Batysqazaqstandyq maıdangerdiń ordeni 80 jylǵa jýyq ýaqyttan keıin tabyldy
Kaztalov aýdany Kaztalov aýylynda turatyn 69 jastaǵy uly Marat Naýkeshovtiń aıtýynsha, marapatty Vologda oblysy Ýstıýjna qalasynda turatyn Mıhaıl Smırnov ótken jyly tapqan.
M.Smırnov Reseı ǵylym akademııasy arheologııa ınstıtýtynyń ǵylymı qyzmetkerleri júrgizgen arheologııalyq qazba jumystaryna qatysqan.
Onyń sózine qaraǵanda, ordendi qazba jumystary júrgizilgen jerden 100 metr qashyqtyqta, Kalınıngrad oblysy Zelenograd qalalyq okrýgi Sychev derevnıasy mańynda orman ishinde kele jatqanda taýyp alǵan. M.Smırnov ekspedıtsııa kezinde arheologııa ınstıtýtynyń aǵa laboranty qyzmetin atqarǵan.
Sodan keıin ordenniń kimge tıesili ekendigin anyqtaý úshin Reseı Qorǵanys mınıstrligine saýal joldaǵan.
RF Qorǵanys mınıstrliginiń ortalyq arhıvi jibergen jaýapta: «Arhıvtik qujattar boıynsha №126898 «Qyzyl Juldyz» ordeni 953-atqyshtar polki 82 mıllımetrlik mınomet vzvodynyń komandıri, aǵa leıtenant, 1920 jyly týǵan Bolat Naýkeshovke berilgeni anyqtaldy. 257-atqyshtar dıvızııasynyń 1943 jylǵy 4 qańtardaǵy №07 buıryǵymen marapattalǵan, ýaqytsha kýáligi №450550. Úıiniń mekenjaıy (marapattaý mezgilindegi): Stalıngrad oblysy, Elton aýdany №9 «Býlýhta» keńshary» dep jazylǵan.
M.Smırnov maıdangerdiń urpaqtaryn tabýda Ýstıýjna «Pervaıa gorodskaıa» qalalyq gazetiniń bas redaktory Nellı Eremenkonyń kóp eńbek sińirgenin jetkizdi.
N.Eremenkonyń málim etkenindeı, aldymen reseılik azamattyq hal aktilerin tirkeý organdary arqyly Bolat Naýkeshovtiń soǵystan keıin Volgograd oblysy Elton kentinde turǵanyn bilgen. Úılenip, uly dúnıege kelgen, biraq 1952 jyldan keıin eshqandaı aqparat bolmaǵan. Ol Qazaqstan týmasy bolǵandyqtan, Reseı aýmaǵynan otanyna kóshkeni qısynǵa keletin.
«Maıdangerdiń týystaryn ınternet pen áleýmettik jeli arqyly izdeýdi jalǵastyrdym. Qazaqstan Іshki ister mınıstrliginiń saıtynda kórsetilgen elektrondy adreske saýal joldadym. Ókinishke qaraı, jaýap bolǵan joq. Mamyr merekesi qarsańynda Vologda oblysy ishki ister basqarmasy baspasóz qyzmetiniń bastyǵymen jeke máseleler boıynsha sóılesip, ótinishimdi aıttym. Sol kisiniń usynysymen basqarmanyń qylmystyq izdestirý bólimine saýal joldadym. Eki aptadan keıin uıaly telefony bar barlyq derekter kelip tústi. Maıdangerdiń uldarynyń derekteri belgili bolǵannan keıin 15 mamyrda QR ІІM-ge taǵy hat joldadym. Ordendi týystaryna saltanatty jaǵdaıda tapsyrýdy usynǵym kelgen. Ázirshe eshkim habarlaspady», - dedi QazAqparat tilshisine N.Eremenko.
M.Naýkeshovtiń málimdeýinshe, orden Qazaqstanǵa poshta arqyly jiberilgen.
