BAQ ókilderine baspana buıyra ma? - baspasózge sholý

ASTANA. 6 maýsym. QazAqparat - «QazAqparat» agenttigi respýblıkalyq basylymdarda 6 maýsym, beısenbi kúni shyqqan ózekti materıaldarǵa sholýdy usynady.

***

Qazaqstan TMD elderiniń ishinde óz tehnoparkteriniń jelisin damytý úshin keshendi zańnamalyq bazasyn jasap alǵan birinshi el ekenin ekiniń biri bile bermes. Degenmen, memleketimizdi ınnovatsııalyq turǵyda damytý jolynda otandyq tehnoparkterdiń jumysyn jolǵa qoıýdyń mańyzdylyǵy kóp aıtylyp júr. Jáne ulttyq aqparattyq tehnoparkterdiń qyzmeti memleket nazarynan tys qalyp kórgen emes. Oǵan qosa, ulttyq tehnoparkterden bólek, óńirlik tehnoparkterdiń qyzmetiniń órkendeýi ózekti bolyp tabylady. Búgingi tańda Qazaqstannyń ár aımaǵynda onǵa tarta tehnopark bar.

Bul týraly keshe Memleket basshysy Nursultan Nazarbaev Almatyǵa jumys sapary aıa­synda «Innovatsııalyq teh­no­logııalar parki» erkin eko­nomıkalyq aımaǵyn aralaǵandyǵy týraly jazylǵan «Egemen Qazaqstannyń» «Nursultan NAZARBAEV: Ozyq tehnologııalar satyp alý ozyp ketkenimizdi bildirmeıdi» degen maqalasynda aıtylady.

Gazettiń jazýynsha, Elbasy Nursultan Na­­zar­baev «Innovatsııalyq teh­­­nologııalar parki» erkin eko­no­­mıkalyq aımaǵynyń (EEA) qa­zirgi qyzmetimen, sondaı-aq, ká­siporyndardyń erkin eko­no­mıkalyq aımaq aıasyndaǵy ón­diristik qyzmetimen tanysty. Mem­leket basshysyna «SAT&Co», Qazaqstan-Brıtanııa tehnıkalyq ýnıversıteti, «Qazaqstan temir jo­ly» ulttyq kompanııasy» AQ, «Hewlett Packard» sekildi uıymdar iske asyratyn tehnopark qu­rylysynyń ekinshi kezektegi jobalary usynyldy.

Premer-Mınıstrdiń oryn­basa­ry - Indýstrııa jáne jańa tehnologııalar mınıstri Áset Ise­keshev atqarylǵan jumys týraly esep berdi, sondaı-aq, «In­novatsııalyq tehnologııalar parki» erkin ekonomıkalyq aımaǵynyń damý josparlary týraly habardar etti. Onyń aıtýynsha, qazirgi ýa­qytta EEA-ǵa 87 kompanııa tir­kelgen. Kútilip otyrǵandaı, 2020 jylǵa qaraı tehnoparkte jumys isteıtin kásiporyndardyń jalpy sany 250-ge jetpek, olar­dyń jıyn­tyq tabysy jylyna 150 mıl­lıard teńgeni quraıdy, osy oraıda 50 myń jumys orny ashy­la­tyn bolady.

Gazet tilshisiniń jazýynsha, Memleket basshysy buǵan deıin de eń ozyq tehnologııalardy satyp alý básekege qabiletti elder­diń eshqaısysynan ozyp ketke­ni­mizdi bildirmeıtindigin aıtyp keledi. Ózge memleketter orasan qarjy salyp, aqyl-oıyn jumsaǵan dúnıelerge qaı­ta­dan eńbekti esh etýdiń qajeti joq­tyǵyn da atap kórsetken. Al bizdiń ulttyq tehnoparkterdiń mindeti - keleshekte Qazaqstan ekonomıkasyn básekege qabiletti etýge ba­ǵyt­talǵan jańa salalar qurý, joǵary ǵy­ly­mı-tehnologııalyq áleýeti bar kásiporyndar men ón­diris oryndaryn jasaqtaý. Árıne, otandyq tehnoparkterdiń jartysy bıznes-ınkýbatorlarǵa ıe. Munyń bári ǵylymı izdenisterge ıek artqan shaǵyn jáne orta bıznesti birtindep joǵary baspaldaqtarǵa jeteleýi tıis. Sebebi bireý-aq - munyń ıgi­li­gin kórýdi kóksep otyrǵan eli­miz bar...

