Basty maqsat azamattardyń sot ókilderine degen senimin nyǵaıtý - Joǵarǵy sot tóraǵasy Bektas Beknazarov
Jıyn barysynda Joǵarǵy sot tóraǵasy Bektas Beknazarov sot salasy qyzmetkerleriniń atqarǵan jumysyn qorytyndylap, qol jetkizgen jetistikter jóninde baıandady. Sonymen qatar ol sóz arasynda sot júıesinde oryn alyp otyrǵan keıbir problemalar, kemshilikter men kúrdeli máselelerge de toqtalyp, olardyń sheshý baǵytynda sot qyzmetkerlerine birqatar naqty mindetter júktedi.
Aldymen sot júıesiniń ókilderin Táýelsizdigimizdiń 20 jyldyǵymen quttyqtaǵan B.Beknazarov osy mereıli mereke tusynda Elbasy Nursultan Nazarbaevtyń elimizdiń sýdıalaryna eńbekteriniń laıyqty baǵasyn bergendigin atap ótti. Osy mereke tusyna elimizdiń sot-quqyqtyq júıesiniń damýyna úles qosqany úshin 5 sýdıa jáne sot organdarynyń qyzmetkerleri Qazaqstannyń Memlekettik nagradasy «Qurmet» jáne «Aıbyn» ordenderimen nagradtalǵan. Osyǵan qaraı Joǵary sot tóraǵasy sot ókilderiniń qyzmetine sáttilik tiledi. «Az ǵana ýaqyt ishinde elde sýdıa mamandardy taǵaıyndaýdyń jańa, biryńǵaı júıesi bar, Joǵarǵy sot tóraǵasy basqaratyn sot júıesi qalyptasty. Joǵary sot keńesi qurylyp, alqabıler soty jasaqtaldy. Naqty kórsetkishter boıynsha Qazaqstannyń sot júıesi búginde halyqaralyq talaptarǵa aıtarlyqtaı jaqyndaı tústi», - dedi Joǵarǵy sot tóraǵasy.
Sot salasynyń jetistikteri jóninde baıandaı kele, ol sot óndirisin qalyptastyrý baǵytyndaǵy reformalar men sot organdaryn jańǵyrtý baǵytynda azamattardyń quqyqtaryn tıimdi qorǵaýdyń basty nazarda bolýy qajettigin erekshe atap ótti. Onyń málimetterinshe, bıylǵy jyldy 11 aıynda respýblıka sottary 44 myń 305 isti qaraǵan. Olardyń tek 15 myń 952-ine, ıaǵnı 36 paıyzyna qatysty narazylyq bildirilip, qaıta qaralǵan. Bul orta eseppen alǵanda elde qylmystyq isterdiń 64 paıyzy qaıta qaralady degen sóz. Sondaı-aq sot shyǵarǵan úkimderdiń kúshin joıý kórsetkishteri ótken jylǵy 0,6 paıyz deńgeıinde qalyp otyr. Joǵary deıgeıdegi sottar 292 azamatqa qatysty úkimdi ózgertse, 2010 jyldyń 11 aıyndaǵy kórsetkish 347 bolǵan. ıAǵnı ósim bar. Al sot úkimderiniń 99,4 paıyzy zańǵa sáıkes bolyp otyr. Bul rette tóraǵa jekelegen aýdanaralyq mamandandyrylǵan sot ókilderi jumystarynyń jaǵdaıy alańdatyp otyrǵandyǵyn aıtty. Óıtkeni joǵary deńgeıdegi sot ókilderiniń aýdanaralyq sottar shyǵarǵan úkimderdiń kúshin joıý jaǵdaılary 2,4 paıyzdy qurady. Al ótken jyly bul kórsetkish 2 paıyz bolatyn. Bul baǵyttaǵy jumystar ásirese Almaty, Shyǵys Qazaqstan, Qaraǵandy, Mańǵystaý, Pavlodar, Soltústik Qazaqstan oblystarynda álsirep ketken.
