Baıanaýylda oqýshylardy kásipke baǵyttaıtyn erekshe joba bar
«Jaryq foundation» syrttaı ıntellektýaldy oıyn sanalǵanymen, oǵan qatysýshylar keleshekte kásiptik baǵdarlaýǵa jol ashatyn biregeı joba dep baǵa berdi. Joǵary synyptarda bilim alyp júrgen jastardyń kóbi bolashaq mamandyǵy qandaı salada bolatynyn elestete almaıtyny shyn. Jyl saıyn elimizde orta eseppen 70 myńnan astam túlek jumysqa ornalasýda qıyndyqqa urynatynyn resmı statıstıka kórsetip otyr. Al jumysqa turǵan túlekterdiń 40 paıyzy mamandyǵy boıynsha eńbek etpeıdi. Buǵan jastardyń úshten biri mamandyqty ózderi tańdamaıtyny sebep kórinedi. Óz qalaýyna súıenbegendikten əleýetin tolyq iske asyrý múmkin bolmaıdy. Al alǵan daǵdylary men bilimderi ýaqyt óte eskirip, eńbek naryǵynda bəsekege qabiletsiz bolyp qalady. Sol úshin de jastarǵa mektep qabyrǵasynan bastap kásiptik baǵdar berý óte ózekti.
Altyndy Maıqaıyń kentindegi № 2 orta mektebiniń jas mamandary — Dıdar Halımolla, Bógembaı Bahıtdenov, Ermek Rahymjanovtyń birlesken avtorlyq jobasy alǵashqyda «Ne? Qaıda? Qashan?» ıntellektýaldy oıyny negizinde túzilgen eken. Keıin jetildire kele 11 baǵyttan turatyn keshendi joba qurǵan. Dıdar mektepte bıologııa men matematıkadan, Bógembaı bıologııadan, al Ermek matematıkadan sabaq beredi.
Bógembaı Bahıtdenovtyń aıtýynsha, jobanyń negizgi maqsaty — oqýshylardy jan-jaqty damytyp, zeıinin jetildirý.
— «Bilim kúnnen da jaryq» degen naqyldy ózimizge uran etip aldyq. Joba ataýyndaǵy «Jaryq» sózi sol úshin tańdaldy. Al «foundation» sózi oqýshylarǵa arnalǵan daıyndyq baǵdarlamalaryn bildiredi. Jas urpaq jastaıynan kózi ashyq, kókiregi oıaý bolyp qalyptasyp, mamandyqtardy aıyra bilse, mektep bitirgende ońaı bolady. Jalpy orta bilim salasynda oqýshylar úshin jaýaby tabylmaǵan sansyz saýal bar. Ókinishke qaraı kópshiligi úshin álgi beımálim dúnıeler jumbaq kúıde qala beredi. Qazirgi qoǵam mektep túlekteriniń ıntellektýaldyq deńgeıine erekshe talaptar qoıady. «Eger oqýshylardyń pánderge qyzyǵýshylyǵy bolmasa, ıntellektti qalaı arttyrýǵa bolady?» degen saýal týyndaıdy. Oqýshylardy tárbıeleý, oqytý jáne damytýdyń eń kóne quraldarynyń biri — oıyn. Oılana kele, mektep baǵdarlamasynyń materıalyn ıgerý aıasynda qoljetimdi, jeńil jáne qyzyqty ıntellektýaldy oıyn-jarystyń nusqasyn ázirledik. Bul joba búginde mektep pen qoǵam aldynda turǵan mindetterdi is júzinde júzege asyrýǵa, mamandyqqa baǵdarlaý salasyndaǵy problemalardy sheshýge arnalǵan. Máselen robotehnıka boıynsha balalarǵa qosymsha tálim beretin fızıka pániniń muǵalimderi Qundyz Rahymjanova men Elena Ýahıtova óz isteriniń maıtalmandary, — deıdi pedagog.
Joba avtorlary 2022 jyldan bastap jańa baǵdarlardy josparlap, zamanǵa saı mamandyqtar boıynsha 7-11-synyp oqýshylaryn oqytýdy, sondaı-aq balalar arasynda ulttyq sport túrlerin damytýdy qolǵa alǵan. Atap aıtqanda, munda mobılografııa, sheshendik óner, SMM, robottehnıka, kıbersport, ulttyq sport (asyq atý men qazaq kúresi), «Jaryq» ıntellektýaldy oıyny, maýsymdyq marafon júgirisi, ólketaný, kásiptik baǵdar jobalary jáne «Jaryq» aqparattyq gazetin shyǵarý jolǵa qoıyldy.
