Bal bıin shahmat oıynyna uqsatamyn – 30 jyl sahnada júrgen bıshi

PETROPAVL. QazAqparat – Petropavlda bal bıin tegin úırenýge bolady. Bı stýdııasynyń jetekshisi Vladıslav Olenchýk - 30 jyldyq eńbek ótili bar tájirıbeli bıshi. Horeograf izbasar daıarlap qana qoımaı, ózi de áli kúnge sahna tórinen kórinip júr. Bal bıin ómirlik serik etken mamanmen QazAqparat tilshisi suhbat qurǵan edi.

- Vladıslav Vladımırovıch, ózińizdi tanystyrsańyz, qaıda týdyńyz, qaıda bilim aldyńyz, mamandyǵyńyz ne? Bal bıimen qashannan aınalysasyz?

- Petropavldyń týmasymyn, osyndaǵy mektepti bitirgennen keıin mýzykalyq ýchılışege, horeografııa klasyna oqýǵa tústim. Osylaısha kórkemóner bı ansambliniń jetekshisi mamandyǵyn alyp shyqtym.

Bımen 1-synypqa barǵannan aınalystym, mektep janynda bı úıirmesi bolatyn. Ol jerde halyq bıin úıretti, sondyqtan bıdiń bul túri maǵan unamaǵandyqtan oǵan barýdy toqtattym. Orta býynǵa kóshken kezde bir kúni synyp jetekshisi «Tonıka» ansambliniń jetekshisi Marına Barhatovany ertip kirdi.

Ol bı tobyna bala jınap júr eken, ózin tanystyrdy, ansambl jaıynda aıtty, jattyǵýdyń qalaı júretinin túsindirdi. Nátıjesinde bizdiń synyptan birneshe bala baratyn bolyp sheshtik. Mine, osylaısha, men bı álemine kelip, 10 jasymnan bal bıimen aınalysyp kelemin.

Marına Ivanovna tájirıbeli, symbatty bolatyn, bizdi qyzyqtyra bildi. Ujymda jaqsy ahýal qalyptasyp, uıymshyl boldyq. Túrli kontsertterge jáne baıqaýlarǵa qatystyq. Al 15 jasymda jetekshim maǵan jańadan kelgen balalardy úıretýge kómektesýimdi ótindi. Bul da meniń sheberligimdi shyńdaı tústi.

1992 jyly Marına Barhatova Máskeýge týystaryna ketip, sol jaqta jol-kólik apatynan qaıtys boldy. Bizdiń ujym jetekshisiz qaldy. Men ol kezde áli jas edim, úlken ujymmen jumys isteýge daıyn emespin, sol sebepti kórkemdik jetekshi bolýǵa Andreıdi jáne onyń qaryndasy Elena Levchenkolardy shaqyrdyq.

Olar sol kezde «Polonez» klýbynda óner kórsetip júrgen edi. Osylaısha ansamblmen birlesip jumys istedik. Shynyn aıtqanda, bul mamandyqty men tańdaǵan joqpyn, taǵdyr mańdaıyma jazdy dep aıtýǵa bolady.

Jas kezimde de, keıin de túrli jaǵdaılarǵa baılanysty bıdi tastaǵan kezderim boldy, biraq, báribir osy saladan uzap kete almadym.

Toqsanynshy jyldary Petropavlda bal bıimen eki ujym ǵana aınalysty. Sondyqtan túrli kontsertterge, baıqaýlarǵa jıi shyqtyq. Men bıleýmen birge jattyqtyrýshy qyzmetin qosa atqardym. Qazir de, jasym elýge jaqyndasa da, bıden qol úzgen joqpyn, bıdegi seriktesim ekeýimiz óner kórsetip júrmiz.

- «Domınanta» bal bıi halyqtyq stýdııasy Sizdiń negizgi jumysyńyz ba?

- Iá, men ansambldiń jetekshisimin, stýdııa Petropavldaǵy balalar men jasóspirimder shyǵarmashylyǵy ortalyǵynda ornalasqan. Jalpy, bizdiń ujym 1977 jyly qurylǵan, ol kezde «Tonıka» dep ataldyq, keıin belgili bir sebeptermen 1997 jyly ansambldiń atyn «Domınanta» dep ózgerttik.

- Qatelespesem, «Domınanta» halyqtyq bal bıi stýdııasynda kez kelgen adam bal bıin úırene alady, jasqa shekteý joq jáne bul qyzmet tegin... Úırenýge nıet bildirgender kóp pe?

- Iá, kelem deýshilerge esik ashyq. Toqyraý jyldary kommertsııalyq negizde jumys istedik. Qazir, birneshe jyldan beri bul stýdııa kelýshilerdi tegin qabyldaıdy. Ortalyqqa qaraımyz jáne meniń eńbekaqymdy memleket tóleıdi. Bilim uıymdaryndaǵydaı bul jerde de belgili bir saǵat beriledi.

Bal bıiniń ereksheligi, máselen, balette, halyq bıinde shekteý bar zań boıynsha, tek 35 jasqa deıin ǵana aınalysýǵa bolady, keıin zeınetke shyǵady, al bal bıin bıleı berýge bolady, bul – álemdik tájirıbe. Bizdiń ujymdy alar bolsaq, «Domınanta» sporttyq týrnırlerge qatyspaıdy. Bul meniń, bizdegi ata-analardyń prıntsıpi, óıtkeni, sońǵy kezde onda «taza» emes, júıkemizdi juqartqymyz kelmeıdi.