Al azamattyq ister boıynsha 11 aıda 432 myń 395 is óndiristen ótken. Olardyń 40 myń 37-i narazylyq bildirilip, qaıta qaralǵan. ıAǵnı respýblıkada azamattyq isterdiń 91,7 paıyzy ǵana qaıta qaralady. Al azamattyq ister boıynsha shyǵarylatyn sot úkimderiniń 99,3 paıyzy zańdy bolyp shyǵady. Al bıylǵy jyldyń 11 aıynda qozǵalǵan 263 myń 565 ákimshilik quqyqbuzýshylyqtardyń tek 4 myń 872-si, ıaǵnı 2,1 paıyzyna ǵana narazylyq bildirilgen. Osylaısha ákimshilik ister boıynsha sot shyǵarǵan sheshimderdiń 97,9 paıyzymen azamattar kelisetin boldy. Al osy ister boıynsha sot úkiminiń tek 99,9 paıyzy zańdy ekendigi moıyndalady. Sonymen qatar qamaýǵa alý jónindegi sanktsııa berý kórsetkishteri azaıyp otyr. Mysaly 2010 jyly sot 14 myń 15 adamǵa qatysty qamaýǵa alý jónindegi sanktsııa berse, 2011 jyly sanktsııa tek 12 myń 232 adamǵa qatysty berilgen. ıAǵnı sot qyzmetkerleri osy kezde árbir isti jan-jaqty taldap, tereń zertteıtin boldy. «Bıylǵy jyly biz Memleket basshysynyń Sýdıalardyń V sezinde alǵa qoıǵan mindetterdi basty nazarǵa aldyq. Óz kezeginde bul mindetter sot salasynda úlken kadrlyq ózgerister engizýge ákeldi. Nátıjesinde bıylǵy jyl basynan beri 22 sýdıa otstavkaǵa ketti. Olardyń arasynda óz qyzmetinen bas tartýǵa májbúr bolǵan azamattar da bar. Sondaı-aq sýdıalarǵa qoıylǵan talaptardy oryndamaǵany úshin 14 sýdıa laýazymymen qosh aıtysty. Jalpy biz óz aramyzdy qyzmetin talapqa saı atqara almaıtyn jáne ary taza emes qyzmetkerlerden tazartý sharalaryn bolashaqta da belsendi jalǵastyra beremiz», - dep atap kórsetti B.Beknazarov.
Sondaı-aq ol keltirgen málimetter boıynsha, jyl basynan beri jergilikti sot tóraǵasy laýazymynan 6 azamat aıyrylǵan. Buǵan qosa Batys Qazaqstan, Mańǵystaý, Aqtóbe, atyraý, oblystarynyń basshylyǵy aýysqan. Atalǵandarmen qatar bıylǵy jyldyń 11 aıynda 120 sýdıa ákimshilik jaýapqa tartylǵan. Olardyń 9-y Joǵarǵy sottyń sýdıalary. Osy rette tóraǵa sýdıalardyń ákimshilik jazaǵa tartýdy basty sebepteriniń biri, naqtyraq aıtqanda 89,7 paıyzy sot isterin qaraý barysyndaǵy zań buzý bolyp otyrǵandyǵyn atap kórsetti. Ákimshilik jaýapqa tartylǵandardyń kóshin Qaraǵanda, Almaty qalalary men Almaty, Qostanaı oblystary kósh bastap tur. «Bıyl sonymen qatar 3 sýdıanyń qylmystyq jaýapqa tartylǵandyǵyn da atap ketpeýge bolmaıdy. Sonymen qatar aıta keterim, azamattardyń sot ókilderine degen senimin nyǵaıtý bizdiń basty maqsatymyz. Osy maqsatta biz bıyl sot júıesiniń ashyqtyǵy men jarııalylyǵyn qamtamasyz etýge baǵyttalǵan birqatar ońtaıly sharalardy qolǵa aldyq. Joǵarǵy sottyń Sotttardyń qyzmetin qamtamasyz etý departamentinde maýsym aıynan bastap, qoǵam ókilderimen jáne buqaralyq aqparat quraldarymen baılanys jónindegi bólim jumys isteıdi. Biz buqaralyq aqparat quraldarynyń ókilderimen turaqty túrde brıfıngter ótkizip turamyz, qalyń kópshilikpen de baılanys nyǵaıdy. Al qazan aıynda men Sot júıesiniń ımdjdik baǵdarlamasyn bekittim. Sot júıesiniń jaǵymdy ımdjin, quqyqtyq mádenıetin nyǵaıtýǵa baǵyttalǵan bul baǵdarlama bolashaqta naqty nátıjesin beredi degen oıdamyn»,-dedi Joǵarǵy sot tóraǵasy.
