Qazaqstanda otbasyndaǵy zorlyq-zombylyq 3 ese ósken — komıtet
Jyldyń basynda Memleket basshysy Іshki ister mınıstrliginde ótken alqa májilisinde quqyq buzýshylyqtyń profılaktıkasyna nazar aýdarýdy tapsyrdy.
Osy rette Prezıdent táýekel tobyndaǵy tulǵalardyń basym bóligi ýákiletti organdardyń nazarynan tys qalyp otyrǵanyn atap ótti. Osyǵan baılanysty barlyq profılaktıka júıesin túbegeıli qaıta qaraý qajettigi týyndaıdy.
Qazaqstanda 10 jyldan astam qoǵamda usaq buzaqylyq, alkogol ishý, qoǵamdyq orynda tıisý, qoqys tastaý jánebasqa jıi jasalatyn ákimshilik quqyq buzýshylyqtarǵa «múldem tózbeýshilikti» qalyptastyrý saıasaty belsendi túrde júzege asyp keledi.
Bul sharalar eldegi qoǵamdyq tártipti nyǵaıtýǵa ǵana emes, halyqtyń quqyqtyq mádenıetin arttyrýǵa baǵyttalǵan.
Statıstıkalyq málimetterge súıensek, 2024 jyldyń 5 aıynda elimizde qoǵamdyq tártipke jáne adamgershilikke qol suǵatyn 323 105 ákimshilik quqyq buzýshylyq tirkelgen, bul ótken jylmen salystyrǵanda (2023 jyldyń 5 aıy-273 360) 18,2%-ǵa joǵary.
87 408 tulǵa (82 271) alkogoldik ishimdik ishken nemese qoǵamdyq oryndarǵa masań kúıde júrgen (ÁQBtK-niń 440-baby).
75 603 tulǵa (62 456) ortaq paıdalanylatyn oryndardy lastady (ÁQBtK-niń 434-2-baby).
Qoǵamdyq oryndarda tıisý úshin 42 540 tulǵa (33 230) jaýapkershilikke tartyldy (ÁQBtK-niń 449-baby).
41 370 tulǵa (37 006) túngi ýaqytta azamattardyń tynyshtyǵyn buzǵan (ÁQBtK-niń 437-baby).
Usaq buzaqylyq jasaǵandardyń sany (ÁQBtK-niń 434-baby) 8 706 (6 381) boldy.
50 906 (41 949) kámeletke tolmaǵandardyń zańdy ókilderiniń erip júrýinsiz túngi ýaqytta oıyn-saýyq mekemelerinde nemese turǵynjaıdan tys jerde bolǵan (ÁQBtK-niń 442-baby). Bul quqyq buzýshylyq ásirese jazǵy demalys kúnderi, túngi ýaqytta úıden tys jerde júrgen jasóspirimder qylmystyq quqyq buzýshylyq jasaýy nemese qylmystyq oqıǵanyń qurbany bolýy múmkin kezde ózekti.
Otbasy-turmystyq qatynastar aıasyndaǵy quqyqqa qarsy áreketter jeke sanat sanalady, olar 3 ese ósti (16 172-den 43 812-ge deıin).
Bul rette densaýlyqqa jeńil zııan keltirý faktileriniń sany 4305 (2 709), al uryp-soǵý — 7 413 (2 288) boldy.
Mundaı quqyq buzýshylyqtardyń kúrt ósýine Ákimshilik quqyq buzý týraly kodekske engizilgen ózgerister yqpal etti, oǵan sáıkes 2023 jylǵy 1 shildeden bastap otbasy-turmystyq zorlyq-zombylyq qurbanynyń jazbasha aryzy talap etilmeıdi.
Osy jyly zań shyǵarýshy uryp-soǵý jáne densaýlyqqa jeńil zııan keltirý úshin jaýapkershilikti kúsheıtip, 15 maýsymnan bastap olar qylmys sanatyna jatqyzyldy. Bul — memleket tarapynan zorlyq-zombylyqqa múldem tózbeýshiliktiń bir kórsetkishi.
Memleket basshysynyń tapsyrmasyn oryndaý aıasynda Іshki ister mınıstrligi múddeli memlekettik organdar, memlekettik emes uıymdar, ǵylymı qoǵamdastyq ókilderi, halyqaralyq uıymdar, qoǵamdyq keńes qatysýymen Quqyq buzýshylyqtyń profılaktıkasy týraly jańa biryńǵaı tujyrymdamalyq zańdy ázirleýge kiristi.
Biryńǵaı quqyq buzýshylyq profılaktıkasy týraly zańda profılaktıka týraly normalardy qamtıtyn bes birtekti zańdy biriktirý josparlanyp otyr.
Onyń aıasynda quqyq buzýshylyq profılaktıkasy salasyndaǵy ýákiletti memlekettik organ aıqyndalady, sonymen birge profılaktıka sýbektileriniń tizbesi jáne olardyń quzyreti keńeıtilip, jaýapkershiliktiń arajigi ajyratylady.
Sondaı-aq profılaktıkalyq yqpal etýge jatatyn tulǵalardyń tizbesin, úılestirý tetikterin jáne jeke profılaktıka quraldaryn qaıta qaraý josparlanýda.
Bas prokýratýra bul tizimge birneshe ret birtekti ákimshilik quqyq buzýshylyq jasaǵan, sol arqyly qoǵamǵa jáne jalpy adamzattyń ımandylyq qundylyqtaryna degen kózqarasyn jáne quqyqtyq nıgılızmdi kórsetetin quqyq buzýshylardy qosýdy usynyp otyr.
Zańnyń qabyldanýy aıasynda aldyn alý júıesi quqyq buzýshylyqtardyń erte profılaktıkasyna nazar aýdarylady, sondaı-aq profılaktıka máselelerine qoǵam, memlekettik organdar men túrli uıymdar qatysady.
Bas prokýratýranyń quqyqtyq statıstıka jáne arnaıy esepke alý komıtetiniń taldaý toby qaıtalap jasalǵan quqyq buzýshylyqtarǵa júgizilgen zerdeleý jumysy erte profılaktıkanyń mańyzdy ekenin aıqyndaıdy.
«Taldaý nátıjesi kórsetkendeı, qylmystyq tulǵanyń qalyptasýyna ákeletin qoǵamǵa jat minez-qulyq kórinisteriniń biri — tulǵanyń júıeli túrde ákimshilik jaýapkershilikke tartylýy. Demek, adam jol erejesin birneshe ret elemeıtin bolsa, aldaǵy ýaqytta jol-kólik oqıǵasyn jasaýy múmkin. Jeke adamǵa qarsy nemese otbasy-turmystyq salada, onyń ishinde otbasy múshesine qatysty birneshe ret quqyq buzýshylyq jasalatyn bolsa, ol aýyr saldarǵa aınalýy múmkin. Al qoǵamdyq tártipke jáne ımandylyqqa qarsy jasalǵan quqyq buzýshylyqtardyń ózi quqyqtyq mádenıettiń joqtyǵynyń kórsetkishi, sondaı-aq qylmystardyń jasalýyna jaǵdaı jasaıdy (urlyqtan kisi óltirýge deıin). Bizdiń oıymyzsha, málimetterdi taldaý arqyly naqty tulǵalarǵa nemese belgili bir sala boıynsha tolyq profılaktıkany júrgizýge múmkindik beredi. Profılaktıkalyq baqylaý sharalaryn tıimdi jáne ýaqtyly qoldaný — qylmysty azaıtýdyń jáne qaýipsiz qoǵamdy qurýdyń negizgi baǵyty» deıdi quqyqtyq statıstıka komıtetinen.