Baýyrjan Baıbek «Bolashaq» baǵdarlamasynyń mańyzy týraly aıtty
«Nur Otan» partııasy jaıynda
– Partııamyzdyń jetistigi – bul qolǵa alǵan negizgi eki istiń nátıjesi. Birinshisi – praımerız. Sol arqyly qatarymyzǵa jańa adamdardy tartýǵa múmkindik aldyq, depýtattardyń 70-80% jańartyldy. Buryn partııaǵa oppozıtsııa bolǵan kóptegen tanymal tulǵalar búginde bizdiń qatarymyzǵa qosyldy. Ekinshisi – pandemııa men týrbýlentti ýaqyt jaǵdaıynda biz kúsh-jigerimizdi biriktirip, judyryqtaı jumyla aldyq. Elbasy, partııa Lıderiniń bastamasymen «Biz Birgemiz» aktsııasy aıasynda 40 mlrd. teńgege jýyq jeke qarajat jınaldy. Turǵyndarǵa ataýly kómek kórsetilip, ashyq protsess qamtamasyz etildi.
Saılaý aldyndaǵy mindettemelerge kelsek, ýáde berý, baǵdarlama jasaý bir bólek, ony is júzinde júzege asyrýdy qadaǵalaý bir basqa. Sondyqtan Nursultan Ábishuly Nazarbaevtyń tapsyrmasy boıynsha biz alǵashqy kúnnen-aq tııanaqty daıyndyqty bastap kettik. Baqylaý úshin ne qajet? Naqty oryndalý merzimi, kúni, ýaqyty anyq ta, aıqyn kórsetilgen túsinikti qujat kerek. Biz árbir baǵdarlamany iske asyrý boıynsha 217 jol kartasyn ázirlep, onda 80 myń ındıkatordy kórsettik. Máslıhattardaǵy, Májilistegi fraktsııamyzdyń depýtattary jáne partııa múshesi bolyp tabylatyn árbir basshy jekelegen ındıkator boıynsha bekitilgen. Munyń bári naqty salalar men jyldarǵa bólingen. Biz bergen ýádelerimizdi oryndaý úshin 5 jyldyń aıaqtalýyn kútpeımiz, alǵashqy jyldyń ózinde-aq atqarylǵan ister boıynsha naqty jáne ashyq esep bere alamyz.
Elimizdiń Prezıdenti Qasym-Jomart Kemeluly Toqaev «Nur Otan» partııasynyń saılaýaldy baǵdarlamasyn tanystyryp, 21 trln teńge jumyldyrylatynyn aıtty. Bul – partııa erekshe baqylaýǵa alǵan júıeli negizgi tapsyrmalar.
Salystyrý úshin qarapaıym bir mysal aıta keteıin. AQSh-ta saılaý ótip, Baıden jeńiske jetkenin bilesiz. Ol óziniń saılaýaldy ýádelerin oryndaýǵa baǵyttalǵan úlken somany atady. Onda ınfraqurylymǵa aýqymdy qarajat salynyp otyrǵany aıtylady. Baǵdarlamalardy salystyratyn bolsaq, olar óte uqsas. Joldar, mektepter, aýrýhanalar, ómir sapasy. Osynyń bárine memlekettiń shamasy jete me, másele osynda. Qazirgideı ýaqytta 21 trln teńge degen soma qaıdan paıda boldy? Daǵdarys, álemdik baǵanyń quldyraýy jáne týrbýlenttilik kezeńinde bizdiń ınfraqurylymdy damytý úshin rezervterdi paıdalana alýymyz, bul – halyqtyń, memleket pen Elbasynyń orasan eńbeginiń arqasy. Bir kezderi Rýzvelt daǵdarys kezinde halyqtyń satyp alý qabiletin arttyrý úshin ınfraqurylymǵa aýqymdy kólemde qarjy salyp, jańa ekonomıkalyq saıasat júrgizdi.