Mobılografııa kýrsy boıynsha balalardy úıretýdi alǵash 2022 jyly mektep oqýshysy Rýstam Ábilda bastaǵan. Bul kásip boıynsha arnaıy trenerlik sertıfıkaty bar. Ol qazirgi kúni Q.Sátbaev atyndaǵy Ekibastuz ınjenerlik-tehnıkalyq ınstıtýtynda bilim alyp júrgenine baılanysty kameranyń nebir qupııalaryn onyń shákirtteri úıretýde.
Al marafonǵa júgirýdiń qyr-syryn balalarǵa mektep ustazy Oljas Kákimjanov úıretedi. Oljas baıanaýyldyq jelaıaq Nursultan Birlik ekeýi 2021 jyly Semeı — Pavlodar baǵytyndaǵy 330 shaqyrymdy 44 saǵattyń ishinde júgirip ótken bolatyn. Olardyń úzdik nátıjesi otandyq Gınnestiń rekordtar kitabyna endi.
— Jýyqta mektebimizde oblys ákimi Asaıyn Baıhanov bolyp, bizdiń jobamyz oqýshylar úshin óte paıdaly ekenin aıtty. Ony aldaǵy ýaqytta qoldaıtynyn jetkizdi. Mektep ustazdary shetinen belsendi. «Jaryq foundation» tek jetildirýge ǵana emes, jańa bilimderdi ıgerýge múmkindik beretin zamanaýı formattaǵy oıyn ekenin kórip otyrmyz. Balalar mashyqtaryn damytyp, kez kelgen jaǵdaıǵa taldaý, qorytyndy jasaýdy meńgeredi. Alǵashqy maýsymda 30-ǵa jýyq bala qatyssa, ekinshi maýsymda ıntellektýaldy oıynǵa — 40, al kásiptik baǵdarlaý baǵyttaryna 124 oqýshy nıet tanytqan. Bul qyzyǵýshylyq tanytqandardyń sany ósip kele jatqanyn baıqatady. Sondyqtan olardyń sany aldaǵy ýaqytta óse beredi dep shamalap otyrmyz. Byltyr jobanyń shekarasy keńeıip, Pavlodar, Ekibastuz, Aqsý qalalarynan ótinimder tústi. Demeýshilerdiń kómegimen oıynǵa tigiletin júlde qoryn da arttyrýdy oıǵa aldyq. Keleshekte baǵyttar sanyn eseleý de josparda tur. Ulttyq sport túrlerin damytýdy jolǵa qoıyp jatyrmyz. Sonyń biri jýyqta uıymdastyrylǵan «Mektep barysy» saıysy, — dep atap ótti oqý isiniń meńgerýshisi Qarlyǵash Tontaeva.
Búginde Álkeı Marǵulan atyndaǵy Pavlodar pedagogıkalyq ýnıversıtetinde tarıh páni boıynsha bilim alyp júrgen Ernur Bahıtdenov óziniń ustazdyq mamandyqty tańdaýyna atalǵan joba sebep bolǵanyn aıtady.
— Maıqaıyńdaǵy № 1 qazaq mektebin támamdadym. Mekteptiń sońǵy jylynda oqyp júrgende «Jaryq foundation» jobasy bizdiń mektepke de jetip, bir jyl boıy tarıhtan týrnır uıymdastyryldy. Onda beriletin suraqtar maǵan unaıtyn ári olarǵa jaýap berý qyzyqty edi. Sóıtip tarıh pánine degen qyzyǵýshylyǵym artty. Nátıjesinde joba oqýǵa túserde tarıh pánin tańdaýyma túrtki boldy. Meniń kóptegen zamandastarymnyń qyzyǵýshylyǵyn arttyrdy. Keıbiri mobılografııa, SMM negizderin úırenip, qazir oqýyna qaramastan turaqty tabys taýyp júr, - deıdi Ernur.
Ustaz Bógembaı Maratulynyń aıtýynsha, 2025 jyly joba óz aıasyn keńeıtip, shamamen 400 balany qamtıdy degen jospar tur. № 2 Maıqaıyń orta mektebinde 800 bala oqıdy. Budan bylaı baǵyttardyń sany artyp, bastaýysh synyp oqýshylary da qatysady.
Eske sala keteıik, buǵan deıin Baıanaýyl ormandarynda bulan kózge túskenin jazǵan bolatynbyz.