«Bılik júıesinde óz orny bar» - baspasózge sholý
***
«Egemen Qazaqstan» basylymynyń búgingi sanynda «Bılik júıesinde óz orny bar» atty maqala jarııalandy.
Gazettiń jazýynsha, Dúnıejúzilik bank Qazaqstanda Jastar korpýsyn damytý jobasyna 21,7 mln. dollar bólmek. Bul týraly keshe Senat Tóraǵasy Qasym-Jomart Toqaevtyń jetekshiligimen ótken palatanyń keshegi jalpy otyrysynda QR Bilim jáne ǵylym mınıstri Aslan Sárinjipov málim etip otyr.
«Bilim jáne ǵylym mınıstri Aslan Sárinjipovtiń sózine qaraǵanda, Kelisimniń birneshe maqsattary bar. Birinshiden, jastardy, ásirese, jumyssyz, tabysy az, múgedek, osal toptarǵa jatatyn sanattaǵy jastardy qoǵam ómirine tartý bolyp tabylady. Ekinshiden, qoǵamdyq paıdaly qyzmet daǵdylaryna oqytý baǵdarlamalary arqyly olardyń ómirlik mańyzdy daǵdylaryn damytý kózdeledi», - delingen maqalada.
«Osyǵan baılanysty Dúnıejúzilik bank Jastar korpýsyn damytý jobasyn qarjylandyrýǵa járdem kórsetý úshin Qazaqstanǵa osy kelisimde jazylǵan nemese aıtylǵan tártippen 21,7 mln. dollar mólsherinde grant bóledi», dedi Aslan Bákenuly.
Mınıstrdiń sózinen málim bolǵandaı, Grant Trast qorynyń qarajaty esebinen qarjylandyrylyp, ony tolyqtyrý úshin Dúnıejúzilik Trast qorynyń donorynan kezeńder boıynsha jarnalar alynyp otyrady. Negizinen, Jastar korpýsyn damytý úsh quramdas bólikten turady. Birinshi kezeńde 18 jáne 29 jas aralyǵyndaǵy jastardyń qoǵamdyq paıdaly qyzmetti júzege asyrýǵa baǵyttalǵan jobalary qarjylandyrylady. Ár jobanyń uzaqtyǵy alty aıǵa sozylady jáne qarjylandyrý sany bes adamǵa deıin jetedi. Al jobaǵa qatysýshylar aı saıyn áleýmettik stıpendııa alady. Qazirgi aqshamen bul kórsetkish 50-100 myń teńgeniń aralyǵynda. Sonymen birge, jastar úshin bir aptalyq qarjylyq saýattylyq jáne jobany basqarý boıynsha oqytý ótkiziledi dep kútilýde.
A.Sárinjipov ol týraly bylaı dedi: «Tutastaı alǵanda, Jastar korpýsyn damytý jobasynyń birinshi baǵytyn júzege asyrýdyń nátıjesinde respýblıka boıynsha 1700 jastar jobasyn júzege asyrý kózdeledi. Buǵan 8,5 myń jas azamat tartylady. Sonymen qatar, 100-ge jýyq jastar uıymy da osy jumysqa qatysady».
Jobany júzege asyrý úshin jastar kóp shoǵyrlanǵan Almaty, Ońtústik Qazaqstan, Qaraǵandy jáne Pavlodar oblystary tańdap alynypty.
***
«Egemen Qazaqstan» basylymy, sonymen qatar, búgingi jarııalanymda elimizdiń tuńǵysh Parlamenti Senatynyń tóraǵasy Ómirbek Baıgeldimen suhbat jarııalap otyr.
1996 jylǵy 30 qańtarda Qazaqstan Respýblıkasynyń birinshi shaqyrylǵan Parlamentiniń birinshi sessııasy ashylǵany málim. Endi bir kúnnen soń ataýly kúnge 20 jyl tolady.
«1996 jylǵy 30 qańtarda Qazaqstannyń birinshi shaqyrylǵan Parlamentiniń birinshi sessııasy ashyldy. Sessııanyń ashylýyna qatysqan elimizdiń Prezıdenti Nursultan Nazarbaev Parlament aldyndaǵy negizgi mindetterdi belgilep berdi. Bul kún men úshin de erekshe tarıhı kún boldy. Elbasynyń usynysymen Senat depýtattary meni biraýyzdan Senat Tóraǵasy etip saılady», - dep eske alady suhbattasýshy.