Onyń sózinshe, elimizdiń sot júıesi búginde halyqaralyq deńgeıdegi yqpaldastyqty jetildirýge de kúsh salyp keledi. Osy baǵytta 29-30 qyrkúıekte Joǵarǵy sottyń tóraǵalyǵymen Almatyda joǵary sharýashylyq, ekonomıkalyq sottardyń 8-shi májilisi ótti. Al 18-19 qazanda Joǵarǵy sot Shanhaı yntymaqtastyq uıymyna múshe memlekettterdiń Joǵarǵy sot tóraǵalarynyń 6-shy májilisine qatysty. Sondaı-aq 2004 jyly Qazaqstannyń sýdıalar odaǵy Joǵarǵy sotpen birlesip, álemniń 70-ten astam memleketiniń sot organdarynyń basyn qosatyn Sýdıalardyń halyqaralyq qaýymdastyǵynyń quramyna kirýi úshin sharalar qoldanǵan. Nátıjesinde bıylǵy jyldyń qyrkúık aıynda Qazaqstannyń sýdıalar odaǵy osy halyqaralyq uıymnyń tolyqqandy múshesi boldy.
Búgingi jıyn barysynda Joǵarǵy sot tóraǵasy sot ókilderine birqatar mańyzdy mindetter qoıdy. Solardyń biri memlekettik tilge qatysty boldy. Joǵarǵy sot tóraǵasy Bektas Beknazarov oblystyq sot tóraǵalaryna sot isterin qaraýdy memlekettik tilge kóshirý máselesin basty nazarda ustaýdy tapsyrdy. «Respýblıka sottarynyń aldynda turǵan basty ári mańyzdy máselelerdiń biri memlekettik tildiń qoldanys aıasyn keńeıtý. Al bul másele boıynsha arnaıy júrgizilgen taldaý jumystary respýblıkada memlekettk tilde qaralatyn isterdiń artyp kele jatqandyǵyn kórsetti. Qyzylorda, Atyraý jáne Mańǵystaý oblystarynda memlekettik tilde qaralǵan ister sany 60 paıyzdan asqan. Sot salasynda memlekettik tilge qatysty osyndaı birshama jaqsy jetistikterdiń bolýyna qaramastan, jalpy jaǵdaı jiti baqylaýdy qajet etip otyr. Bul rette basty nazar memlekettik tildegi qujat aınalymynyń kólemin arttyrýǵa baǵyttalýy tıis. Oblystyq sot tóraǵalaryna osy máseleni erekshe jáne birinshi kezektegi baqylaýǵa alýdy tapsyramyn», - dedi Joǵarǵy sot tóraǵasy.
Osy jıynda tóraǵa Jańaózendegi jaǵdaıdyń respýblıka sýdıalaryna úlken jaýapkershilik júktep otyrǵandyǵyn, sondyqtan Mańǵystaý oblystyq sotynyń tóraǵasy men osy oblystyń sýdıalary Jańaózende bolǵan oqıǵalarǵa baılanysty ister men materıaldardy barynsha tereń ári jan-jaqty qaraýǵa tyrysý kerektigin eskertti.