«Bebı kapýt» nemese janýarlarǵa arnalǵan dáriden jatyry shirigender» - baspasózge sholý
***
«Bebı kapýt» nemese janýarlarǵa arnalǵan dáriden jatyry shirigender». «Egemen Qazaqstan» gazetiniń senbilik sanynda dál osy taqyryppen jaryq kórgen maqalada qoǵamymyzda dendegen ózekti problemalardyń biri qozǵalypty.
«Bul jaıly áriptesterimiz de álsin-álsin bolsa da jazyp keledi. Biraq, odan áli de basyna tımeı, ol qasiret ózin janamaı sabaq alyp jatqandar az. Esesine kez kelgen qupııasymen barlyq kezde bólisýge ázir áıel bolmysy qursaqqa bitken qajetsiz baladan qutylýdyń «ońaı jolyn» qurbysyna aıtpaı tura almaıdy», - dep jazady maqala avtory.
Avtordyń jazýynsha, dárigerlerdiń baqylaýymen júktilikti úzý kádimgideı qarajat pen (aı-kúnine qaraı 25-40 myń) túrli medıtsınalyq úderisterdi qajet etetin bolsa, qytaı dárisimen bar bolǵany bes myń teńgege odan qutylýǵa bolatyny jáne eshkim de bilmeı qalatyny ilýde bireýge ǵana kómektespek. Onda da onyń kesiri men zııandy áserleri keıin biline bastaıdy. Al kóp jaǵdaıda janýarlardyń júktiligin úzetin dári iship dalbasalaǵandardyń barlyǵy derlik qan ketip, jedel járdemmen aýrýhanadan shyǵady nemese aýyr jaǵdaıda balasymen birge jatyrynan aıyrylady. Іshtegi balany iritken dári qursaqty da shiritedi.
«Osy jerde myna jaıdy aıtý kerek. Nege medıtsınalyq mekemeler men quziretti organdar mundaı máselege kelgende túsinikteme berýden bas tartady? Óıtkeni, dál osyndaı jaǵdaıda túsik tastap nemese qan ketip aýrýhanaǵa jedel járdemmen túsken adam mundaı dári qabyldaǵanyn jasyrady. Áıel óz aǵzasynyń álsizdiginen túsik tastady ma, álde bul jaǵdaıǵa joǵarydaǵydaı áreketterdiń saldarynan dýshar boldy ma, ol arasyn aıtpaıdy. Belgilisi «belgisiz ý men ýlanǵan». Sondyqtan, bul máselede dál statıstıka joq jáne ony jasaý da múmkin emes», - delingen maqalada.
«Egemen Qazaqstan» gazetiniń jazýynsha, búginde statıstıkalyq málimet boıynsha, úılengen jastardyń jyl saıyn úshten biri ajyrasyp jatady. 10000 jas úılense, sonyń 3300 jubynyń shańyraǵy ortasyna túsedi. Sonda on jylda 33 myń otbasynyń oırany shyǵady. Odan ári solaı jyl saıyn qosyla beredi, tiri jetim men jesirler, jalǵyz basty analar eselenip kóbeıe beredi. Sonsha tragedııa degen sóz. Sonda toıda aıtylǵan: «Bosaǵań berik bolsyn, shańyraǵyń bıik bolsyn», dep bergen aq bata men aq tilekterimiz qaıda qaldy? Kim kináli? ««Otbasy shaǵyn memleket», degen qanatty sózimiz bar. Shynynda da solaı. Olaı bolsa, memleket ishindegi ydyrap jatqan shaǵyn memleketterimizdi qalaı qorǵaımyz? Eger durys esebin shyǵaratyn bolsaq, olardyń sany mıllıonnan asyp jyǵylady. Munyń syrtynda otyrsa da ornyn tappaǵan qyzdarymyz júz myńdap sanalady. Olardyń birazy «basybaıly jarymyz bolmasa da ana bolyp, bala súıeıik» dep, kóńildesterinen bala týyp, jalǵyzbasty analar sanyn kóbeıte túsýde. Sonsha ákesiz ósip jatqan balalar, sonsha kóz jasyn kól qylyp júrgen jalǵyzbasty analar degen sóz. Olar «Jar qushpadym, qushaǵymdy jandyryp» dep bir aqyn áıel jyr etkendeı, jap-jas kezinde jesir qalyp, jar qushaǵyn ańsaýmen ómiri óksip, kún keshedi emes pe? Muny júrekpen de, baspen de uǵyp túsinsek kerek», - dep jazady avtor. Maqala «Kelin ońbaı, qazaq ońbaıdy» degen taqyryppen berilgen.
