Batys Qazaqstanda jatyr moıny obyrynan ólim kórsetkishi 33,3 paıyzǵa ósip otyr
BQO Densaýlyq saqtaý basqarmasy basshysynyń orynbasary Aınash Ǵubaıdýllınanyń óńirlik kommýnıkatsııalar qyzmeti alańynda ótken brıfıngte málim etkenindeı, jatyr moıny obyrynyń barlyǵy derlik adam papılloma vırýsynan týyndaıdy. Aınash Jubanyshqyzynyń sózine qaraǵanda, jatyr moıny obyry barlyq jastaǵy áıelder arasynda sút bezi obyrynan keıin ekinshi orynda tur.
«Sońǵy jıyrma jylda jatyr moıny qaterli isiginiń 26 paıyzǵa kóterilgeni anyqtalyp otyr. Qazaqstanda kórsetkish 100 myń adamǵa shaqqanda 10,2-den kelse, Batys Qazaqstan oblysynda 12,2-ge jetip, 16,4 paıyzǵa óskeni baıqalady. Al atalǵan dertten ólim kórsetkishi respýblıkada 2,6-ny kórsetse, Batys Qazaqstanda 3,9 bolyp, 33,3 paıyzǵa joǵarylaǵan», - deıdi A.Ǵubaıdýllına.
Onyń aıtýynsha, oblysta 2021 jyly 74, 2022 jyly 63, 2023 jyly 84, bıyl 28 áıel jatyr moıny obyrymen aýyrǵan.
Qazirgi tańda adam papılloma vırýsyn (APV) emdeý joly joq, aldyn alýdyń birden-bir ádisi – vaktsınatsııa. QR Ulttyq ekpe kúntizbesine Úkimettiń 2024 jylǵy 20 aqpandaǵy № 102 qaýlysyna sáıkes atalmysh vırýsqa qarsy vaktsınatsııa engizildi.
«APV-nyń 200-den astam túri bar, sonyń ishinde 14-i qaterli isiktiń damý qaýpin týdyrady. Ǵylymı málimetterge sáıkes 10 áıel adamnyń shamamen 8-i 25 jasqa deıin APV juqtyrǵan. Bul vırýs turmystyq janasý jolymen – qol alysý, súıisý, teridegi zaqymdanýlar arqyly berilýi múmkin. Vırýs ylǵaldy ortada tez taralady. Qoǵamdyq oryndarda, saýna, monsha, sport zaldarda, basseınderde juǵýy yqtımal. Sondaı-aq jynystyq jolmen, týý kezinde anadan sábıge juǵýy múmkin», - deıdi A.Ǵubaıdýllına.
BQO Sanıtarııalyq-epıdemıologııalyq baqylaý departamenti basshysynyń orynbasary Nurlybek Mustaev bıylǵy qyrkúıek aıynan bastap tegin kepildendirilgen medıtsınalyq kómek aıasynda 11 jastaǵy qyzdarǵa adam papılloma vırýsyna qarsy ekpe jumystary júrgiziletinin jetkizdi. Alty aıdan keıin qaıtadan (revaktsınatsııa) egiledi.
«Ekpe júrgizilmes buryn qyz balany mindetti túrde dáriger tekseredi. Sodan soń medıtsınalyq qarsy kórsetilimder bolmaǵan jaǵdaıda ata-anasynyń kelisimimen ekpe salynady. Ekpeden keıin bala medıtsınalyq uıymda medıtsına qyzmetkeriniń baqylaýynda 30 mınýt bolady. Sosyn úı jaǵdaıynda 3 kún baqylanady. Vaktsınatsııadan keıin qyzdyń dene temperatýrasy joǵarylap, ınektsııa orny qyzarýy yqtımal. Bul - vaktsınatsııadan keıin kútiletin reaktsııa», - dedi N.Mustaev.
Adam papılloma vırýsyna qarsy vaktsına dúnıe júziniń 135 elinde 18 jyldan astam ýaqyt boıy qoldanylyp keledi. APV-ǵa qarsy alǵashqy vaktsına paıda bolǵan 2006 jyldan bastap, búkil álemde 100 mıllıonnan astam adam egildi, osy maqsatta vaktsınanyń 270 mıllıonnan astam dozasy paıdalanyldy. APV vaktsınalary birqatar elde tıimdi ekenin dáleldedi. Mysaly, AQSh-ta vaktsına engizilgennen keıin 11 jyl ótken soń 13-26 jastaǵy áıelder arasynda APV taralýy 81 paıyzǵa tómendegen. Sonymen qatar Aýstralııa, Belgııa, Ulybrıtanııa, Germanııa, Danııa, Jańa Zelandııa, Norvegııa, Shvetsııa jáne Shveıtsarııada vaktsınatsııanyń oń nátıjesi baıqaldy.
Eske sala keteıik, budan buryn Batys Qazaqstanda 687 áıeldiń jatyr moıny obyrymen esepte turǵanyn jazǵan bolatynbyz.