Basylymnyń jazýynsha, Memlekettik hatshy Marat Tá­jın­niń keshe Qazaqstan Respýblıkasynyń ulttyq tarıhyn zerdeleý jónindegi vedomstvoaralyq jumys tobynyń keńeıtilgen otyrysynda jasaǵan baıan­damasynda: «Naǵyz ulttyq qadir-qasıet naǵyz ulttyq tarıhtan bas­talady», degen sóz aıtylǵanda Eýrazııa ulttyq ýnıversıtetiniń Qazaqstan Respýblıkasynyń Tuńǵysh Prezıdenti aýdıtorııasyna jınalǵan jurtshylyq razylyqpen qol soqty. Olaı bolatyn jóni de bar.

Elbasymyz Nursultan Nazar­baev­tyń: «Tarıh - kim-kimnen de joǵary uǵym», degen oıy keshe Memlekettik hat­shynyń baıandamasynda barynsha taratylyp aıtyldy.

Otyrysqa Prezıdent Ákimshi­liginiń, mınıstrlikterdiń jaýapty qyzmetkerleri, oblystar, Astana jáne Almaty qalalary ákimderiniń orynbasarlary, belgili tarıhshylar, jazýshylar, tarıh fakýltetteriniń dekandary, buqaralyq aqparat qural­darynyń basshylary qatysty.

«Baıandamada ǵylymnyń róli ózgergeni qadap kórsetildi. Tarıh ǵylymyna fenomenologııa men germenevtıka ádisteriniń enýi tarıhı zertteýlerdiń sıpatynyń ózin edáýir ózgertip jiberdi. Endigi jerde tarıhshy faktilerdi tizbelep, sýrettep otyrýshy, oqıǵalardy tek «tirkeý­shi» emes. Endigi jerde tarıhshy «paıym­daý­shyǵa» - zertteletin ýaqyttyń ishki maǵynasyna oı jiberetin ǵalym­ǵa, faktilerdi jaı zerttep qana qoı­maıtyn, naqty qoǵamnyń qundy­lyqtaryn, jón-josyqtaryn, moralin «tú­­sinýge» qol jetkizetin ǵalymǵa aınalýǵa tıis», - dep jazady maqala avtory.

«Bizdiń tarıhnamamyz óziniń ádis­temelik jáne tildik quralyn qatty ózgertýge tıis. Qazaqstannyń tarıh ǵylymynyń aldynda naqty synaq tur, ol synaqtyń jaýabyn tabýǵa ábden-aq bolady», degen Memlekettik hatshy ulttyq tarıh máselelerimen talaıdan jáne naqtyly aınalysyp júrgen Memleket basshysy Nursul­­tan Ábishuly Nazarbaevtyń «Tarıh tol­qynyndaǵy halyq» degen atpen tarıhı zertteýlerdiń arnaýly baǵ­dar­lama­syn jasaýdy usynǵanyn jetkizdi.

Maqalada avtor osy badarlamaǵa tolyq toqtalyp, Memlekettik hatshynyń baıandamasyn egjeı-tegjeıli taldaıdy. «Tarıh tolqynyndaǵy halyq» degen taqyryppen berilgen maqala «Egemen Qazaqstannyń» «Memlekettik másele» taqyrybymen berilgen.

