«Bilim berý nesıesi tıimdi me?» - baspasózge sholý
***
«Egemen Qazaqstan» gazetiniń jazýynsha, aıyr qalpaqty aǵaıynnyń ótkendegi jerin daýlap, qazaq baýyrynyń baqshasyna keletin sýdyń jolyn jaýyp tastaǵany biraz oıǵa jeteleıdi. Eki memlekettiń arasynda kelisim bolǵan. Barlyǵy zań júzinde jasalǵan. Qada qaǵylǵan. Qorshaý júrgizilgen. Biraq qyrǵyzdyń shúıkimdeı ǵana bóligi sýdy baılap, bulqan-talqan bolyp, úkimetin de, bizdiń sharýalardy da ábigerge salyp qoıdy. Bizdiń taraptan ashý týǵyzatyn-aq jaǵdaı. Biraq sol jerdegi halyqtyń kózqarasymen qarasańyz, olar óz múddesin kúıttep, jaǵdaılaryn oılap otyr. Eń bastysy, olar ózderimen jurtty sanastyrdy. Al bizben bireý sanasa ma? Mine, suraq!
«Qyzylordańyzda «Proton» qulady. Geptıl tógildi. El de, jerde ýlandy. Biraq «bu qalaı?» degen bireý boldy ma? Jan-jaqtan jamyrap aıtqandaı bolyp ek. Sózińdi qulaǵyna qystyrǵan adam bar ma? Ári-beriden soń Astanadan osy salaǵa jaýapty bir adam keldi me? Bekshınnen basqa. Onyń ózi «eshqandaı qaýip joq» dep ketti. Qorshaǵan ortany qorǵaý mınıstri Nurlan Qapparov zymyran qulaǵan bette nege kelmeıdi Qyzylordanyń jerine?»,-dep jazady maqala avtory «Qaısysy qymbat: adam ba, aılaq pa?» degen maqalada.
Osy basylymda «Alǵashqy kúnde altyn júlde» atty materıal berilgen. Mońǵolııada ótip jatqan kadetter arasynda grek-rım kúresinen Azııa chempıonatynyń alǵashqy jarys kúninde qazaqstandyq balýandar bes medalǵa ıe boldy. Onda alǵashqy kúni 50 kıloǵa deıingi salmaq dárejesinde beldesken Aıdos Sultanǵalı men 69 kıloǵa deıingi salmaqta kúresken Temirlan Shadýqaev chempıon atandy. Alǵashqysy fınalda ózbekstandyq Kamarındın Zaýrındınovti tize búktirip, Shadýqaev barlyq úsh kezdesýde de qarsylasyna upaı ustatqan joq. Ol birinshi beldesýde Mıng-Lıang Vangty (Taıpeı), odan keıin Mandjıt Dalal (Úndistan) men Keıvan Rızaı Dalınıdi (Iran) utty.
Chempıonatta Zelımhan Ýsmanov (42 kıloǵa deıin) pen Elnur Muhamedjan (54 kıloǵa deıin) kúmis júldegerler atandy. Azamat Bısenǵalıev (46 kıloǵa deıin) qola júldege ıe boldy.
***
«Aıqyn» basylymynda «Bilim berý nesıesi tıimdi me?» degen maqala berilgen. Bilim grantyna qoly jetpegen jastarymyz úshin memleket kepildik beretin bilim berý nesıesi baryn kópshilik bile bermeýi múmkin. Sondyqtan osy bir tıimdi nesıeleý túrin «Qarjy ortalyǵy» AQ-nyń prezıdenti Zábıra Orazalıeva eske saldy.
Atalǵan ortalyqtyń dereginshe, 2005 jyldan beri bilim berý nesıesin alǵan stýdentterdiń sany 2 757 adamdy ǵana quraıdy. Olarǵa usynylǵan kredıttiń kólemi - 1,4 mıllıard teńge. Osy sandardyń ózi bilim berý nesıesinen kópshiliktiń áli de bolsa beıhabar ekenin kórsetkendeı. Sebebi aqyly oqýǵa túsý úshin ata-anasymen birge qoradaǵy maldy bazarǵa súıreıtinder áli kóp. Al eger olar bilim berý nesıesi týraly qulaǵdar bolsa, qýanyp qalary anyq. «Qazirgi tańda «Qarjy ortalyǵy» ekinshi deńgeıli 4 bankpen jumys isteýde. Atap aıtsaq, «Halyq bank», «BTA bank», «Alıans Bank» jáne «Reseıdiń jınaqtaýshy banki». Bul nesıeniń eń tıimdi tusy sol, nesıe alar kezde stýdent dúnıe-múlkin kepildikke qoımaıdy, olar úshin «Qarjy ortalyǵy» kepil bolady»,dedi Bilim jáne ǵylym mınıstrliginde ótken brıfıngte Zabıra Jandarqyzy. Onyń aıtýynsha, bankterdiń ústemaqysy 8-14 paıyz aralyǵynda. «Stýdent oqyp júrgen kezinde nesıeni jappaıdy. Ol oqý ornyn bitirgen soń jarty jyldan keıin nesıeni tóleı bastaýy kerek. Eger ol oqý bitirgen soń jumys taba almaı júrse, nesıeni kepildik bergen «Qarjy ortalyǵy» tóleıdi. Al nesıe alýshy adam keıin Qarjy ortalyǵyna qaryz bolady da, jumys tapqan soń, qaryzyn óteı bastaıdy» deıdi ortalyq jetekshisi.
Osy basylymnyń búgingi sanynda «Túrki odaǵyna ne kedergi?» degen másele kóterilip otyr. Saıasattanýshy Aıdos Sarymnyń aıtýynsha, Túrki birligin qurýdy ózimizdiń alash arystary da oılady, birge bolýǵa tyrysty. Arǵy ata-babalarymyzdyń da armany sol edi. Munyń artynda tarıhı, mádenı, tildik, dindik jáne basqa da negizder bar ekeni sózsiz. «Mysaly, qarap otyrsaq, postkeńestik keńistiktegi kóptegen ıntegratsııalyq jobalardyń iske aspaı jatýynyń basty sebebi, astarynda úlken rýhanı negiz joq. Halyqtyń yqylasy joq. Mysal úshin kóshege shyǵyp, kez kelgen qazaqtan surashy, Reseımen odaq bolǵysy kele me, joq pa? Árıne , «joq» der edi. Sońǵy kezde baıqap otyrmyz, Reseıdiń saıasaty, saıasatkerleriniń sózi ózgergen. Olar Kedendik odaq degendi, Keńestik ımperııany jańǵyrtýdyń basy dep qabyldaıdy. Bul - bizdiń memlekettiń múddesine qaıshy keletin dúnıe. Biz kóbine ıntegratsııa degenimiz - eki el arasyndaǵy ekonomıkalyq qarym-qatynas, saýda-sattyq, paıda tabý dep qabyldasaq, olar kerisinshe saıası máselelerdi alǵa qoıady, ıaǵnı áskerı, geosaıası máselelerdi. Jalpy, «búgingi kúni bul qıyn eken, túrki odaǵy qurylýy ekitalaı dúnıe» dep qaraýǵa bolmaıdy. ıAǵnı, biz ondaı bola ma, bolmaı ma degennen góri, túrki elderi arasyndaǵy túrli baılanystardy ulǵaıta berýimiz qajet. Munyń aqyry úlken birlestikke alyp kelýi ábden múmkin», - deıdi ol.