Ázerbaıjan álipbıi men tili kúnin atap ótýde
Bul mereke Ázerbaıjan Respýblıkasy Prezıdentiniń 2001 jylǵy 9 tamyz kúngi «Ázerbaıjan álipbı jáne ázerbaıjan tili kúnin bekitý týraly» Jarlyǵyna sáıkes atalyp ótiledi. Al odan buryn 2001 jyldyń maýsymynda el Prezıdentiniń «Memlekettik tildi qoldaný aıasyn jetildirý týraly» Jarlyǵy jaryq kórgen bolatyn. Onda táýelsiz memlekettiń belgisi retindegi ázerbaıjan tiliniń róli men qyzmeti atalyp ótilgen edi. Osydan keıin latyn grafıkasyndaǵy ázerbaıjan álipbıine birtindep kóshý bastaldy.
Este bolsa KSRO quramyna kirgen elderdiń álipbıi ýaqyttyń yqpalymen bir ǵasyrdyń ishinde birneshe márte ózgeriske ushyraǵan bolatyn. Ondaı elderdiń qatarynda Ázerbaıjan da bar. 20 ǵasyrdyń ishinde ázerbaıjan tiliniń álipbıi úsh márte ózgertildi.
Atap aıtqanda, 1929 jylǵa deıin arab grafıkasy bolsa, 1929-1939 jyldary arab álipbıiniń ornyna latyn grafıkasyndaǵy ázerbaıjannyń jańa álipbıi qoldanyldy. Kelesi ózgeris te uzaq kúttirgen joq.
On jylǵa tolar-tolmas ýaqytta Ázerbaıjan kırıllıtsaǵa kóship, ony 1939 jyldan 1991 jylǵa deıin paıdalandy. Táýelsizdik alǵannan keıin latyn grafıkasyna kóshý protsesi birtindep júrgizildi. Bul álipbı búgingi kúni de qoldanylady. 90-shy jyldardyń basynan 2001 jylǵa deıin respýblıkanyń baspa-polıgrafııalyq jumystary eki álipbıde qatar júrdi. Basylymdardyń jartysy latyn grafıkasyndaǵy jańa álipbımen, al ekinshi jartysy kırılıtsamen shyǵyp turdy.
Ázerbaıjannyń burynǵy Bilim mınıstri Fırýddın Djalılovtyń aıtýynsha, 1991 jyly Ystanbulda (Túrkııa) sımpozıým ótip, onda 34 áripten turatyn ortaq túrki álipbıi qabyldanǵan.
«Árıne, ol qıyn kezeń edi. Biraq, halyq ta, Parlament te qoldaý kórsetti. Tehnıkalyq máseleler de boldy. Jańa oqý jylynda barlyq oqýlyqtar latyn álipbıimen basylyp shyǵýy tıis edi. Al ol kezde baspalardyń ózi jańa qural-jabdyqtarmen jabdyqtalmaǵan-dy. Bul psıhologııalyq ári jeńil eńseriletin kedergi. Eger adam jańa álipbıdi úırengisi kelse, oǵan birneshe saǵat ýaqyt jetkilikti», - dedi professor Fırýddın Djalılov.