Biz barlyq qalalar, aýdandar men oblystarda partııanyń qoǵamdyq keńesterin qurdyq. Onda sarapshylar, saıasattanýshylar bizdiń ýádelerimizdiń qandaı da bir aspektilerin ashyq talqylaı alady, oǵan qosa, «Halyq únine qulaq asatyn memleket» tujyrymdamasyna sáıkes azamattyq qoǵamnyń pikirin eskerip, aǵymdaǵy kún tártibine de den qoıa alady.
Elbasynyń tarıhı úlesi týraly
Almaty – halqymyzdyń ǵasyrlar boıy armany iske asqan – Táýelsizdikke, memlekettilikke qol jetkizgen qala. Alǵashqy 7 jylda Almaty Táýelsiz Qazaqstannyń astanasy boldy. Dál osy qaladaǵy Fýrmanov kóshesinde Elbasy qıyn da, tarıhı sheshimder qabyldady. Mamaı sııaqtylarǵa muny túsiný buıyrmaǵan, bul olar úshin ǵarysh sekildi. Olar tipti munyń aýqymyn da túsine almaıdy. Almatyda Egemendik týraly deklaratsııa, Konstıtýtsııamyz qabyldandy. Elbasy kórshilerimizben dostyq qarym-qatynas ornatyp, shekaralarymyzdy delımıtatsııalaý máselesin tolyǵymen sheshe aldy.
Elbasy Mańǵystaýǵa kelip, Kaspıı mańy memleketteri Kaspııdi bólisken kezde bolǵan mynadaı bir oqıǵany estigenim bar. Bul onyń ókilettigin toqtatardan bir jyl buryn edi. Sol kezde Elbasy endi Prezıdent qyzmetinen ketýge bolady dedi. Ol óziniń tarıhı mıssııasyn oryndady – barlyq shekaramyzdy shegendep, halyqaralyq kepildik aldy, ıadrolyq qarýdan bas tartý týraly sheshim qabyldady, Semeı polıgonyn japty, Araldyń jahandyq problemasyn sheshti, azamattardyń ál-aýqatyn kóterdi, memlekettiń birlik pen kelisimde turaqty damýynyń sara jolyn saldy.
Postkeńestik elderdiń barlyǵy derlik qantógis pen synaqtardan ótti. Biz muny umytpaýymyz kerek. Nursultan Ábishuly sııaqty tarıhı tulǵa kózi tirisinde-aq úlken qurmetke laıyq dep sanaımyn. Sodan keıin Fýrmanov týraly aıta keteıik, Mamaı myrza ózin ultshyl-patrıot retinde kórsetkenimen, shamasy, ol tarıhtan beıhabar. Fýrmanov – 1920 jyly bes myń adamnyń qatysýymen ótken Vernyıdaǵy kóterilisti basqan saıası qaıratker. Sodan keıin ol qanshama adamdy repressııa jasap, sottap, kóbisin atyp, túrmege japqan. Sonda onyń aıtýynsha, biz úshin Fýrmanov elimizdiń Tuńǵysh Prezıdenti, Elbasydan góri kóp eńbek sińirdi me? Eger ekinshi ret jasaý qajet bolsa, biz taǵy da osylaı ózgerter edik.
Onyń ústine, men bul jobanyń nege jalǵaspaǵanyn ázirge bilmeımin, biraq maǵan jáne Almaty máslıhatyna jeke menshik ıeleri shyǵyp: «biz Elbasyǵa óz qarajatymyzdyń esebinen eskertkish qoıǵymyz keledi» dedi. Olar eskızin de jasady. Biz ony qaradyq, óte ádemi jáne sol eskertkishti ornatyp, ony júzege asyrýymyz kerek edi. Ol jerde qaı jaǵyna qarasań da, Elbasynyń eńbegin kórýge bolady. Menińshe, bul bolashaqtyń enshisinde. Sondyqtan bul jalǵyz meniń sheshimim emes, on myń jas petıtsııaǵa qol qoıdy.
