BABALAR SÓZІ: Atqyrylǵan týraly ańyz

ASTANA. QazAqparat - «QazAqparat» halyqaralyq aqparattyq agenttigi Elbasy Nursultan Nazarbaevtyń 2015 jyly Qazaq handyǵy qurylýynyń 550 jyldyǵyn ótkizý týraly bastamasyna oraı «Qazaq handyǵyna 550 jyl» atty arnaıy jobany iske qosty. Bul joba aıasynda «Babalar sózi», «Qazaq handary», «Ejelgi qalalar tarıhy», «Halyq qazynasy» qatarly jańa aıdarlar ashyldy.

«Babalar sózi» aıdary negizine «Mádenı mura» baǵdarlamasy aıasynda shyqqan 100 tomdyq aýyz ádebıetiniń jyr-tolǵaýlary, qıssa-dastandar, sóz ustaǵan sheshender men bılerimizden qalǵan naqyldar, tarıhı jádigerler alyndy. «Qazaq handary» aıdarynda tarıhymyzda eline qorǵan bolǵan handardyń ómiri týraly derekter beriledi. Al «Ejelgi qalalar tarıhy» aıdaryna qazaq dalasyndaǵy órkenıettiń ordasy bolǵan kóne qalalardyń tarıhy týraly jazbalar jarııalanady. «Halyq qazynasy» aıdary boıynsha, Qazaqstandaǵy tarıhı, mádenı eskertkishter, qazaq halqynyń salt-dástúrleri, qolóner, qarý-jaraqtary týraly maǵlumattar berilmek. Joba materıaldary qazaq tilinde (qazaqsha jáne tóte jazýmen) agenttik saıtynda jarııalanady. ***

ATQYRYLǴAN TÝRALY AŃYZ

Belgisiz bir zamanda Qorǵaljyn aýdany, Maıshuqyr aýy­lynda Serjan atty baı turypty. Kezinde aýyldaǵy bılik óz qolynda bolǵan baı ózi toısa da, kózi toımaıtyn dúnıeqońyz, sarań adam bolǵan eken. Bar bılik qolynda bolǵandyqtan halyqty qanap, qystap, oıyna kelgenin istegen. Óz qara basyn ǵana oılaǵan. Aýyldaǵy eń shuraıly jer de, ózen-kólder de sonyń qaramaǵynda bolǵan. Ieligindegi sý, jerdi halyq paıdala­na almaıtyn. Sebebi baı: «Meniń dúnıeme qol suqsań, aqysyn tóle»,-dep, pále salady eken.

Kúnderdiń kúninde aýyldyń basyna qara bult tónedi. Aý­ylda qurǵaqshylyq paıda bolady. Aýyl sharýashylyǵynyń egistigi tutas shyqpaı, qurǵaqshylyqpen qatar, asharshylyq azaby qatar tónedi. Dál sol tusta qarapaıym halyq kómekti baıdan surap, ózen arnasyn egistikke burýyn ótinish etip keledi. Onda baı egistikke jiberilgen sýdyń esesine halyqtan ózderiniń qoradaǵy kún kóris maldaryn alatynyn aıtady. Árıne, ama­ly joq halyq aýylbasy Serjannyń usynysyna kónedi. Osy­laı maldarynan aıyrylyp qalǵan halyq egistigin aman alyp qalady.

Degenmen qarapaıym halyqtyń muń-zaryna qulaq túrmeı óz qulqynyn ǵana oılaǵan baıǵa da zaýal keledi. Otar-otar maldary birinen soń biri indetke shaldyǵyp, qyryla bastaıdy. Aramdyqpen jıǵan maldan túk qalmaı baı kedeıler qataryna amalsyz qosylady.

Kezinde meniń kólim dep ámirlik júrgizgen baıdy muqatqysy kelgender kóldi «At qyrylǵan» dep aýyl arasynda atap júredi eken. Keıin de sol ataý kóldiń aty bolyp qala berdi.