BBC: Qurt – kóshpendiler jasampazdyǵynyń kóp qyrly baılyǵy
Bul ónimniń turli ataýlary bar: Iranda «kashk» dep atalsa, Armenııada «chortan», Mońǵolııada «aarýl» delinedi, dep jazady BBC. Erte kezderden kaltsıı men aqýyzǵa baı qurtty Jibek joly boıynda jáne odan tys jerlerde saıahatshylar basytqy retinde jegen.
Jibek joly boıynda týǵan bul ónim qazaq jáne ózge ulttardyń beriktigi men kúshiniń negizgi kózine aınaldy.
Qurtqa degen suranys 21-23 naýryz aralyǵy kúrt ósedi. Bul kúnderi qazaqsha Jańa jyl atap ótiledi.
Qazaq etnografy Áıgerim Musagajınovanyń aıtýynsha, qurt ony tisteý múmkin bolmaıtyndaı qatty bolmaýy kerek. «Onyń syrty qurǵaq bolýy tıis, qurtty tistegende ol jumsaryp, balǵyn jáne názik bolady, - dep qosty ol. – Adam qurt týraly oılaǵanda bizdiń aýyzymyzda dál lımondy oılaǵandaǵydaı sezim paıda bolady».
BBC atap ótkendeı, jaqynda Áıgerim Musagajınovanyń qazaq tamaǵynyń joǵalǵan 50 salty men retsepti jınaqtalǵan kitaby jaryq kórgen. Onyń 13 jylǵy zertteýi Qazaqstannyń túkpir-túkirine eki jyldyq sapar nátıjesin qosady. Áıgerim mádenıet pen saltty saqtaýshylardyń úılerinde bolyp, olardan suhbat alǵan.
Batys Qazaqstanda qurtty túıe sútinen ázirleıdi, Soltústik Qazaqstanda qurtqa jemis, keptirilgen jemis jáne jańǵaq qosady. Eldiń ońtústiginde ystyq klımatta uzaq saqtalýy úshin tuz kóp qosylady. Al onyń kólemi men pishini qurtty daıyndaýshy adamnyń qolyna baılanysty ózgerip otyrady.
Qurt týraly eń tanymal oqıǵanyń biri Ekinshi dúnıejúzilik soǵys kezindegi eńbek lagerinde boldy. Búginde ol – Qazaqstannyń soltústigindegi Aqmola oblysynda ornalasqan ALJIR murajaıy. Raısa Golýbevanyń óleńinde lager tutqyny Gertrýda Plaıtastyń estelikteri boıynsha lagerdegi áıelder men balalardyń aýyr jaǵdaıyn kórgen jergilikti turǵyndar olarǵa «usaq tas» – qurt laqtyrǵan. Osy «aq usaq tastar» qamalǵandarǵa azyq bolǵan.