Janbolat Mamaıdyń aıyptaýlary týraly
30 jastan sál ǵana asqan Janbolat Mamaı, estýimshe, aıtarlyqtaı jaqsy oqyǵan, ol óz sózin jýrnalıstik zertteý dep ataıdy. Kez kelgen doktorlyq jumystaǵydaı siltemeler de berilgen, biraq bir ǵana derekkózge – ol UZUN Qulaq degen feık telegram-arna. Eger bul arnanyń mazmunyn taldaıtyn bolsaq, onda olardyń is-áreketi Konstıtýtsııaǵa qarsy, áleýmettik alaýyzdyqty qozdyrý, qoǵamda haos pen alaýyzdyqtyń dánin sebý áreketi.
Osy jalǵan arnany negizge alyp, olardyń aqparatyn Janbolat Mamaı óz atynan derbes jarııalaıdy. Meniń oıymsha, bul shartty túrde saıası qaıratkerdiń jalǵan nárselerdiń negizinde, ony teksermesten málimdeme jasaǵan alǵashqy jaǵdaı jáne sońǵysy da osy bolatyn shyǵar dep úmittenemin. Mamaı myrza Úshinshi Reıhtiń qaǵıdalaryn basshylyqqa alatyn bolýy kerek. Natsıstik ıdeologtardyń biri Djozef Gebbels «ótirik neǵurlym sumdyq bolsa, soǵurlym oǵan senýge daıyn bolady» degen.
Qazaqfılm jaıynda
Eger naqty alsaq, munyń basym bóligi meniń Almaty ákimi laýazymyndaǵy qyzmetime qatysty. Jerdi tárkilep alyp qoıypty degen syńaıdaǵy túrli aıyptaýlar aıtylady. Qazaqfılmge keletin bolsaq, bul 100% memlekettik kásiporyn. Ol shamamen 17 gektar jerdi alyp jatyr. Jer árqashan qalaǵa tıesili boldy. Jer ýchaskesiniń jartysynda Qazaqfılm ǵımaraty ornalasqan, ekinshi bóligi – túsirilim jumystary júretin «jasyl aımaq».
Qala ınvestıtsııa salyp, etno-aýyl salyp bere ala ma degen ótinish tústi. Bul ıdeıa tikeleı Qazaqfılm basshylyǵynyki edi. 5,5 gektar jerdi bólý týraly sheshim qabyldandy. Osydan keıin tehnıkalyq-ekonomıkalyq negizdeme jasalyp, Mádenıet basqarmasynyń balansyna berildi.
Kók-Jaılaý jaıynda
Ol jerdi jekege berdi nemese jeke qurylys júrgizý úshin ózine alyp aldy dep aıyptaıdy. Bul – shylǵı ótirik. Birinshiden, joba aıasynda aǵashtardy kesý múmkindigi 17 esege, 22 myńnan 1280 aǵashqa deıin qysqardy, qurylysty qysqartty, jobanyń qunyn 4 esege azaıtty. Osy qysqartýlardyń nátıjesinde 102 gektardy Іle-Alataý saıabaǵyna qaıtardyq. Budan basqa, biz buryn Almaty oblysynda bolǵan bul jerlerge tekserý júrgizýdi bastadyq. Sol kezde jeke menshikke ótip ketken 5 gektar jer anyqtalyp, ony memlekettik menshikke qaıtardyq.
Aıtpaqshy, jaqynda sol jerlerdiń jaıyn bilmek bolyp edik, nege ekeni belgisiz portalda bundaı málimetter joq, jeke menshik ıesi bar sııaqty. El Prezıdenti Qasym-Jomart Kemeluly Toqaev bul jobanyń bolmaıtynyn naqty aıtty. Qaıtalap aıtamyn, bul kıeli jer, ol jeke menshiktiń qolyna ótpeýi tıis. Meniń oıymsha, quqyq qorǵaý organdary bul máselemen aınalysýy kerek.
