«Bazarda jalǵan aqsha júr» - baspasózge sholý

ASTANA. QazAqparat - «QazAqparat» halyqaralyq aqparattyq agenttigi 13 qazan, seısenbi kúni jaryq kórgen respýblıkalyq buqaralyq aqparat quraldaryndaǵy ózekti maqalalarǵa sholýdy usynady.

***

«Egemen Qazaqstan» gazetiniń jazýynsha, Keshe Ortalyq kommýnıkatsııalar qyzmetinde «Indýs­trııalyq-ınnovatsııalyq saıasat máseleleri boıynsha zań jobasyn qaraý aıasyndaǵy avtoónerkásip máseleleri týraly» baspasóz máslıhaty ótti. Oǵan Investıtsııalar jáne damý vıtse-mınıstri Albert Raý men Indýstrııalyq damý jáne ónerkásiptik qaýipsizdik komıteti tóraǵasynyń orynbasary Tımýr Nurashev qatysyp, jańa zańnyń tıimdi tustary jóninde áńgimeledi.

Atalǵan zań Májiliste qa­ralǵanda keıbir tustary jó­ninde qoǵamda pikirtalastar men túsinispeýshilikter oryn alǵanyn aıtqan vıtse-mınıstr, osy máseleni halyqqa jatyq túsindirip berý úshin baspasóz máslıhatyna kelip otyrǵandaryn jetkizdi. «Bárińizge belgili, qazirgi tańda «100 naqty qa­dam» Ult josparyn júzege asyrý barysynda jáne elimiz Dúnıejúzilik saýda uıymyna qosylǵandyqtan birqatar zań­darymyzdy jetildirip, qajet jerine túzetýler engizý kerek bolyp jatyr. Paıdalanylǵan avtokólikterdi jylyna qaraı tirkeý sharasy da osy sebepterge jáne elimizdiń ekologııalyq tazalyqtaryna, sondaı-aq, jol qaýipsizdigine oraı jasalýda ekeni málim. Mundaı tájirıbe álemniń birqatar damyǵan elderinde bar», dedi ol.

Eski kólikterdiń zııany men jol qaýipsizdigi jaıyna keńinen toqtalǵan spıker, Qazaqstanda 3 jyldan astam ýaqyt júrilgen kólikterdi tirkeý alymy 500 aılyq eseptik kórsetkishti quraıtynyn naqtylady. Negizi, bul shara ózgertýler men tolyqtyrýlar engizilgen zań qabyldanǵannan keıin ǵana qoldanylady. Jo­ǵaryda aıtqanymyzdaı, Má­jiliste qaralǵan zań jobasy maquldanǵan. Qazir ol Se­nat qaraýyna jiberilgen. «Je­til­dirilgen zań qabyldanǵan jaǵ­daıda avtokólikterdi bastapqy tirkeý úshin alymǵa ózgerister engizý jáne avtokólikterge eko­logııalyq talaptardy bekitý jos­parlanyp otyr. Búgingi kúnde elimizde avtokólikterdi bastapqy tirkeý úshin alym 0,25 eseptik kórsetkishti quraıtyny belgili. Bul shamamen 500 teńgedeı bolady.

Jańa zań qabyldanǵan soń jańa avtokólikterdi tirkeý úshin alynatyn alym burynǵy baǵa, ıaǵnı 0,25 eseptik kórsetkish mól­sherinde qala beredi. Al 1-3 jyl aralyǵynda paıdalanylǵan kó­likterge qoıylatyn bir rettik alym 50 eseptik kórsetkish bolsa, 3 jyldan asqan kólikterge alym 500 eseptik kórsetkishke jetedi. Al avtobýstar men júk kólikterine alym odan da qymbat bolady. Bul shara DSU tarapynan ruqsat etilgen balama retinde engizilmek. Joǵaryda aıtyp ótkenimdeı, birqatar elde osyndaı alym júıesi bar. Naqtyraq toqtalar bolsam, Vengrııa, Danııa, Bolgarııa men taǵy birneshe elde osyndaı alym túri jumys isteıdi. Osy memleketterdiń barlyǵynda bir rettik alym kó­liktiń shyǵarylǵan jylyna qaraı alynady. Zańǵa engiziletin ózgeristiń ekinshi tıimdiligi - minilgen kólikterdi Qazaqstanǵa ákelý aıtarlyqtaı azaıady», dedi A.Raý. Bul jaıynda « Eski kólikterdi tirkeý qymbattaıdy » degen maqalada tolyq berilgen.

