álemge úlgilik joldy nusqap keledi. Áıtse de, ultaralyq kelisim men dinaralyq tatýlyqtyń altyn besigin terbetý aıaq astynan týyndaǵan nemese qazaq dalasynda ózdiginen paıda bolǵan dúnıe emestigi beseneden belgili. El ıesi, jer ıesi sanalatyn qazaq halqy almaǵaıyp zamandarda shartaraptan bas saýǵalaǵan, taǵdyr tálkegimen bosyp kelgen basqa jurtty baýyryna basty. Óziniń toz-tozy shyqqanyna qaramastan, basqanyń qaıǵysyna da ortaqtyǵyn tanytty. Keńestik júıe qyspaǵymen qazaq dalasyn panalaǵan bóten jurt osynda máńgilik turaqtap qaldy. Táýelsizdik tusynda da qyryqjamaýdaı bolǵan ulttyq quramdaǵy osy erekshelikti negizge alǵandar «jańadan paıda bolýy ytımal úlken qaqtyǵystar alańy» retinde qazaq dalasyn meńzegen edi. Alaıda, qazaq halqynyń danalyǵy, keńdigi men syılastyǵy etnostyq tegine, áleýmettik, dinı jáne de shyǵý tegine qaramaı, jańa memleket­tiń barsha azamatynyń uıysýyna uıytqy boldy. Táýelsizdiktiń ornyǵýynyń eń qıyn jyl­da­ryn­da Tuńǵysh Prezıdent N. Nazarbaev­tyń qaıratkerligi nátıjesinde Qazaqstanda etnosaralyq syılastyq pen qoǵamdyq ke­li­sim turaqty túrde saqtaldy.

Minekı, osyndaı ulttyń darhandyq minezi, tulǵanyń salıqaly saıasaty bar qazaq eli qazirgi tańda qabyrǵasy qataıǵan, pikirine halyqaralyq qoǵamdastyq ókil­de­ri qulaq asatyn bedeldi elge aınaldy. Qazaqstan etnosaralyq jáne konfessııa­aralyq kelisim tájirıbesiniń ózindik úl­gisine ıe bola otyryp, toleranttylyq jáne máde­nıet­aralyq dıalog máselelerine mán beretin bastamany halyqaralyq deńgeıge shyǵara biletin memleketke aınaldy. Sondyqtan da, saıası turaqtylyq, qoǵamdaǵy etnosara­lyq jáne konfessııaaralyq tatýlyqty ornatý jóninen álemdik qoǵamdastyq tara­pynan oń baǵaǵa ıe bolǵan Qazaqstannyń qaryshtap damýyna da eń aldymen ultaralyq saıasattaǵy turaqtylyqqa negizdelgen qaǵıdattyń yqpaly zor boldy. Qazaqstannyń jetistigine aınalǵan qoǵamdyq kelisim eldiń nátıjeli áleýmettik-ekonomıkalyq, qoǵamdyq-saıası damýynyń kepiline hám negizine de aınalyp otyr. Bir sózben aıtqanda, mem­le­kettiń ekonomıkalyq ósýi, áleýmettik ilge­ri­leýi, demokratııalyq damýy qoǵam birligi uıys­qan jáne saqtalǵan jaǵdaıda ǵana júzege asady. Al ulttar arasyndaǵy birlikti qamtamasyz etý - demo­kra­tııa­lyq, zaıyrly, quqyqtyq jáne áleýmettik memleket qurýdyń mańyzdy sharty. Memlekettiń ekonomıkalyq ósýi, áleýmettik ilge­ri­leýi, demokratııalyq damýy qoǵam birligi uıys­qan jáne saqtalǵan jaǵdaıda ǵana júzege asady. Al uly dalada ornyqqan el birligin merekege ulastyrý, álemdik qaýymdastyq tarapynan joǵary baǵalanǵan dostyq pen kelisimdi pash etý halyqtar arasyndaǵy tutastyqty odan saıyn nyǵyzdaı túsedi. Sondyqtan da, halyqtar birligi merekesin jańa formatta atap ótý ‑ der kezinde kóterilgen ári durys ıdeıa boldy. Bundaı ıdeıaǵa qoldaýdyń bolýy da máseleniń oryndylyǵyn ańǵartsa kerek. Máselen, aqyn Nesipbek Aıtuly bul jóninde pikirin bildire kele, burynǵy halyqtar dostyǵy men búgingi qazaqstandyq halyqtar dostyǵyna nazar aýdartady. «Keńester odaǵynyń tusynda da halyqtar dostyǵy degen ıdeologııa júrdi. Alaıda ol syrttaı ǵana jaqsy kórinetin, onyń ústine kúshti saıasattyń jáne temirdeı tártiptiń yrqymen júzege asýshy edi. Sonyń saldarynan syrt kelbetimizben «ınternatsıonaldy memleket» bolyp kórinip, ishimizde alaı-túleı bolyp týlap jatýshy edi. Óıtkeni, sol kezde usaq ulttyń esesi ketip jatýshy edi. Tildik másele syńarjaq júrgiziletin, qyzyl ımperııa orys shovınızmin údetken saıyn údetetin. Al qazaq jáne qazaq sekildi basqa da halyqtar keńes tusynan bergi uly qurbandyqtardy bastan ótkergendikten bundaı saıasattan ólermen bolyp qorqatyn. Al búgingi zaman basqa. Prezıdenttiń kemeńgerligi arqasynda eshkimge kúsh salmastan-aq taza, shynaıy peıilmen, dostyq kóńilmen qarym-qatynasty arttyrý qoldaý taýyp otyr. Prezıdent 1 Mamyrdy jańa sıpatta toılansyn, dedi. Men buny qoldaımyn. Mamyr merekesi buǵan deıin halyqtardyń yntymaq kúni bolatyn. Qazaqstan halyqtarynyń birligi kúnine erekshe sıpat berý arqyly Prezıdent taǵy bir kóregendilik tanytyp otyr. Jalpy, buǵan deıin maǵan da, meniń zamandastaryma da 1 Mamyr keńes tusynan qalǵan, eski, kónergen mereke sekildi kórinip turýshy edi. Endi jańa sıpat arqyly biz Prezıdenttiń táýelsizdikten bergi 20 jylda jasaǵan eńbeginiń nátıjesin sezinemiz. Bul kemeńgerlik sheshim. Osyndaı kemeńgerliktiń arqasynda Qazaqstan halqynyń birligi búkil álem halyqtarynyń yntymaǵymen baılanysyp jatqan syńaıly. Bul ózgege úlgi», ‑ deıdi N. Aıtuly.

Bıyl birinshi márte jańa pishinde, merekelik sherýlerge ulasyp toılanatyn 1 Mamyr merekesi eldiń birligin odan saıyn nyqtap, sol arqyly trliginiń berekeli bolýyna jol ashsyn dep tileıik!