Men ákim bolǵan kezde bul jer qalaǵa qaıtaryldy. Sonymen qatar, siz bilesiz be, biz jerdi jeke menshik ıelerinen alyp qoıdyq, olar yqpaldy adamdar, árıne, bunyń olarǵa unamaǵany anyq. Aqparattyq jáne basqa da shabýyldar jasaldy. Qalaǵa qaıtaryldy. Menińshe, bul áli de tekserilýi kerek. Ol jerge jeke qurylys júrgizýge, aǵashtardy kesýge bolmaıdy. Bul Mamaı myrzanyń kúmándi «derekkózden» alǵan múlde shyndyqqa janaspaıtyn ekinshi jalǵan málimdemesi.
Esentai City qurylysy týraly
Esentai Sity-degi jaǵdaı tipten qarapaıym. Janbolat Mamaı –patologııalyq ótirik aıtatyn nemese jurtty adastyratyn adam. Ál-Farabı mańyndaǵy jerler tolyǵymen Qazkommertsbanktiń jerleri, muny ashyq derekkózderden tekserýge bolady. Bul – jeke qurylys salýshy alyp, qurylys bastaǵan jeke menshik jer. Qala bul qurylysty qoldady. Nelikten? Elbasynyń tapsyrmasynan keıin máslıhat Ál-Farabıden joǵary qaraı tek úsh qabattan aspaıtyn ǵımarattar salýǵa ruqsat etiletindigi týraly sheshim qabyldady.
7 nemese 3 qabatty ǵımaratty alsaq, ekonomıkasy ártúrli. Bul kommertsııalyq turǵydan tartymdy úsh qabatty qurylystaǵy alǵashqy joba boldy. Al qurylys degen ne? Bul jumys oryndary, salyq, salany yntalandyrý, baspanaǵa arnalǵan qosymsha sharshy metrler. Árıne, sondyqtan da biz bul jobany qoldadyq. Biraq bul jerde alma baqtaryn kesti, memlekettiń jerlerin satyp, talan-taraj etti, álde qandaı bir sándi páterler alypty-mys degen aqylǵa qonymsyz nárseler aıtyldy. Bul úshinshi shylǵı ótirik jáne ony ońaı tekserýge bolady.
Atakent jaıynda
Men Atakent kórme ortalyǵy mańynda turdym, balalyq shaǵym sonda ótti. Sýburqaqtar bolatyn, adamdar serýendep júrýshi edi. Bul aımaqty óte jaqsy bilemin. Ákim bolǵan kezde múldem júıesiz qurylys júrip jatqanyn kórdim. Birinshiden, kórmeniń aýmaǵynda kólikter júrdi. Eger qatelespesem 90-shy jyldary 54-55 gektar jer senimgerlik basqarýǵa berildi jáne jeke menshik ıesine ol jerdi jaqsartý sharty qoıyldy. Shyn máninde, jeke menshik ıeleri jerdi josyqsyz paıdalandy. Keshendi revızııa jasalyp, 27 gektar jer qala menshigine qaıtaryldy.
Men ákim qyzmetinen ketken kezde, jerdiń burynǵy ıeleri osy jerdi qaıtaryp alý úshin osyndaı jalǵan aqparatty tarata bastady dep oılaımyn.
Aıtpaqshy, ol jerde úlken turaq boldy. Bul vıdeoda Mamaı myrza meni turaqtardyń jumys isteýine ruqsat berdi dep aıyptaıdy. Kerisinshe, turaq jabylyp, onda áıgili «Tıin» turdy! Serýendep, demalatyn qoǵamdyq keńistik jasalyp, adamdar osy mańǵa qaıta orala bastady. Aıtpaqshy, bir kezderi Shymbulaqqa da kólikterdi ótkizbeý týraly sheshim qabyldanǵan bolatyn. Onda júzdegen adamdar tańerteńnen taýǵa barady. Keshe kólikter ersili-qarsyly zýyldaǵan jerde, búginde adamdar demalyp júredi. Jaıly qala degenimiz – birinshi kezekte adamdarǵa arnalǵan qala. Demek, «Adamdarǵa arnalǵan qala» tujyrymdamasy jumys isteıdi.
