Batys Qazaqstanda joldar qalaı salynyp jatyr
Respýblıkalyq joldar rettele me?
«QazAvtoJol»» UK» AQ BQO fılıalynyń dırektory Asylbek Mardannyń málim etkenindeı, Prezıdent tapsyrmasyna sáıkes sońǵy jyldary respýblıkalyq mańyzy bar Kaztalov-Jánibek-RF shekarasy jáne Ónege-Bısen-Saıqyn avtomobıl joldaryn kúrdeli jóndeýge basa nazar aýdarylǵany belgili.
Asylbek Amantaıulynyń sózine qaraǵanda, oblys ortalyǵynan eń qashyqtyqta ornalasqan Bókeı ordasy jáne Jánibek aýdandarymen baılanystyratyn atalmysh joldardy jóndeý jumystary osy jyldyń sońyna deıin aıaqtalyp, paıdalanýǵa tapsyrylatyn bolady.
— Sonymen qatar Podstepnyı-Terekti-RF shekarasy jolynyń 0-36 jáne 108-144 shaqyrym ýchaskelerin qaıta jańǵyrtý jumystary jalǵasýda. Bul joba aldaǵy jyly máresine jetetin bolady. Odan bólek, bıyl Samara baǵytynda RF shekarasy-Shymkent jolynyń 0-16 (kópir ótkeli), 330-369 km nysany boıynsha ortasha jóndeý jumystary bitti. Oǵan qosa Bókeı ordasy aýdanynda tarıhı Han ordasyna aparatyn kireberis joldy (21 shaqyrym) ortasha jóndeý jumysy jalǵasýda. Bul joldy 2025 jyly paıdalanýǵa beremiz, — deıdi A.Mardan.
Fılıal basshysynyń aıtýynsha, 2025 jyly Chapaev-Jalpaqtal-Kaztalov jolynyń 0-17 shaqyrymyn jáne Oral-Atyraý jolyny 189-492 shaqyrym bóligin ortasha jóndeý josparlanǵan.
— Jol qurylysynyń sapasy erekshe baqylaýda. Oǵan qosa jol jıekterin nyǵaıtý, abattandyrý, jol belgilerin ornatý sııaqty jumys júrgiziledi. Sondaı-aq qysqy mezgilde joldy kútip ustaýǵa aıryqsha mán beriledi, — dedi A.Mardan.
Jergilikti joldardyń jaǵdaıy qashan jaqsarady?
BQO jolaýshylar kóligi jáne avtomobıl joldary basqarmasynyń naqtylaýynsha, 2024 jyly «Qýatty óńirler — el damýynyń draıveri» ulttyq jobasy men «Aýyl — el besigi» baǵdarlamasy aıasynda jalpy uzyndyǵy 527,6 km joldy jóndeýge 50,6 mlrd teńge bólindi.
Sonyń ishinde oblystyq jáne aýdandyq mańyzy bar joldar boıynsha 36,2 mlrd teńgege 50 jobany júzege asyrý barysynda 328,5 km jol jóndelmekshi.
Osy jobalardy júzege asyrý arqyly oblys turǵyndary sapaly jol ınfraqurylymymen barynsha qamtamasyz etiledi. Kólik qozǵalysynyń qaýipsizdigi artyp, aýyldyq aýmaqtardyń ekonomıkalyq áleýeti jaqsarady.
2024 jyldyń qorytyndysy boıynsha jergilikti mańyzy bar joldardyń normatıvtik jaǵdaıdaǵy úlesi 52-den 58 paıyzǵa jetpekshi. Munyń áli az ekendigi túsinikti.
Respýblıkalyq joldar boıynsha 2019 jyldan beri jalpy uzyndyǵy 317 km bolatyn 8 joba (kúrdeli jóndeý jáne rekonstrýktsııalaý) iske asyrylýda.
Munyń altaýy Kaztalov, Bókeı ordasy jáne Jánibek aýdandarynyń ortalyqtaryn Oral qalasymen baılanystaryn avtomobıl joldaryn (245 km) kúrdeli jóndeýge qatysty bolatyn. Osynyń 222 shaqyrymyna 2019-2023 jyldary asfaltbeton jabyny tóselse, bıyl qalǵan 22,6 shaqyrymyna 19,6 mlrd teńge qarastyryldy.
Sol sekildi Podstepnyı-Terekti-RF shekarasy avtomobıl jolyn qaıta jańǵyrtý (72 km) baǵytynda eki joba qolǵa alynyp, munyń jalpy quny 38,5 mlrd teńge boldy. 2023 jyly 39,6 km jol asfaltbetonmen jabylsa, bıyl 16,78 shaqyrymǵa 15,99 mlrd teńge qaraldy. Qazirgi tańda 16,9 km joldyń tómengi qabaty tóseldi.