Bas basylymda «Juldyzdy qalashyqtaǵy» qaýyshý» atty maqala kópshilik nazaryna usynylǵan. «Juldyzdy qalashyq» úshin mundaı júzdesýlerdiń tań­syq bolmaı qalǵany bir­den baıqaldy... Baspasóz más­lı­hatynda jýrnalıster ǵaryshta eń kóp ýaqyt bolǵan adamzat ókili - rekordshy reseılik ǵaryshker Gennadıı Padalkany suraqtyń astyna aldy. Tipti, onyń «ǵarysh azamatyna» aı­nal­ǵan jaıy saýaldardan tys qalyp, Mars sapary týraly sóz qoz­ǵaldy. Jasyratyny joq, qazirgi tańda álem astronavtıkasyn­da Marsqa sapar shegetin úmit­ker­ler jasaqtalý ústinde. Onyń eń basty ereksheligi sapar tek bir baǵytty bolady. Jo­baǵa qatysýshylardyń beıbit maq­sattaǵy japondyq kamıkad­zel­er­di eske túsiretini de sondyqtan...

Osy oraıdaǵy saýalǵa reseılik ǵaryshker Gennadıı Padalka bylaı dep jaýap qaı­tardy: «Men mundaı úmitkerlerden elimizdiń ǵarysh saparyna daıyndyq jasaıtyn salasy erte bastan-aq bas tartqanyn aıtar edim. Óz basym bir baǵyttaǵy sapar tizimine jazylǵandardy psıhıkasy táýir jandar dep eseptemeımin...».

Osyǵan oraı qazaq eliniń ǵaryshkeri Aıdyn Aıymbetovtiń senimdi jaýaby bylaı shyqty: «Mundaı sapar qaı ǵaryshkerdiń de bolmasyn - armany. Men de Marsqa bir baǵyttaǵy sapar týraly kóp oılanǵanmyn. Mars - qaı ǵaryshkerdiń armany ekeni anyq, alaıda, maǵan salsa bul sapardyń ári jáne beri bolǵanyna kelisim berer edim». Danııalyq astronavt syr ashpady.

***

«Aıqyn» gazetiniń jazýynsha, statıstıkalyq derekterge sáıkes, aǵymdaǵy jyldyń 9 aıynda res­pýb­lıkada Qylmystyq kodekstiń 231-baby boıynsha (zańsyz aqsha nemese baǵaly qaǵazdar jasaý, saqtaý, alyp ótý nemese ótkizý) 2 349 qylmys tir­kelip, onyń 338-i sotqa jiberilgen eken. Al ótken jyldyń osy ýaqytynda 1 153 qylmys tirkelip, onyń 814-i sotqa jiberilgen bolatyn. Osyǵan qa­rap sońǵy jyly el ishinde falshmonetshilerdiń 2-3 esege kóbeıgenin kó­rýge bolady. Bas prokýratýra júrgizgen taldaý barysynda mundaı derek­terdiń basym bóligi Almaty (1 376), Astana (404) qalalary men Pavlodar (101), Qaraǵandy (89) jáne Shyǵys Qazaqstan (102) oblystarynda tir­kelgen. Bas prokýratýra 2-departamentiniń qyzmetkeri Dáýlet Tileýbaevtyń aıtýynsha, aqsha birlikteri júıesin qylmystyq qol suǵýshylyqtan qorǵaý salasyndaǵy qylmystyq jaǵdaı kúrdeli kúıinde qalýda jáne olardyń ja­syryn bolýy saldarynan ashylý deńgeıi tómen bolyp otyr (qysqa mer­zim ishinde aqsha ıesi birneshe ret aýysýy múmkin). Jalǵan aqsha jasaý ádet­te jan-jaqty daıyndalyp, tereń qupııada ustalatyn, qylmyskerler únemi saq júrip, sál ǵana qaýip sezilse jumystaryn ýaqytsha toqtata qoıa­tyn qylmys túrine jatady.Mundaı qylmysty ashý kóp jaǵdaıda kásip­kerler men bank júıesi qyzmetkerleriniń kýpıýranyń tabylǵandyǵy tý­ra­ly ýaqtyly habarlaýyna, jalǵan aqsha qarajatyn ótkizgen árbir jer bo­ıyn­sha quqyq qorǵaý organdarynyń tez arada áreket etýine baılanysty. Bul jaıynda « Bazarda jalǵan aqsha júr» atty maqaladan tolyq oqı alasyzdar.