Ahmetjan Esimov jáne kólik reformasy týraly
Kóptegen jumystar meniń bastamam emes. Olardy Ahmetjan Smaǵululy jasaǵan. Árbir ákim, eger ol parasatty, memleketshil adam bolsa, onda ol durys bastalǵan isti jalǵastyrýy tıis. «Ońaı» kólik júıesin Ahmetjan Smaǵululy bastaǵan, BRT – Tımırıazev kóshesiniń boıyndaǵy sátti jobany da Ahmetjan Smaǵululy bastady. Kók Jaılaý jobasy da sonyń bastamasy. Tipti, kóptegen adamdar aıtyp, meni sol úshin maqtap júrgen ıAn Geılmen yntymaqtastyqty da Ahmetjan Smaǵululy bastaǵan. Onymen ıAn Geıl kezdesti. Ol tek osy jobalardy bastady, men bul transporttyq reformany baǵalap, ary qaraı jalǵastyrdym. Aıtpaqshy, naq osy meniń aldymdaǵy ákimniń kezinde BUU damý baǵdarlamasy shaqyrylyp, «Turaqty kólik» jobasy boldy.
Shyn máninde, búkil kólik salasy kóleńkeli jaǵdaıda edi. Salyqtar da, zeınetaqy aýdarymdary da joq. Kún saıyn kesh. Barlyq kásiporyndar tek shyǵynǵa jumys istep jatyr deıtin. Biraq biz qatań reformalar jolymen júrgennen keıin, jarııa etilgen naryq kólemi 24 mlrd.teńgege jetti. Іs júzinde, tórt jyl ishinde avtoparktiń 80%-ti jańartyldy. Olardyń jartysynan kóbin jeke menshik ıeleri ózderi satyp aldy.
Biz naryqtyq kólik júıesin qurdyq, aqyly avtoturaqtar, arnaıy joldar, velosıped joldary, jaıaý júrginshiler joldary, taksı, avtobýs, metro, LRT jobasyn jasaı bastadyq. Bul qyzmet kórsetý sapasyn arttyrýǵa múmkindik beretin sharalar kesheni edi.
Basynda biz arzan dızeldi avtobýstar satyp aldyq, sodan keıin gazben júretinderin aldyq, al men ákim qyzmetinen keter aldynda Almatyda elektr avtobýstarynyń zaýytyn saldyq. Mindet – dızelden gazǵa, gazdan elektr avtobýstaryna kóshý, mashınalar sanyn azaıtý. Naqty, túsinikti, júıeli strategııa boldy.
Shyn máninde almatylyq retinde men bul qalany jaqsy bilemin. Osy qalada ósken soń ony jaqsy kóresiń, jaqsy bilesiń jáne sheshim qabyldaǵanda osylardyń bárin eskeresiń.
JEO-2 jaıynda
Maǵan qatysty kómir mafııasyn «qanatynyń astyna alyp», JEO-ny gazdandyrýǵa kedergi keltirdi degen aıyptaý da taǵy bir ótirik. Almaty – Elbasy jaqsy kóretin qala jáne ol jyl saıyn Almatyny damytý jóninde keńester ótkizip keledi. Eger qatelespesem 2016 jyly biz bul máseleni kóterdik, Elbasy ony qoldady. Bul «Samuryq Energo» men Úkimet JEO-2-i gazdandyrýdy qamtamasyz etýi tıis degen Elbasynyń tikeleı tapsyrmasy bolatyn.
«Nur Otan» partııasy taǵy da osy 5 jyl ishinde JEO-ny jańǵyrtýdy óziniń Respýblıkalyq saılaýaldy baǵdarlamasyna engizdi. Úkimet pen barlyq basshylar gazdandyrýdy qamtamasyz etýge tıis.