— 2025 jyly oblystyq jáne aýdandyq mańyzy bar 231 km joldy jóndeý kózdelýde. Oǵan qosa uzyndyǵy 38 km aýylishilik jol retke keltirilmekshi. Sonyń ishinde oblystyq mańyzy bar Chapaev-Jańaqala-Saıqyn avtojolynyń (0-104 km) 40 shaqyrymyn ortasha jóndeý, 130-191 km bóligin qaıta jańǵyrtý jumystary jalǵasady. Sondaı-aq Bórli-Aqsaı-Jympıty (68-139 km) jolyn qaıta jańǵyrtý, Barbastaý-Aqjaıyq-Inder (93-145 km) kúrdeli jóndeý de jalǵasyn tappaq, — dep habarlady vedomstvodan.
Salynǵan joldyń sapasy qandaı?
Óńirdegi jol sapasyn «Jol aktıvteri sapasynyń ulttyq ortalyǵy» RMK Batys Qazaqstan fılıalynyń mamandary tekseretini belgili.
Fılıaldan alynǵan málimetke qaraǵanda, jyl basynan beri 717 nysan tekserilgen. 2 525 synama alynsa, sonyń 771-i nemese 31-i talapqa sáıkes kelmegen.
Barlyǵy 372 aqaýlyq anyqtalyp, sonyń 228-i nemese 61 paıyzy joıylmaǵan. Atap aıtqanda, asfalt jabyny qalyńdyǵynyń sáıkes kelmeýi, tekserý kezinde tehnıkalyq qadaǵalaýdyń joqtyǵy, aınalma joldardyń sapasyz ustalýy, topyraqtyń túsip ketýi, jaryqshaqtardyń paıda bolýy sııaqty kemshilikter kezdesedi.
Sondaı-aq temirbeton buıymdarynyń saqtalýy men jınalýyna qatysty tehnologııalyq talaptar saqtalmaıdy, jańbyr jaýǵanda asfalt tóseledi.
Memlekettik sáýlet-qurylys baqylaýy basqarmasyna 5 qatynas haty jiberilip, sonyń tórteýi oń sheshimin tapqan. Solardyń qorytyndysy boıynsha 7 mln 402,460 myń teńge aıyppul salynǵan.
Jol azabyn turǵyndar tartady
Qazaqstanda joly eń nashar óńirlerden aldymen Batys Qazaqstan oblysy atalatyny belgili.
Jańaqala aýdanynyń turǵyny, eńbek ardageri Tynyshtyq Óteshqalıev Jańaqala-Jańaqazan baǵytynda jol salynyp jatqanymen, jergilikti halyqtyń áli qıyndyq kórip júrgenin jetkizdi.
— Qazan aıynyń ortasynda oblys ákimi Narıman Tóreǵalıev aýdanǵa kelip, esep bergen kezde de jol máselesi aıtyldy. Ákim merdiger mekeme «Uniserv» JShS basshysy Dinmuhamed Sátbaevqa jumysty jedeldetý kerektigin aıtyp, tapsyrdy. Qazir talaptar da kúsheıip jatyr, qashanǵy jemqorlyq bola beredi. Jańaqaladan 19 shaqyrym qashyqtyqta Muqyr ózenine salynǵan Ájibaı kópiri, sosyn Sýlykól degen jerler bar. Mine, sol tustarda ótken jyly Jańaqala, Bókeı ordasy, Jánibek aýdandarynyń tehnıkalary batyp, topyraqty ábden ezip jiberdi. Másteksaı aýyly tusyndaǵy Qaraózennen ótetin kópirge, sosyn kelesi jyldary Jańaqazanǵa deıin jol jetse, halyq biraz mehnattan qutylar edi. Jańaqazan tusynda Saryózennen ótetin kópirge deıin de birneshe kúrdeli jer bar. Sodan keıin Jańaqazannan Bókeı ordasy aýdany Uıaly aýylyna qaraı júrgende, laısań ýaqytta Sarybaı kóliniń tusynan ótý qıyn, — deıdi T.Óteshqalıev.
Ol Chapaev pen Jańaqala arasyndaǵy asfalt joldyń shurq-tesik ekenin jasyrǵan joq.
— Joldyń bir jaǵy jasalsa, ekinshi tusy buzylyp jatady ǵoı. Salmaǵy «KamAZ»-dan áldeqaıda aýyr qytaılyq Shacman júk kólikteri Chapaev jaǵyndaǵy joldy qıratyp ketti. Jol ondaı aýyr salmaqqa eseptelmegen, qazir jaǵdaı máz emes. Bul joldy da jóndeý qajet dep sanaımyz. Jol — aýylmen baılanystyń kúretamyry. Eger taqtaıdaı tegis jol bolmasa, basqa jaǵdaılar jasalmasa, adamdardyń aýylǵa turaqtaýy da qıyn, — dedi eńbek ardageri.