Osy basylymda « Jerdiń jaıy ne bolmaq? » degen maqala jarııalandy. Ótken aptada Parlament Senatynda maquldanǵan «QR Jer kodeksine ózgerister men tolyqtyrýlar engizý týraly» zań jobasy kópshilik arasynda qyzý pikirta­las týdyrdy. Jańa zań jobasy boıynsha aýyl sharýa­shylyǵy maqsatynda jerdi tıimdi paıdalaný úshin ony aýktsıon arqyly jekemenshikke satý kózde­ledi. Ulttyq ekonomıka mınıstri Erbolat Dosaevtyń aıtýynsha, zań jobanyń negizgi maqsaty-aýyl sharýashylyǵy maqsatyndaǵy jerlerdi jekemenshikke berý tetigin engizý arqyly, olardy tıimdi ári utymdy paıdalanýdy qamtamasyz etý. Osy oraıda mamandardyń pikirin bilý úshin gazet UǴA akademıgi, Memlekettik syılyqtyń laýreaty Rahymjan Eleshev pen senator Qýanysh Aıtahanovqa saýal qoıǵan eken.

***

«Ana tili» gazetiniń sońǵy sanynda «Atajurttaǵy qaýyshý» atty maqala berilgen. «Qazaq gazetteri» JShS-nda shetelde turatyn qazaq dıasporasy ókilderimen basqosý ótti. Qazaq handyǵynyń 550 jyldyǵyna oraı Qazaqstan Respýblıkasy Mádenıet jáne sport mınıstrliginiń bastamasymen «Shetelde turatyn qazaq dıasporasynyń ókilderin qazaqstandyq qoǵammen aqparattyq jumys júrgizý úshin jumyldyrý» atty joba boıynsha shetelden kelgen qazaqtar el-elde úlkendi-kishili kezdesýler ótkizip, eldik, ulttyq máselelerdi talqylap kele jatqanyn aıta ketý kerek.

«Jobanyń iske asýyna halyqaralyq «Janashyr» qoǵamdyq qory muryndyq bolyp otyr. Kezdesýge sonaý Frantsııadan at aryltyp Halıfa Altaıdyń uly Abdýlsámet Altaı, Germanııadan Eýropa qazaq qoǵamdary federatsııasynyń tó­ra­ǵa­sy Abdýlqaıym Kesiji, Germanııadaǵy «Qazaq mádenı ortalyǵynyń» tóraǵasy Shuǵaıyp Erol, metsenat Súleıman Shadkam, Mońǵolııadan etnograf ǵalym Qundyz Bahatrysbaı, Reseıden Máskeýdegi «Astana» qorynyń prezıdenti Jarqyn Óteshova, Saýd Arabııasynan kelgen kásipker Harýn Hudaıar jáne elimizdegi shyǵystanýshy ǵalym Islam Jemeneı, jyrshy-kúıshi Ábish Ádilbekov, sýretshi Kamıla ­Japalova jáne «Qazaq gazetteri» JShS-na qarasty basylymdardyń bas redaktorlary qatysty»,-dep jazady basylym.