«Bul óte jaýapty mindet bolatyn. El tarıhynda buryn qos palataly Parlament te, Senat ta bolǵan joq. Tyńnan túren salǵanda qateliksiz bolmaıtyny anyq, al biraq bizge qatelesýge bolmaıtyn edi. Oǵan táýelsizdiktiń alǵashqy jyldaryndaǵy Joǵarǵy Keńesterdiń tarıhy dálel. Sondyqtan, maǵan júktelgen mindet - táýelsizdiktiń alǵashqy kezeńinde tabıǵı túrde týyndaıtyn saıası teketiresterge urynbaı, memleket qurylysyndaǵy aýqymy zor qadamdardy ilgerilete otyryp, endi ǵana ómirin bastaǵan táýelsiz elimizdiń Parlamentin shyńyraýǵa da, quz-jarǵa da qulatpaı, belgilengen merzimnen aman-esen ótkizý boldy. Bul rette qos palataly Parlamentti qalyptastyrý jáne jumysyn uıymdastyrýǵa úles qosyp, Memleket basshysynyń senimin aqtaýdy mártebeli mindet dep túsindim. Senatqa júktelgen mindet - asyǵystyq pen qarbalastyqqa, negizsizdikke jol bermeı, eldiń beıbit damýyna, erkin ilgerileýine qajetti naqty quqyqtyq sheshimderdi, sapaly zańdardy qabyldaý. Májiliste maquldanǵan zań jobalaryn egjeı-tegjeıli talqylap, jan-jaqty saralap, súzgiden ótkizip baryp qabyldaýdy maqsat ettik», - dep atap ótedi Ómirbek Baıgeldi.
Suhbat «Qos palataly parlament» degen taqyryppen berilip otyr.
***
Bıyl aqpan aıynyń basynda qazaqstandyq kolonııalar Qytaı túrmelerinde jazalaryn ótep jatqan 7 otandasymyzdy qabyldaıdy, dep habarlaıdy «Ekspress K» basylymy.
«Olardyń altaýy esirtki qylmysy úshin sottalsa, bireýi - adam óltirý faktisi boıynsha qylmystyq jaýapkershilikke tartylǵan», - dep málimdedi keshe Senatta Bas prokýrordyń orynbasary Iogan Merkel.
Ókinishke oraı, otanyna ekstradıtsııalanatyndardyń qatarynda byltyr Gýanchjoý sotymen ómir boıyna sottalǵan stýdent qyz Aqjarqyn Turlybaı joq.
«Sot sheshimi áli kúshine enbegen, azamatsha Aqjarqyn Turlybaı ony qaıta qaraý týraly aryz jazǵan, - dedi Iogan Merkel. - Túbegeıli sheshim jasalǵannan keıin oǵan qazaqstandyq bılikke habarlasqan jón. Alaıda bir gáp bar, Qytaı tarapy Aqjarqynǵa qatysty Qazaqstanda da dál sondaı jaza qoldanylatynyna senimdi bolmasa, bizge ony bermeıdi».
Degenmen Iogan Merkel eger Aqjarqyn qazaqstandyq prokýratýraǵa habarlassa, onyń ótinishi mindetti túrde qaralatyndyǵyn atap ótti.
Tolyǵyraq, «V rodnoı tıýrme ı balanda slaşe» atty maqaladan oqı alasyzdar.
***
Qazaqstanda qoldanylǵan jáne jańa kólikterdiń baǵasy sharyqtaýy yqtımal. Bul týraly «Lıter» basylymy habarlaýda. «V Kazahstane mojet rezko vyrastı stoımost kak poderjannyh, tak ı novyh avtomobıleı» atty materıalda jazylǵanyndaı, eski kólikterdi ýtılızatsııalaý úshin jınalatyn alym naryqtaǵy baǵanyń kúrt ósýine áser etpek. Dáýreni ótken eski kólikter úshin alymdy kólik ıeleri erteńnen bastap tóleı bastaıdy.
«Shetelden kólik satyp alatyn árbir qazaqstandyq qaltasynan atalmysh maqsatqa qarajat shyǵyndaýy qajet bolady. Al Qazaqstan aýmaǵynda jınalǵan kólikterdiń ýtılızatsııasyna otandyq kólik jasaýshylar tóleýge mindetti bolady. Bul shyǵyndy olar kóliktiń qunyna qosatyny anyq», - delingen atalǵan maqalada.