Oblys ortalyǵynan shalǵaı ornalasqan Bókeı ordasy aýdanynda bıyl Bısen aýylynan Jańaqalaǵa qaraı jol qurylysy bastaldy. Sondaı-aq Muratsaı aýylyna qaraı jol salý da qolǵa alyndy. Áıtse de aýdan ortalyǵynan qashyqtaǵy Uıaly, Saraljyn, Bórli aýyldaryna asfalt joldyń qashan jetetini belgisiz.
Uıaly aýyldyq okrýginiń ákimi Erlan Ermekqalıev Jańaqala aýdanynda joldyń barynsha qarqyndy júrip jatqanyn aıtady.
— Jańaqazan men Bısen aýyldarynyń arasy — 150 shaqyrym. Bısen aýyly jaǵynan 30 km jol salý bastalǵanymen, tenderdi utyp alǵan merdiger álsizdeý, jumysy mardymsyz bolyp otyr. Merdigerge oblys jáne aýdan ákimdigi tarapynan eskertý jasaldy. Eger Jańaqazan men Bısen aralyǵynda jol salynsa, onda Uıaly, Saraljyn, Bórli aýyldary da qamtylar edi. Aýyl turǵyndarynyń suraıtyny da — jol. Jol kelse, qarym-qatynas, ınfraqurylym jaqsaryp, mádenıet órkender edi. Aýdan basshylyǵy, «AMANAT» partııasynyń fılıaly jol qurylysy barysyn barynsha baqylaýda. Biraq qol qysqa. Sondyqtan Kólik mınıstrligi tarapynan da ókilder kelip, qadaǵalap otyrsa, artyq bolmas edi, — dedi E.Ermekqalıev.
Eki ǵasyrǵa jýyq tarıhy bar Han ordasy aýylynda bıyl ǵana Jáńgir han, A.Orazbaeva kóshelerine asfalt tóseldi. Mundaı jumystar aldaǵy jyly da jalǵaspaq.
Kórshiles Jánibek aýdanynda Reseımen shekaralas jatqan aýyldardyń bárine birdeı qatqyl tabandy jol jetken joq.
Jalpy, aýyl turmaq, qala ishindegi joldarǵa baılanysty shaǵymdar túsip jatady. Mysaly, Oral qalasy 2-Jumysshy kenti aýdanyndaǵy Keńes Odaǵynyń Batyry Ivan Zrelov kóshesi uzyndyǵy 1 myń metrdeı bolǵanymen, ol áli kúnge deıin talapqa saı emes. Kóktem men kúzde turǵyndar balshyq keship júredi.
Osy kóshe boıynda № 15 «Aqbota» bóbekjaıy oryn tepken. Balabaqshaǵa búldirshindermen kelý tipti qıyn. Bóbekjaı tarapynan Oral qalasy turǵyn úı-kommýnaldyq sharýashylyq, jolaýshylar kóligi jáne avtomobıl joldary bólimine arnaıy hat ta jazylǵan.
Jaýap hatta kóshe jolyn jóndeýge jobalyq-smetalyq qujattama jasaqtalmaǵany, qarjy bólingen jaǵdaıda ǵana ázirlenetini habarlanǵan. Amaly quryǵan ata-analar kóshege tym bolmasa asfalt qaldyqtary tóselse deıdi.
Sol sekildi qalaǵa qarasty Zachagan kentinde qatar jatqan Gúlzar, Qazyǵurt, O.Búrkitov, Er Tarǵyn, S.Ǵumarov kóshelerinde qatqyl tabandy jol joq. Keıbir tustaryna asfalt qaldyǵy tóselgen, turǵyndar shama-sharqynsha jamap-jasqaǵan. Biraq tolyq jasalmaǵan.
Ásirese, Gúlzar kóshesiniń (152-atqyshtar dıvızııasy men E.Ázerbaev kósheleriniń arasy) keńeıtilgen jeri jazda shańy burqyrap, kóktem men kúzde ezilip jatady.
Mine, jolǵa qatysty mekeme basshy-mamandarymen qatar aýyl ákimi, turǵyndardyń da pikirin keltirdik. Budan jol qurylysy júrip jatqanymen, jasalýǵa tıisti jumystyń áli barshylyq ekendigi aıqyn ańǵarylady.
Eske sala keteıik, budan buryn BQO-da tarıhı Han ordasy aýylyna aparatyn jol salynatynyn jazǵan bolatynbyz.
Sondaı-aq BQO-da alys aýdandy Oralmen jalǵaıtyn jol paıdalanýǵa berildi.
Qazir BQO-da jergilikti joldardy jóndeý baǵytynda 50 joba júzege asyp jatyr.