«Orden qalaı joǵaldy degenge kelsek, ákem óz esteliginde: «Dıvızııa qorshaýda qalǵan soń jaýdyń qolyna tımesin dep, qaramaǵyndaǵy jaýyngerlerdiń partbıleti men orden-medaldaryn bir úlken emen aǵashtyń túbine kómdirdim» dep aıtyp otyratyn. Ákemniń soǵysta alǵan barlyq orden, medaldary, partbıleti joǵalyp ketti ǵoı. Mıhaıl Smırnovtan «Basqa marapattary men partbıleti shyqqan joq pa?» dep surap edim, ol tek «Qyzyl Juldyz» ordeniniń ǵana tabylǵanyn aıtty. Degenmen aldaǵy ýaqytta sol mańda izdestirý jumystaryn jalǵastyratynyn jetkizdi, bálkim, sáti tússe, taǵy bir qýanyp qalarmyz. Ákem 1945 jyldyń 12 aqpanynan 3 sáýirine deıin jaý tutqynynda bolǵan, degenmen ol úshin qýǵyn kórgen joq», deıdi Marat Naýkeshov.
Bolat Naýkeshov 1920 jyly Orda (qazirgi Bókeı ordasy) aýdany 8-aýylda, Meshitqum mańynda týyp-ósken. 1938 jyly Oral qalasyndaǵy rabfakqa oqýǵa túsken. 1940 jyly sony támamdap, Oral qalalyq áskerı komıssarıatynyń shaqyrýymen ásker qataryna alynǵan. 1942 jyldan VKP(b) múshesi. 1942 jyly 15 jeltoqsanda jaraqat alǵan. Kalının maıdany 257-atqyshtar dıvızııasy 953-atqyshtar polkinde 82 mıllımetrlik mınomet vzvodynyń komandıri (leıtenant) retinde erligi úshin 1943 jyly 4 qańtarda «Qyzyl Juldyz», 1943 jyly ekinshi dárejeli Otan soǵysy ordenimen marapattalǵan. Keıin gvardııa aǵa leıtenanty atanyp, 3-Belarýs maıdany 91-gvardııalyq atqyshtar dıvızııasy 279-gvardııalyq atqyshtar polkinde 76 mıllımetrlik zeńbirek batareıasy vzvodyn basqarǵan kezde 1943 jyly 15 naýryzda ekinshi ret «Qyzyl Juldyz» ordenin alǵan.1945 jyly 11 aqpanda habarsyz ketkeni týraly habarlama Stalıngrad oblysy Pallasov aýdany Elton stansasynda turatyn anasy Naýkeshova Agafıaǵa jiberilgen.
Jaý tutqynynan azat etilgennen keıin Bolat Naýkeshov soǵystan keıin qıraǵan qalalardy qalpyna keltirý jumystaryna qatysyp, elge 1946 jyly oraldy.
1946-1959 jyldary «Elton» keńsharynda bas esepshi qyzmetin atqardy. 1959-1960 jyldary Oral (qazirgi Batys Qazaqstan) oblysy Jánibek aýdany Kalının atyndaǵy keńsharda, 1961-1962 jyldary Kaztalov aýdany Qurmanǵazy atyndaǵy keńsharda, 1962-1972 jyldary «Kaztalov» qoı keńsharynda, 1972 jyldan zeınetke shyqqanǵa deıin HHІV partııa sezi atyndaǵy qoı keńsharynda, Birik aýyldyq okrýgi Ájibaı aýylynda bas esepshi boldy. 1984 jyly 64 jasynda qaıtys boldy. Zaıyby Rahıma ekeýi Telman, Erlan, Murat, Marat esimdi tórt bala tárbıelep ósirdi. Eki uly ómirden ozdy. Úlken uly Telman 1948 jyly týǵan, Ájibaı aýylynda turady.
Eske sala keteıik, budan buryn BQO-da maıdannan oralmaǵan sarbazdyń deregi 80 jyldan keıin tabylǵanyn jazǵan bolatynbyz.