Mıllıardtar men 50-60% «otkattar» týraly
Onyń búkil maqalada bar bolǵany birneshe ǵana sandy ataıtyny birtúrli qyzyq kórindi. Ol bylaı deıdi: «Baıbek ákim bolyp turǵan kezinde, jol qurylysyndaǵy «otkatty» kóterdi. 30% edi, qazir «otkat» 50-60%-ke jetti, búkil bıýdjetti «jep qoıdy». Ol mysalǵa keltiretin jalǵyz tsıfr osy. Biraq túsingenimizdeı, Mamaı myrzanyń matematıkasy da nashar eken. Meniń ne istegenimdi bilý úshin jaı ǵana statıstıkany qaraý kerek.
Mıllıard dollar degeniń qandaı qomaqty qarjy ekenin túsinip otyrǵan bolarsyz? Bul óte úlken tsıfr. Almatynyń bıýdjeti bar, ol bir jarym mıllıard. Biraq bıýdjet bólinedi. Aǵymdaǵy, damý bıýdjeti bar. Aǵymdaǵy bıýdjet – bul muǵalimderdiń, dárigerlerdiń jalaqysy, áleýmettik tólemder, mektepter men aýrýhanalardy ustap turý. Bul shyǵyndar ózgermeıdi. Bıýdjetke kelip túsedi, ony birden taratyp beresiń, bul jalaqy sııaqty. Sodan soń damý bıýdjeti degen uǵym bar.
Máselen, 2015 jyldan 2019 jylǵa deıingi jergilikti damý bıýdjeti jylyna orta eseppen 150 mln dollardy quraıdy. Eger 4 jyl ishinde búkil damý bıýdjetin qossaq, onda shamamen 600 mıllıon dollar jınalady. Máslıhat, depýtattar, merdigerler, kompanııalar qarap otyrǵan jergilikti bıýdjetten ákim 600 mln dollar alyp, qaltasyna basady-mys. Bul ǵylymı emes fantastıkada ǵana múmkin dúnıe shyǵar. Qalada múldem eshteńe jasamaǵan kúnniń ózinde mıllıard degen tsıfrdy qaıdan alýǵa bolady?
Sonymen qatar, Almaty ákimi bolǵan kezimde, kelesi kúni Total saıtynda ǵoı deımin «Baıbektiń otbasy nemen aınalysady?» degen maqala shyqty. Onda meniń otbasy múshelerimniń attary atalatyn kompanııalar týraly aıtylǵan. Men taǵaıyndalǵannan keıin ertesine-aq jarııalandy, bireý óte jyldam aqparat jınaǵan bolyp tur ǵoı. Sirá, ol adamdar meniń Almaty ákimi bolatynymdy bilip, maqala daıyndap, jarııalaǵan. Janbolat Mamaı ataǵan kompanııalardyń barlyǵy men Almaty ákimi bolǵanǵa deıin qurylǵanyn aıtqym keledi. Ol kompanııalardyń eshqaısysy Almatymen baılanysty emes. Bul birinshiden. Sodan keıin 4 jyldan soń, Almaty ákimi qyzmetinen ketkenimde, UZUN Qulaq telegram-arnasy dál osy derekterdi berip, biraq sońynda: Baıbek dollarlyq mıllıarder. Sol aktıvtermen qazirdiń ózinde mıllıard degendi qosyp qoıady.
Sonymen qatar, onda meniń álde qandaı bir bıznes ımperııa qurǵanym týraly aıtylady, bylaı qarap shyqsam, shamamen 100-ge jýyq kompanııa eken. Osy úlken tizimniń ishindegi tek 10-ǵa jýyq kompanııa meniń otbasyma qatysty dep aıta alamyn. Men ony joqqa shyǵarmaımyn. Munyń bári deklaratsııalanǵan, resmı derekkózderde jarııalanǵan, salyǵy tólengen. Biraq eger másele meniń otbasyma qatysty bolsa, naqtysyn aıtaıyn. Meniń ata-anam keńestik zamanda Kıevte oqydy. Anam tehnologııalyq ýnıversıtetti bitirdi, ákem kólik-ekonomısti, olar ómir boıy jumys istedi. Anam birneshe zaýyt salǵan, Qazaqstannyń jetekshi tehnology. 90-jyldary ol jeke salaǵa ketti, sodan beri ózi úshin jumys isteıdi. Ákem 90-shy jyldary bıznespen aınalysa bastady. Ákemniń tegi keńes zamanynda esh jerde atalǵan joq. Ol mınıstr bolǵan joq, joǵary laýazymdardy qyzmetter atqarmady. Orta deńgeıdegi bastyq boldy. Aıtpaqshy, bankte jumys istedi, nesıe aldy, kooperatıvter, jeke bıznes qurdy.