***

«Alash aınasy» gazetiniń búgingi nómirindegi turaqty aıdar - «Oı-kókpardyń» talqy saýaly «Jemqorlyq jaıly aqparat bergenderge syıaqy taǵaıyndaý negizdi me?» degen taqyrypqa arnalady. Bul arada elimizde 2012 jyldyń 23 tamyzynda qabyldanǵan sybaılas jemqorlyqqa qarsy kúreste járdemdesken azamattardy kótermeleý týraly qaýlyǵa baılanysty másele qozǵalyp otyr.Oǵan sáıkes, asa aýyr emes sybaılas jemqorlyq qylmystyq ister boıynsha 40 aılyq eseptik kórsetkish (AEK) kólemin, aýyrlyǵy ortasha sybaılas jemqorlyq qylmystyq ister boıynsha - 50 AEK, aýyr sybaılas jemqorlyq qylmystyq ister boıynsha - 70 AEK, asa aýyr sybaılas jemqorlyq qylmystyq ister boıynsha 100 AEK-ti quraıdy.Bul sharany qoldaǵanQazaqstan ǵalymdary odaǵynyń prezıdenti, ekonomıka ǵylymynyń doktory, professor Orazaly SÁBDEN: «Biz qaıtken kúnde de jemqorlyqpen kúresti kúsheıtýimiz kerek. Óıtkeni jemqorlyq bar jerde qoǵam damymaıdy. Sondyqtan qoǵam bolyp jemqorlyqty tyıýǵa atsalysýymyz kerek. Osy turǵydan alǵanda jemqorlyq jaıly aqparat bergenderge syıaqy taǵaıyndaý oryndy. Óıtkeni qazir jemqorlyq aralaspaǵan sala qalmady. Balabaqshaǵa balany ornalastyrýdan bastap, memlekettik satyp alýlar, ıaǵnı tender ótkizý kezinde de jemqorlyqtyń neshe atasy oryn alyp jatyr. Qazir jemqorlyq jaıly habarlaǵan aqparshylardy qorǵaý jáne kótermeleý AQSh, Ulybrıtanııa, ıAmaıka, Indııa, Irlandııa, Jańa Zelandııa, Ońtústik Afrıka elderinde sátti júzege asyp jatyr. Biz de osy elderdiń tájirıbesine súıene otyryp, osy bastamanyń kem-ketik tustaryn jetildirýimiz qajet. Sondaı-aq jemqorlyqqa barǵandarǵa jazany kúsheıtýimiz kerek», - deıdi. Al saıasattanýshy Rasýl Jumaly sybaılas jemqorlyq fatkisin habardar etkenderdi syıaqymen marapattaý formaldyq sıpatqa ıe bolyp, onyń ózi bıýdjetten aqsha urlaý jolyna aınalmasyna kim kepil degen kúmánin bildiredi.

Al, gazettiń «Qoǵam» betindegi «Qarjy pıramıdasynyń joly kesiledi» degen maqaladan álemde alaıaqtardyń arbaýyna túsip, qarjylyq pıramıdaǵa qatysatyndardyń uzyn sany 10-15 mln adamdy quraıtyny, Qazaqstannyń ózinde basqasyn aıtpaǵanda «MMM» atalatyn pıramıdanyń cegiz keńsesi qyzmet etse, sońǵy úsh jylda mundaıdyń zańsyz qyzmetine qatysty 61 qylmystyq is qozǵalyp, japa shekkender sany tórt myńǵa jýyqtaǵan, sóıtip, azamattardyń 767 mln teńgesi pıramıdanyń qulqynyna ketkeni jaıly málimetten qanyq bolasyzdar. Mundaı jaıtty boldyrmaý úshin Bas prokýratýra arnaıy zań jobasyn ázirlepti. Endeshe, Qazaqstanda qarjy pıramıdalaryna tyıym bolady. Keshe qujatty Májilis birinshi oqylymda maquldady. «Sonymen jańa zań boıynsha, Qylmystyq kodekske qarjylyq (ınvestıtsııalyq) pıramıdalardyń qyzmetin uıymdastyrý, onyń qyzmetine basshylyq jasaýshylarǵa jaýapkershilik qataıady. Bul rette qarjylyq pıramıdanyń uǵymy zańnamalyq turǵydan naqtylanady. Jalpy, qarjylyq (ınvestıtsııalyq) pıramıdany jete túsiný kerek, sosyn onymen kúreste basqa da zańdy bıznesterdi sharpyp ketpeýine basa mán beriledi. Sol úshin qarjy pıramıdalarynyń, osyndaı uıymdardyń qarjylyq qyzmetteri týraly aqparattar, tabysty alýdyń naqty kózderi tekseriledi», - deıdi Bas prokýrordyń birinshi orynbasary Iogan Merkel.

Gazettiń «Doda» betindegi «Balýan qyzdar babynda eken» degen maqala jurtshylyqtan súıinshi suraıdy. Italııanyń Sassarı qalasynda áıelder kúresinen Golden Gran Prix dodasynyń aıasyndaǵy halyqaralyq týrnırde Qazaqstan balýandary sátti óner kórsetti. Qazaqstan áıelder quramasy týrnırge tolyq quramda qatysty. Bas bapkerimiz Gúzel Manıýrova ár salmaqta bir-bir balýannan qoıǵan eken, beseýi júldege ilikti: onyń ishinde bir altyn, bir kúmis jáne úsh qola. Atap aıtsaq, qarsylas shaq keltirmeı, barlyq básekelesinen basym túsken Tatıana Amanjol týrnır jeńimpazy atandy. Sondaı-aq Elmıra Syzdyqovanyń da óner kórsetýin sátti deýge bolady. 72 kelide Gúzel Manıýrovanyń ornyn basqan arýymyz ázirge bas bapkerdiń senimin aqtap júr. Sassarıdegi týrnırde fınalǵa deıin jetip, kúmis medalmen kúptelgen Syzdyqova mamandardyń joǵarǵy baǵasyn aldy. Bul ekeýinen bólek, taǵy úsh qyzymyz júldege ilikti. 55 kelidegi Gúlshaharat Talasova, 59 kelidegi Djýlııa Sátimbekova jáne 67 kelidegi Zarına Qunanǵaǵarova qola júldege qol jetkizip, qorjynymyzdaǵy júlde qoryn molaıtty. Sóıtip, bir altyn, bir kúmis jáne úsh qola medal enshilegen Qazaqstan áıelder quramasy jalpykomandalyq beıresmı esepte boz kilem ıeleri Italııadan keıingi ekinshi oryndy ıemdendi.

