«Bankır jeıtin nannyń baǵasy basqa bolýy kerek pe?» - BAQ-qa sholý
***
«Egemen Qazaqstan» basylymyndaǵy «Sharalar kesheni maquldandy» degen maqalada Aqordada Memleket basshysy Nursultan Nazarbaevtyń tóraǵalyǵymen ótken Qazaqstan Respýblıkasy Qaýipsizdik Keńesiniń otyrysynda kóterilgen máseleler jaıynda jazylǵan. Otyrys bastalar aldynda oǵan qatysýshylar Keńes Odaǵynyń Batyry, Halyq QaHarmany, Qazaqstan Respýblıkasynyń alǵashqy Qorǵanys mınıstri Saǵadat Nurmaǵambetovti bir mınýt únsizdikpen eske aldy.
- Ótken soǵystyń batyry, naǵyz jaýynger. Táýelsizdik jyldary ol bizben birge boldy jáne óz Otanyn súıetin, eńbeksúıgishtigimen, tabandylyǵymen, erjúrektiligimen erekshelengen adam retinde halyqtyń esinde qaldy. Ómirlik tájirıbesimen bizdiń jas býyndy tárbıeleýge bolatyn jalpyhalyqtyq mańyzy bar tulǵadan aıyryldyq, - dedi Nursultan Nazarbaev.
Otyrysta geosaıası ortadaǵy ózgeristerdi eskere otyryp, Qazaqstannyń damý strategııasyna jáne ulttyq qaýipsizdik júıesin jańǵyrtý sharalaryna qatysty máseleler qaraldy.
Qazaqstan Prezıdenti qazirgi álemde qaýipsizdikke tóngen qaterdiń azaımaı otyrǵanyn atap ótti. Olardyń qatarynda terrorızm, áleýmettik kıkiljińder, jalǵasyp jatqan ekonomıkalyq turaqsyzdyq bar. Osy oraıda Memleket basshysy álemdegi ahýaldy udaıy nazarda ustap, jaǵdaıǵa oraı ulttyq qaýipsizdik júıesine jedel túzetýler engizý jáne beıimdeý úshin der kezinde sharalar qabyldaý qajettigin atap ótti.
Respýblıkamyzdyń bas basylymynda «Aýylda júgeri ósirip júrgen frantsýz» degen qyzyqty maqala berilgen. «Biz Rozovka aýylynda ornalasqan «Kırov» seriktestigine Antýan Lekrıven esimdi frantsýz jigitin izdep keldik. Gazettiń belgilegen jospary boıynsha, osy jazyp otyrǵan maqalamyz tamyz aıynda shyǵý kerek edi, biraq, jigitimiz Frantsııaǵa, Parıjge demalysqa ketip qalyp, biraz kútip qaldyq. Elinen kelip otyrǵan beti osy eken»,-dep jazady gazet tilshisi. Mamandyǵy boıynsha ınjener-zootehnık 28 jastar Antýan Lekrıven oqý bitirgen soń, jas maman retinde mal sharýashylyǵy jaqsy órkendegen Avstralııada, óz eli Frantsııada eńbek etipti. Aýyldyń 400-deı turǵyny eńbek etetin seriktestikti basqaryp otyrǵanyna 4 jyldaı ýaqyt bolypty. Jalpy «Kırov» atyndaǵy bul sharýashylyq 2008 jyly Frantsııanyń «Laktalis» kompanııasynyń ıeligine ótkeni de belgili.
***
«Aıqyn» basylymynyń búgingi sanynda alǵash ret gollandııanyń RTL4 telearnasynda «The Voice of Holland» degen atpen jaryqqa shyqqan sheteldik jobanyń Qazaqstan Ulttyq arnasynda tusaýy kesiletin kún de alys emes ekendigin jazylǵan. Alaıda bul joba eýropalyq balamanyń kóshirmesi emes. Onyń ózindik ereksheligi men qazaqı reńi bar. Jobada ulttyq ándermen qatar, sheteldik tanymal áýender bar. Qazaq daýysyn álemge tanytatyn úmitker kez kelgen sheteldik óner dodasyna saıysqa túsýge qabiletti ekenin kórsetýi qajet. Alǵashqy irikteý kezeńinde tálimger úlken oryndyqta teris qarap otyryp, qatysýshynyń bet-álpetin kórmeı, tek jandy daýysyn estý arqyly irikteıdi. Nege? Óıtkeni telearnalarda daýysy bolmasa da jasandy daýyspen án salatyn ánshiler kóbeıip ketti. Bul joba taza daýys pen tabıǵı ún izdeıdi. Symbatty, myń buralǵan bıshi emes, kórikti kelbet emes, qazaq elin ózgelerge moıyndatatyn saf daýys ıesi ǵana oza shaýyp, bas syılyqty alýy tıis. Mega jobanyń negizgi ereksheligi - osy. Osy jaıynda «Qazaq daýysyn álemge tanytatyn joba» atty maqalada jarııalandy.