Meniń tárbıelenýshilerimniń arasynda 3-3,5 jasta kelgenderi bar. Stýdııaǵa bıleýge balalaryn ertip keletin eresekter bar, olar bir ýaqytta birge jattyǵady.

Al bıyl zeınetkerlerden quralǵan ájeler toby ashyldy. Olar úlken komanda, negizinen 65-70-tegi áıelder.

Úırengisi keletinder kóp, biraq ekiniń biriniń qolynan kelmeıdi. Bal bıi - janrdaǵy kúrdeli bılerdiń biri. Biraq, eń bastysy nıet qoı, ynta bolsa kimdi bolsyn úıretýge bolady. Jalpy bal bıin men shahmat oıynyna uqsatamyn – bul jerde fılosofııa da, ádebıet te, matematıka da, mýzyka – bári sabaqtasqan.

ıAǵnı bıdi aldymen oılaý kerek, tek sodan keıin aıaq-qolmen ony júzege asyramyz, qazirgi zamanaýı bılerden ózgesheligi de osy, aıaq-qoldy erbeńdetken nemese bókseni bulǵańdatqan bı emes.

- Bal bıimen aınalysý qymbat degen uǵym qalyptasqan, bul qanshalyqty shyndyqqa janasady?

- Iá, bul – ózekti másele. Kópshilik bal bıi degende túrli jarystardy kóz aldyna elestetedi. Sporttyq bal bıi – qymbat. Óıtkeni onyń kóptegen talaby bar, máselen, sen sportshy bolsań mindetti túrde jeke sabaqtar alýyń kerek, al ol óte qymbat. Týrnırge kıetin sahnalyq kostıým qymbat matadan tigiledi, tiginshiniń jumysy da arzan emes. Al men ansambl múshelerine ózimizde kontsert qoıǵanda ádemi kóılekteriniń birin kııýge ruqsat beremin. ıAǵnı men stýdııaǵa kelýshilerdi qymbat kıim alýǵa májbúrlemeımin. Keı ata-analar óz erikterimen balalaryna arnaıy kostıým tiktirip jatady.

- Bı salasynyń bilikti mamany bolý úshin horeografııalyq arnaıy bilim bolýy mańyzdy ma?

- Eger memlekettik uıymda ustazdyq jumys isteıtin bolsań, árıne, dıplom kerek. Jalpy arnaıy bilim arqyly teorııadan, ıaǵnı bıdiń shyǵý tarıhynan, stılderinen, bıleý mádenıetinen jáne taǵy basqalarynan habardar bolasyń. Meniń ulym – 29-da. Ansamblde bıshi bolyp jumys isteıdi, 12 jyl boldy bılep júrgenine. Arnaıy bilimi joq, biraq, keremet bıshi. Ol bıdi de qoıa alady, ıaǵnı salany tolyq meńgergen. Aıtaıyn degenim, dıplomy barlardyń bárin bilikti maman deýge bolmaıdy. Al jaqsy bıshi bolý úshin mektep jasynan aınalysýǵa keńes berer edim. Onyń negizi kishkentaıynan qalanady.

- Ata-analardyń keıbiri bımen aınalysý ýaqytty tekke óltirý dep biledi, mundaı eresekterge ne aıtar edińiz?

- Ásirese, ákeleri ulynyń bımen aınalysqanyn qalamaı, qarsylyq bildiredi. Bul - qalyptasqan stereotıp. Ónerdiń artyǵy joq, úıren de jıren. Mysaly, jigit túngi klýbqa kelip, bir sulýdy unatyp qaldy. Ádemi bılegen jigit kez-kelgen boıjetkenniń júregin jaýlary sózsiz. Keıde qalyńdyq pen jigit úılený toıynyń aldynda kelip, alǵashqy bıdi úırenýge kómektesýdi suraıdy, jigit, tipti oń aıaq pen sol aıaqty ajyrata almaı jatady. Bı – ol da sporttyń túri, ımmýnıtetti nyǵaıtady, kóńil-kúıge jaqsy áser etedi.

Bı kezinde adam qımyl-qozǵalysyn, emotsııasyn baqylaýda ustaıdy, barlyq bulshyqeti, tirek-qımyl apparaty jumys isteıdi.

- Balalaryn bıge bergisi keletin ata-analarǵa qandaı keńes berer edińiz?

- Eń bastysy qoryqpaı ákelińiz. Balany 5 jasynan bastap bıge berýge keńes beremin, bul jasta balany azdap bolsyn tártipke úıretýge, qyzyqtyrýǵa bolady.

Keıbir ata-ana balasyn ertip ákelip, bıge úıretińiz deıdi. Qandaı bıge deseń, kez-kelgen deıdi. Bul durys emes, bıdiń janry kóp, baǵyty ártúrli, adamnyń da múmkindigi ártúrli. Sondyqtan balany bıge berem dep sheshseńiz eń aldymen janryn tańdaǵan jón. Sodan keıin bala jattyǵýdy qaldyrmaıtyndaı etip josparlaý kerek. Al bir kelip, eki qaldyratyn bolsa, ol esh nátıje bermeıdi.

- Áńgimeńizge rahmet!