Bilim berý: Mektep jetispeýshiligi, elektrondy kúndelik jáne UBT-daǵy ózgerister
Mektep jetispeýshiligin sheshý joldary
Memleket basshysy 2021 jylǵy 1 qyrkúıektegi «Halyq birligi jáne júıeli reformalar - el órkendeýiniń berik negizi» atty Qazaqstan halqyna Joldaýynda 2025 jyldyń sońyna deıin keminde 1000 mektep salýǵa tapsyrma berdi.
Demek, jyl saıyn 200 mektep paıdalanýǵa berilýi tıis. Osy arqyly úsh aýysymdy mektepterdi tolyǵymen joıý josparlanyp otyr. 2025 jylǵa qaraı shaǵyn qalalarda, aýdan ortalyqtarynda jáne aýyldarda 5000 mektep jańǵyrtylmaq.
QR BǴM bıýdjettik josparlaý departamentiniń bas sarapshysy Jaıyq Maqsutovtyń málimetinshe, bıyl 215 myń oqýshyǵa arnalǵan 225 mektepti iske qosý josparlanǵan, onyń ishinde:
- 135 myń oqýshyǵa arnalǵan 138 mektep maqsatty qurylys esebinen iske qosylady;
- 4 myń oqýshyǵa arnalǵan 26 modýldik mektep ashylady;
– 46 myń oqýshyǵa arnalǵan 16 mektep memlekettik-jekemenshik áriptestik sheńberinde paıdalanýǵa berilýi kerek;
- jan basyna qarjylandyrý esebinen 30 myń oryndyq 45 jeke mektep ashý josparlanǵan.
Bıyl UBT-da qandaı ózgerister bolady?
2022 jyly Ulttyq testileý ortalyǵy erekshe kútimdi qajet etetin talapkerler úshin birqatar shara qabyldady. Birinshiden, UBT ýaqyty uzartyldy. Naqtyraq aıtqanda, kórý, estý, tirek-qımyl apparatynyń fýnktsııalary buzylǵan talapkerlerge testileý tapsyrmalaryn oryndaý úshin negizgi 240 mınýttan bólek, qosymsha 40 mınýt beriledi.
Demek, olar UBT-ny 4 saǵat 40 mınýt ishinde tapsyra alady. Sonymen qatar, erekshe qajettilikteri bar talapkerlerge arnalǵan tapsyrmalardyń mazmunyna da ózgerister engizildi. Olar úshin sýretsiz, syzbalarsyz jáne dıagrammalarsyz test nusqalary jasaldy. Bul ózgerister UBT tapsyrýdy aıtarlyqtaı jeńildetpek.
Bıyl testileý «1 kompıýter - 2 kamera - 1 testilenýshi» qaǵıdaty boıynsha júrgiziledi. Oqýǵa túsýshiniń test tapsyrý ornynda negizgi kameradan basqa, talapkerdiń dybysyn jazý jáne qozǵalysyn tirkeý úshin aldyńǵy veb-kamera ornatylady.
Frontaldy veb-kamera talapkerdiń jeke basyn sáıkestendirýge jáne UBT kezinde bógde adamdardyń kirmeýin baqylaýǵa múmkindik beredi. Bul qaǵıdat emtıhan tapsyrý barysyn qadaǵalaý jáne testileýdiń ashyqtyǵyn qamtamasyz etý úshin qajet.
Testke kiretin pánder sany ózgergen joq – eki beıindi jáne úsh mindetti pán qamtylady. Test tapsyrmalaranyń sany – 120.
Onyń ishinde Qazaqstan tarıhy boıynsha – 15, matematıkalyq saýattylyq boıynsha – 15, oqý saýattylyǵy – 20 jáne eki beıindi pánnen 35 tapsyrmadan beriledi. Testileýdi ótkizý ýaqyty – 4 saǵat (240 mınýt). UBT nátıjesi boıynsha talapkerler eń joǵarǵy - 140 ball jınaı alady.
Testileýge kirer kezinde qolmen tekseretin jáne ramalyq metall izdegishter qoldanylady. Bul talapkerlerdiń qaýipsizdigi úshin, erejelerdi buzýdyń jáne tyıym salynǵan zattardy (telefondar, shpargalkalar jáne t.b.) alyp ótýdiń aldyn alý úshin de qajet. Qatysýshylardan tyıym salynǵan zattar tabylǵan jaǵdaıda testileý avtomatty túrde toqtatylady.
Testileý kezinde mobıldi jáne radıoelektrondy baılanys sıgnaldaryn basatyn qurylǵylar paıdalanylady. Ol aýdıtorııanyń (kompıýterlik synyptyń) jáne beınebaqylaý kameralarynyń aýdanyna baılanysty jumys isteıdi.
