Balalarǵa gadjetti qalaı qoıdyrýdy úıretýge bolady – psıholog
«Eger siz balańyzdyń kompıýterge táýeldiligin baıqasańyz, úreıge boı aldyrmańyz, balany úrkitip almańyz. Odan gadjetti alyp qoıyp, ınternetke kirýge tyıym salmańyz jáne kompıýterdiń zııany týraly dáris oqymańyz. Danalyq tanytyńyz. Onyń balama jolyn izdep, balańyzdyń nazaryn qyzyqty jáne paıdaly dúnıege aýdaryńyz. Ol shyǵarmashylyq jumys, sport bolsyn. Robot tehnıkasy, aǵashtan qolóner jasaý, sýret salý, júzý, kartıng aıdaý, tabıǵatqa shyǵý, tamaq pisirý – kez kelgen dúnıe bolýy múmkin. Balańyz nege qyzyqsa, sonymen aınalyssyn.
Internet kez kelgen aqparat izdeýge paıdaly bolǵandyqtan da gadjetterge tyıym salmaǵan jón. Zamanaýı álemdegi bala ony da úırenýi tıis. Ol Youtube nemese Instagram arqyly ózin damytatyn, tanymdyq jáne paıdaly nárseler tapsa, ol tipti jaqsy. Balamen gadjetti neshe ýaqyt paıdalanatyny týraly kelisip alý kerek», - deıdi pedagog Indıra Erálı.
Psıhologtar 5 jasqa deıingi balalar kúnine 5-15 mınýt mýltfılm qaraýǵa bolatynyn anyqtaǵan.
«5-6 jasar bala 30 mınýtqa deıin gadjet qaraı alady. Al, mektep oqýshylary bul ýaqytty 1,5 saǵatqa deıin uzarta alady. Bala ózin qadaǵalap, ýaqytyn únemdeýi kerek. Balalardy úı jumysyna baýlyńyz. Otbasyńyzben kitap oqyńyzdar. Kún saıyn áńgime aıtyp, onyń problemasynan, jetistikterinen habardar bolyp otyryńyz. Onyń dostaryn úıińizge shaqyryńyz. Balany úıirmelerge, mýzykalyq mektepke, sport sektsııalaryna aparyńyz. Kompıýterdiń paıdasy men zııany týraly aıtyp berińiz. Ata-analardyń ózi de úlgi kórsetip, kitap oqýdy bastaýy tıis. Salaýatty jáne belsendi ómir saltyn kórsete bilý kerek», - dedi Indıra Erálı.
Sondaı-aq, ol gadjetsiz dástúrli bilim berý – sánge aınalyp, tańdaýly bolyp jatqanyn alǵa tartty.
«Kremnıı alqabyndaǵy» balalar gadjetterdi tutynbaıdy, burynǵydaı jumys isteıtin jeke mektepterge barady. Olar gadjetter men kompıýter sabaqtarynyń ornyna dástúrli balalar oıyndaryn oınap, kóp ýaqytyn oqýǵa, sózdik qoryn damytýǵa, shet tilderin úırenýge, sportqa jáne eńbek sabaǵyna arnaıdy. Gadjetsiz dástúrli bilim berý – elıtaly bolyp jatyr. Tarıh kezeńderine zer salatyn bolsaq, Uly geografııalyq ashylýlar kezinde adamdar kóp saıahattady, jańa jerlerge bardy. Biraq belgisiz jaqqa balalaryn otyrǵyzyp jibergen joq qoı. Avtomobılder jasaý dáýirinde balalaryn rýlge otyrǵyzǵan joq. Ǵaryshty meńgergen kezde zymyranǵa balalardy salyp, aspanǵa ushyrǵan joq. Biraq, bizdiń aqparattyq tehnologııalar damyǵan zamanda eresekter bala dúnıege kelgennen bastap gadjetter berý týraly sheshim shyǵaryp otyr. Ol áli tolyq zerttelgen joq qoı. Buǵan deıin homo sapiens bolsa, qazir homo digital nemese tsıfrlyq adam ómirge kelip jatyr», - dep túıindedi ol.
Jańa adamnyń qaı joldy tańdap, qalaı damıtyny jáne XXI ǵasyrdaǵy adamzattyń qaıda baratyny siz ben bizge, ata-analarǵa, ustazdarǵa, eresek adamdarǵa baılanysty.
Avtory: Galına Skrıpnık