Aıtylǵan kompanııalardyń jartysy bankrotqa ushyrady. Bıznes – bul táýekel. Táýekelge baryp, bir isti qolǵa alasyz, bireýi bolady, bireýi bolmaıdy. Meniń otbasymnyń birde-bir múshesi memlekettik qyzmette jumys istemeıdi. Bul kompanııalar jekeshelendirýge qatyspaǵan, olar arzan baǵamen keıbir kásiporyndardy satyp alǵan joq. Olar zııatkerlik kásiporyndar jáne Almatydaǵy qyzmetimmen eshqandaı baılanysty emes, bul eń bastysy. Ol jerde iri jobalar joq.
Kópe-kórneý ótirik aıtý, bul eshqandaı sheńberge syımaıdy. Árkim óziniń ar-ujdany men halyqtyń aldynda jaýap beredi. Maǵan shynshyl bolýdy, árqashan jaqsylyqqa jaqsylyqpen jaýap berýdi úıretti. Aqty aq, qarany qara dep aıtýǵa, jasaǵan is-áreketteriń úshin jaýapkershilik alýǵa jáne sheshim qabyldaýǵa baýlydy. Elbasy da árdaıym osyǵan úıretti. Sheshim qabylda, biraq sol úshin jaýap bere alatyn bol dedi.
«Bolashaq» baǵdarlamasy týraly
Bolashaqtyqtarǵa qatysty kópe-kórneý jalǵan áńgimeler aıtylýda. Olardy jemqor, jartysy elge oralmaǵan dep soqty. Ózderińiz biletindeı, men resmı málimetterdi surattym, «Bolashaq» baǵdarlamasy boıynsha 14 myńnan astam adam bilim aldy. Olardyń arasynda osy ýaqyt ishinde nebári 159 adam ǵana elge oralmady. Olar aqshany memleketke qaıtardy. ıAǵnı, ol búkil baǵdarlamany negizsiz aıyptaıdy.
Ekinshiden, men «Bolashaq» baǵdarlamasy – Elbasynyń eń sátti jobasy dep aıtqym keledi. Japonııa, Ońtústik Koreıa, Sıngapýr, Malaızııa sekilde elder de osyndaı baǵdarlamamen oqytqan, biraq mundaı aýqymǵa jete almady. Búgingi tańda bolashaq túlekteriniń 52%-i basshylyq oryndarda, bızneste, al ortasha deńgeıdegileri – ekonomıkany alǵa jetelep júrgen menedjerler. Bolashaqtyqtardyń 10%-i óz jeke kompanııalaryn qurdy, 200 myńnan astam ota jasap, 145 myń balaǵa bilim berdi, myńdaǵan azamat ǵylymı jumystar qorǵady, olarǵa basqa elder ǵalymdary silteme jasaýda. Tipti Almatyǵa da ıtalıandyq karsherıng kompanııasy kelgeni esimde. Italıandyqtardan qalaı kelgenderin suraǵanda, olar bolashaqtyń túlegi Muhıt esimdi jigittiń osyǵan sendire alǵanyn aıtty. Sol joba boıynsha keldi. IT-salasynda da aıqaılap jarııaǵa jar salmaı-aq ispen dáleldep júrgenderdi kórdim.
Aıtpaqshy, «Bolashaq» qaýymdastyǵyn da menshigi dep maǵan telıdi. Sonymen qatar, «Baıbektiń otbasy neni ıelenedi» dep jarııalaǵan jazbada «Bolashaq» korporatıvtik qorynyń aınalymyn tolyǵymen alyp, meniń menshigime jazady. Biraq Mamaı myrza zańger bola tura, saýatsyz dep aıtar edim.