UBT-2022 aıaqtalǵannan keıin kúntizbelik jyldyń sońyna deıin beınejazbalarǵa taldaý júrgiziledi. Tyıym salynǵan zattardy paıdalaný jáne erejelerdi buzý faktileri anyqtalǵan jaǵdaıda, oqýǵa túsýshiniń UBT nátıjeleri joıylady.
Bilim jáne ǵylym mınıstrliginiń málimetinshe, bıyl smartfon, shpargalka jáne basqa da tyıym salynǵan zattardy alyp ótý áreketi saldarynan testileýden ótý múmkindiginen 90 talapker aıyrylǵan. Bul 2021 jylmen salystyrǵanda úsh ese az.
Esterińizge sala keteıik, UBT úsh deńgeıli júıe boıynsha ótkiziledi: Face ID arqyly jeke basyn sáıkestendirý, jeke kýálik boıynsha, sondaı-aq testileý ornynda jeke basyn sáıkestendirý júrgiziledi.
Elektrondy kúndeliktiń bilim sapasyn arttyrýdaǵy róli
Elimizdiń bilim berý uıymdarynda «elektrondy jýrnal» engizilgen sátten bastap bilim deńgeıi aıqyndala bastady. Bilim jáne ǵylym mınıstriniń buıryǵy negizinde 2016 jyldyń 1 qyrkúıeginde 4 myń orta bilim berý uıymynyń bazasynda «QR Bilim berý uıymdarynyń oqýshylaryna arnalǵan «Kúndelik» elektrondy jýrnaldar men kúndelikterdiń biryńǵaı aqparattyq júıesi» pılottyq jobasy iske asa bastady.
Osylaısha, elektrondy kúndelik pen mektep jýrnalynyń qazaqstandyq nusqasy jasaldy. 2017 jyly ata-analar men oqýshylarǵa arnalǵan «Kúndelik. Mektep» mobıldi qosymshasy paıda boldy. Ony Play Market (Android) jáne Arr Store (IOS) qosymshalarynan júkteý múmkindigi berildi.
Mobıldi nusqa balalardyń elektrondy kúndelikterine qol jetkizýdi jeńildetti. Óıtkeni, qazir ata-analar kez kelgen ýaqytta jáne álemniń kez kelgen jerinen kúndelikti kóre alady. Sondaı-aq, 2017 jyly mektep jumysyn ońtaılandyrý jáne avtomattandyrý maqsatynda elektrondy jýrnalda qorytyndy baǵalardy avtomatty túrde esepteıtin krıterıaldy baǵalaý júıesi iske qosyldy.
Elektrondy jýrnal muǵalimderdi kóptegen qaǵaz esepterden jáne oqý protsesiniń basqa qujattaryn basyp shyǵarýdan qutqardy. Sonymen qatar, qaǵaz júzindegi eseptilikti alyp tastaýdyń arqasynda keńse taýarlaryna jumsalatyn bıýdjet qarajatynyń kóp mólsheri únemdeldi.
Pedagogtar bir batyrmany basý arqyly óz synybynyń nemese mektebiniń úlgerim esepterin júkteý, ınternet jelisine shyǵatyn qurylǵynyń kómegimen jýrnaldy qashyqtyqtan toltyrý syndy qyzmetterge múmkindik aldy.
«Kúndelik» JShS dırektory Muhtar Іlııasovtyń málimetinshe, qazirgi ýaqytta «Kúndelik» bilim berý júıesinde 6500-ge jýyq jalpy bilim beretin, mamandandyrylǵan, jeke jáne arnaıy bilim berý uıymdary tirkelgen.
«Oqýshylar sany - 3 mln. 250 myń, ata-ana sany - 2 mln. 500 myń, sondaı-aq 380 myń muǵalim jumys atqarady. Qazirgi ýaqytta «Kúndelik» júıesi tek qalalyq jáne aýdandyq mektepterdi ǵana emes, sonymen qatar shalǵaı óńirlerdegi mektepterdi de qamtyp otyr, olar da elektrondy jýrnaldyń kómegimen mekteptegi qujat aınalymyn belsendi júrgizýge kóshti», - dedi Muhtar Іlııasov.
2020-2021 oqý jylynan bastap «Kúndelik» júıesinde tirkelgen mektepter elektrondy-tsıfrly qoltańbanyń kómegimen qujattarǵa qol qoıyp, úlgerim tabelderiniń nómirlenýin belgileýge múmkindik aldy. Sondaı-aq, ZOOM + Microsoft Teams ıntegratsııalanǵan beınekonferentsııasy arqyly sabaq ótkize bastady. Eń bastysy, ózderiniń derbes sabaqtaryn online-rejımde quryp, olardy oqýshylarǵa tolyqtaı aqysyz berýine bolady.
Avtor: Venera Jolamanqyzy