***

Keshe Parlament qabyr­ǵasynda, «jetimburysh» jaǵalaǵan jýrnalısterdiń jaıy kóterildi. Jáne kútpegen jerden senatorlar BAQ ókilderiniń jigerin ja­sytyp, ábden kúızeltken bul problemanyń sheshilýine yqpal etýge belsenip shyqty! Bul týraly «Aıqyn» gazeti «BAQ ókilderine baspana buıyra ma?» atty maqalasynda jazyp otyr.

Avtordyń jazýynsha, jergilikti ákimdikter mem­lekettik qyzmetshilerge, bıýdjet qyzmetkerlerine, Uly Otan so­ǵysy ardagerlerine, kóp bala­ly ne jalǵyzbasty analarǵa jáne basqalaryna memlekettik qordan, arendalyq úı beredi. Biraq BAQ ókilderi osy sanattardyń birde-bireýine kirmeıdi. Al so­­ny­men birge memlekettik ıdeolo­­gııalyq jumysty atqaratyn, ha­­lyq pen bılik arasynda túıindi má­se­lelerdi túsindirer «araaǵa­ıyn», jarshy retinde júretin jýrna­lısterge júktelgen ja­ýapker­shilik sheneýnikterden artyq bolmasa, kem emes.

-Baspana máselesi bizdiń eń jandy jerimizge tıip otyrǵan má­sele, - dep málimdedi «Habar» Agent­tigi basqarma tóraǵasy Aı­dos Úkibaev. - Óıtkeni buqaralyq aqparat quraldarynyń ókil­deri, bizder mártebe jaǵynan memle­kettik turǵyn úı týraly baǵdar­lamalarǵa da, sony retteıtin zańdarǵa da - eshqaısysyna kirmeımiz. Óıtkeni bizde statýs joq, bizge qarastyrylǵan sanat ta joq. Nátıjesinde, zań júzinde páter alýǵa múmkindigimiz joq. Biz mysaly, ákimdikke hat jazamyz, olar bizge jaýap qaıyrady: «Siz­der memleket úı beretin baǵdar­lamalardyń eshqaısysyna kirmeısizder!» dep qysqa qa­ıy­rady.

Bul máselede jýrnalıster kútpegen jerden senatorlar ta­rapynan qoldaý tapty: - Másele óte durys kóteri­lip otyr, - dedi Senattyń Áleýmet­tik-mádenı damý komıtetiniń tór­a­ǵasy Aqan Bıjanov. - Bul ózi óte kúrdeli másele. Ony sheshý úshin quqyqtyq baza qalyptastyrý kerek bolsa, Parlament tarapy­nan basqa da kómek qajet bolsa, onda usynystaryńyzdy beri­ńizder! Mınıstrlikpen otyryp, ózderińiz de aqyl qosyp, ázir­le­ńizder. Qandaı sheshý joldary bar? Ol úshin qandaı quqyqtyq baza kerek? Sony aıtyńyzdar. Óıtkeni óte kúrdeli túıin. Ásirese, qazir jas, daryndy jýrnalıs­ter­di aqparat quraldary salasyna molynan tartý úshin, osynda turaqtandyrý úshin osyndaı baza kerek! Kelińizder, eki jaqtap, bul máseleni shesheıik. Biz de bir jaǵynan qarastyraıyq. Sodan Úkimetke usynyspen shyǵaıyq! - dedi komıtet basshysy.
Eger senatorlar sózinde tursa, osy túıini shıelenisip, ábden jaýyr bolǵan máseleniń she­shilýine yqpal etse, bul saıyp kelgende, otandyq ıdeologııa salasyn damytýǵa serpin berer edi! Áıtpese aqparat quraldary ókilderi ıyǵyna túser júk jyl ótken saıyn artyp barady. Al ıyqty ezgen baspanasyzdyqtyń aýyrtpalyǵy jeńilder emes.