Qoǵamdyq uıym degenimiz ne? Ol kommertsııalyq maqsattardy kózdemeıdi. Men «Bolashaq» qaýymdastyǵy quryltaıshylarynyń birimin. Bul – 20 jyl buryn qurylǵan úkimettik emes uıym. «Bolashaq» qaýymdastyǵy kóptegen paıdaly ister jasady. 10 jyl buryn biz «Bolashaq» korporatıvtik qoryn qurdyq. Biz aýtızm máselesimen aınalysamyz. Biz búginde 2 myń aýtıst balaǵa kómektestik, mamandar 1200 ata-anany oqytty. Zańnamalyq uǵymdar engizip, 420 jumys ornyn qurdyq, el boıynsha 17 óńirde 57 ınklıýzııa kabınetin ashtyq.
Biz demeýshilik qarajat esebinen 36 fılmdi aýdardyq. Gollıvýdtyq fılmderdi elimiz boıynsha qazaq tiline aýdarýmen tek biz ǵana aınalysýdamyz. Al Mamaı myrza óziniń saıası partııasymen kem degende bir balaǵa kómektesti me? Paıdaly bir nárse istedi me?
«Bolashaq» qaýymdastyǵy 2000 adamdy biriktiredi. Biz onyń saıası partııasynan áldeqaıda kóppiz. Biraq «Bolashaq» qaýymdastyǵy saıası qyzmetpen aınalyspaıdy. Ol qaıyrymdylyqpen, áleýmettik, qoǵamdyq qyzmetpen aınalysady. Muny men Elbasynyń zor eńbegi dep bilemin. Aıtpaqshy, onda kóptegen tolyq emes, qarapaıym otbasylardyń balalary bar. Olar elimizdiń ıgiligi úshin jumys isteıdi.
Janbolat Mamaıdy sotqa berý týraly
Elbasy únemi aıtady, eger ar-ujdanyń taza bolsa, sot tóreligi arqyly qorǵa. Biz demokratııalyq memleket quryp jatyrmyz, biraq demokratııa — bul anarhııa emes, zańsyzdyq emes, bul zańnyń ústemdigi. Ár adamnyń óz atyn, abyroıyn jáne t.b. qorǵaýǵa konstıtýtsııalyq quqyǵy bar. Sonymen qatar, Elbasy 2015 jyly 5 ınstıtýtsıonaldyq reformaǵa bastamashy bolyp, Qasym-Jomart Kemeluly bul ıdeıany damytyp, «Halyq únine qulaq asatyn memleket» tujyrymdamasy týraly aıtty. Bul jaı qulaq asý ǵana emes, árbir áreketiń úshin jaýap bere bilý degen sóz.
Qazirgi tańda men memlekettik qyzmetshi emespin, shyndyǵynda muny isteýge mindetti emespin. Biraq, birinshiden, men Konstıtýtsııany qurmetteıtin jáne oǵan moıynsunatyn Qazaqstan Respýblıkasynyń azamatymyn jáne de adam retinde atym men úshin qymbat.
Álgi materıaldardy anam, jaqyndarym oqıdy. Sondyqtan mende BAQ arqyly barlyǵyn aıtýdan basqa amal bolmady. Solaı jasadym da. Biraq men partııa múshesi, «Nur Otan» partııasy Tóraǵasynyń birinshi orynbasary retinde partııanyń Jarǵysy, partııa múshesiniń Ádep kodeksi bar ekenin aıtqym keledi. Mine, solarǵa sáıkes men oǵan azamattyq jáne ákimshilik is júrgizý óndirisi sheńberinde sotqa júginetinimdi resmı túrde aıtyp otyrmyn. Múmkin, men pretsedent jasaıtyn shyǵarmyn, jasyratyn eshteńem joq. Muny bolashaqta Mamaı sııaqty adamdar jazyqsyz adamdarǵa kúıe jaqpaýy úshin jasaımyn.