Osy basylymda elimizdegi kásipkerlikti damytýǵa kedergi bolyp otyrǵan keıbir máseleler arqaý bolǵan maqala kópshilik nazaryna usynylyp otyr. Aqtóbelik kásipkerlerdi SES, tótenshe jaǵdaılar, salyq mamandary zańsyz tekserýin toqtatpaı keledi. Prokýrorlar bıyl 62 tekseris jasap, 327 zań buzýshylyqty anyqtaǵan. Kásipkerlerdiń quqyn qorǵaýǵa baǵyttalǵan shara kezinde 271 zańsyzdyq joıyldy. Oblystyq prokýratýranyń birinshi basqarma bastyǵy Maratbek Myrzamuratovtyń aıtýynsha, Quqyqtyq statıstıka jáne arnaıy esepke alý organdarymen birlese sheshim qabyldap, 100-den astam kásipti tekserý usynysy keri qaıtarylǵan. Aqtóbe prokýrorlary «Kedergisiz kásipkerlik» óńirlik baǵdarlamasyn ázirlep, sol boıynsha jumys jasaýdy jón kórdi. Negizgi oı - kásipkerlik sýbektileriniń quqyqtary men zańdy múddelerin qorǵaý, bıznestegi ákimshilik qysymshylyqty tómendetýdi qamtamasyz etý, qadaǵalaýshy-baqylaýshy organdar tarapynan zańsyz tekserýler júrgizýdiń aldyn alý jáne oǵan jol bermeý. Bul maqala «Kásipkerler qysymnan qashan qutylady» degen taqyryppen berilgen.
«Aıqyn» gazeti «Batyrlar sottasa ma?» degen maqalada «Qazaqstan barysy» jobasy aıasyndaǵy bıylǵy dodanyń daý-damaıy jaıynda oı túıinin tarqatady. «Qazaqstan barysy» óte keremet joba ekeni daýsyz. Ulttyq ónerimizdi ulyqtaýdy maqsat tutqan atalmysh jarys qysqa ǵana merzim aralyǵynda orasan zor bedel jıǵanyn eshkim joqqa shyǵara almaıdy. «Qazaqstan barysynyń» alǵashqy eki týrnıri typ-tynysh ótken edi. «Typ-tynysh» dep otyrǵanymyz esh daý-damaısyz, esh janjalsyz degen maǵynany bildiredi. Áıtpese, kúlli qazaq dalasynyń ár qıyrynan kelgen yǵaı men syǵaılardyń básekesi tynysh ótýshi me edi?! Alyptardyń aıqasyn tamashalaýǵa kelgen san myń adam sport kesheninde aıqaıǵa basyp, qıqý saldy. Jer tepkilep, óz jerlesterine qoldaý kórsetti. Kúres dese ishken asyn jerge qoıatyn naǵyz jankúıerlerdiń jylaǵanyn da, qýanǵanyn da kórdik. Bázbireýler ózi qoldaý bildirgen balýannyń qaýqarsyzdyǵyna kúıinip, kózderine jas alsa, ózgeleri ór minezdi órenderiniń jeńisine balasha qýanyp, bórikterin aspanǵa atty. Bul - sporttyq básekeniń zańdylyǵy»,-dep jazady maqala avtory. Alaıda, bıylǵy doda múlde basqasha sıpat aldy. Erjan Shynkeev pen Beıbit Ystybaev arasyndaǵy jartylaı fınaldyq saıystyń sońy daý-damaıǵa ulasty.
***
«Alash aınasy» gazetinde «Bankır jeıtin nannyń baǵasy basqa bolýy kerek pe?» degen taqyryppen saraptamalyq maqala kópshilik nazaryna usynylyp otyr. Nan baǵasy óspeıdi. Áıtse de aldaǵy ýaqytta el azamattarynyń ál-aýqatyna qaraı nannyń ózindik baǵasy engizilýi múmkin. Sóıtip, aýyl sharýashylyǵy mınıstri Asyljan Mamytbekov kedeı-kepshik pen baı-manaptar úshin nan baǵasynyń birdeı bolǵanyn qalamaıtyndyǵyn tanytty. Sol úshin mınıstrlik arnaıy saraptama jumysyn da qolǵa alýǵa bar. Aıtpaǵymyz, aldaǵy ýaqytta nannyń baǵasy ózgerse, tańǵalmańyz. Siz úshin onyń baǵasy arzan bolýy yqtımal. Qaltańyzǵa qaraı kósilgińiz kelse, onda qymbat nan da jeı alasyz.
Osy basylym qoǵam úshin ózektige sanalatyn túzetý mekemesindegilerdiń quqyǵy aıasyndaǵy saýaldy tarqatyp, oqyrmannyń oı-kókparyna «Qamaýdaǵylar úshin qalta telefonyn paıdalanýǵa ruqsat berý kerek pe?» degen taqyrypty ortaǵa salyp otyr. Jaza basyp temir torǵa toǵytylǵandardyń quqyǵyna qatysty qoǵamda únemi ekiushty pikir aıtylady. Gýmanıstik baǵytty jaqtaýshylar olarmen sanasyp, múmkindikterin shektemeý kerek dese, ekinshi tarap buǵan úzildi-kesildi qarsy. Túzeý mekemelerinde jazasyn ótep júrgenderge uıaly telefon paıdalanýǵa ruqsat berý týraly áńgimege kelgende de pikir ekige jarylyp otyr.