***
«Aıqyn» gazetiniń búgingi sanynda Almaty qalasy ІІD Ákimshilik polıtsııasy basqarmasy bastyǵynyń orynbasary, polıtsııa polkovnıgi Jandos Muratálıevpen aradaǵy suhbat «Joldaǵy jemqorlyqtyń bastaýshysy da, ıtermeleýshisi de júrgizýshilerdiń ózderi» degen taqyryppen berilip otyr. Basylym tilshisiniń saýaldaryna tuşymdy jaýap bergen polkovnık: «Birinshiden, aıyppuldar mólsheriniń kóbeıýi árbir zań buzǵan júrgizýshiniń qaltasyna batatyny anyq. Sondyqtan, ondaı áreketke jol bermes buryn júrgizýshi aldymen oılanýy tıis. Al eger, zańbuzýshylyqty jasaǵan jaǵdaıda ony moınymen kóterip, zańdy túrde aıyppuldardy tóleýi qajet. Ol úshin zańdy joldar qarastyrylǵan, qosymsha aıla-amaldardy izdep, qolma-qol tóleýdiń eshqandaı qajettiligi joq. Kózi ashyq, kókiregi oıaý, azamattyq pozıtsııasy joǵary adam óz tarapynan eshqandaı paraqorlyqqa jol bermeýi tıis. Ókinishtisi sol, búkilálemdik tájirıbe kórsetkendeı, bizdiń qoǵam ishinde de jol qozǵalysynda jemqorlyq áreketterdiń bastaýshysy da, ıtermeleýshisi de ádette júrgizýshilik quramnyń ózi. Ol keselmen qoǵam, el deńgeıinde kúreskenimiz jón», - deıdi.
«Nur Otan» partııasynyń bastamasymen aýyl turǵyndary úshin aıryqsha joba júzege asqaly jatyr», - dep jazady «Aıqyn» gazeti búgingi nómirindegi ««Nur Otan» Úkimetpen birge aýyl eńsesin tikteıtin jobany bastamaq» degen taqyryptaǵy maqalasynda. Basylymnyń jazýynsha, eki jyl boıyna Ońtústik Qazaqstan oblysynda pılottyq joba retinde júrgizilgen aýyl turǵyndaryna tómen paıyzben nesıe berý isi Elbasynyń «100 naqty qadam» josparymen tikeleı úndesip otyr. Endi joǵary nátıje kórsetken erekshe bastama partııanyń qoldaýymen 2016 jyly 5 oblysta iske asyrylmaq. Keshe Astanada «Nur Otan» partııasy Tóraǵasynyń birinshi orynbasary Asqar Myrzahmetov pen QR Densaýlyq saqtaý jáne áleýmettik damý mınıstri Tamara Dúısenova birlesken túrde «Aýyl turǵyndaryn jumyspen qamtý» dep atalatyn jobany iske asyrý jóninde memorandýmǵa qol qoıdy. «Elbasy Úkimet aldyna álemdik ekonomıkadaǵy búgingi jaǵdaıǵa sáıkes halyqty barynsha jumyspen qamtý mindetin qoıyp otyr. Partııa kóptegen máseleni jiti zerttep, zerdeleı kele, usynylyp otyrǵan joba barlyq talaptarǵa jaýap beredi degen toqtamǵa keldi. Joba aıasynda aýyl turǵyndaryna 6 mln teńgege deıin 5 jyl merzimge tómendetilgen mólsherlememen shaǵyn nesıe berý múmkindigi qarastyrylǵan. Kelesi jyly pılottyq joba retinde 5 aımaq Aqtóbe, Almaty, Jambyl, Qyzylorda jáne Ońtústik Qazaqstan oblystary enip otyr. Jaqyn kúnderi atalǵan óńir jetekshilerimen de memorandým jasaımyz», - dedi qol qoıý rásiminde sóılegen Asqar Myrzahmetov.