Azattyq ańsaǵan qazaq: «Altaıdan Anadolyǵa» derekti fılminiń tusaýkeseri ótti
Ashyq kórsetilimge tarıhshylar, zııaly qaýym jáne mádenıet salasynyń ókilderi men jýrnalıster qatysty.
Derekti fılmde Tıbet, Úndistan men Pákistan arqyly ótip, Túrkııadan pana tapqan qandastar taǵdyry, ult tarıhyndaǵy eń uzaq sanalatyn qazaq kóshiniń tarıhy baıandalady. Fılm avtory – Azat Rystanbek.
Bereri mol, taǵylymy zor tarıhı kartınany «Otandastar qorynyń» usynysy boıynsha «Qazaqstan» ulttyq arnasynyń shyǵarmashylyq toby qazaqtar qalyń shoǵyrlanǵan Túrkııa aımaqtarynda túsirgen.
Ultymyzdyń tamyry tereń tarıhyn jańǵyrtyp, ata-babalar rýhyna taǵzym etken tartymdy habar barysynda azattyq ańsap, Altaıdan Anadolyǵa aýǵan 20 myń qazaqtyń kóship-qonǵan18 jylda shekken azaby men kózsiz erlikpen eńsergen 20 myń shaqyrymdyq joly kózi tiri kýágerlerdiń eskirmeıtin estelikteri arqyly áserli jetkizilgen.
Sonymen qatar derekti fılmde túrik ǵalymdarynyń qundy tarıhı zertteýleri de oraıly ornyn tapqan.
Gımalaıdyń quzy men jaryn asyp, jankeshti qaısarlyqpen aryp-ashyp, aqyr aıaǵynda 1952 jyly Túrkııaǵa áýpirimdep jetken 1852 qazaqtyń Anadoly jerindegi jańa ortaǵa beıimdelýi, ósip-órkendeý joly jáne tap qazirgi tańdaǵy jaı-kúıi - basty taqyrypqa tamyzyq bolǵan.
Shyǵarmashylyq top túsirilim barysynda qazaqtar alǵash qonystanǵan Ystanbuldyń Zeıtinburny jáne Baǵjylar aýdanyna, Nıde aımaǵyndaǵy Altaı aýylyna jáne Ankara, Izmır, Salıhly qalalaryna baryp, túrik jerine alǵash qonystanǵan qandastar, kósh kýágerleri Zylıha Qamzaqyzy, Qalııa Ádilbekqyzy, Arystan Shádetuly, Mansur Táıji jáne olardyń urpaqtarymen tildesip qaıtqan.
«Jalpy, fılmdi túsirýdegi maqsatymyz – keıingi býynǵa ult tarıhyndaǵy eń uzaq, eń azapty kóshtiń mánin túsindirý boldy. Qıyn zamandardan ótip, jat jerde turaqtaýǵa májbúr bolǵan qandastarymyz arada qansha jyldar ótse de, áli kúnge deıin eldi, týǵan jerdi umytpaı keledi. Atamekenin ańsaǵan qandastarǵa bizdiń de qamqorlyǵymyz, iltıpatymyz zor. Árıne, sol zamannyń aýyrtpalyǵyn da, bizdiń qandastarymyzǵa degen qurmetimizdi de bir fılmge syıǵyzý múmkin emes. Mundaı jobalar aldaǵy ýaqytta jalǵasyn tabady. Búgingi fılm de ult tarıhyndaǵy aıtýly kóshtiń 70 jyldyǵynan bólek, eki el arasyndaǵy baılanystyń 30 jyldyǵyna arnalyp otyr», - dedi sharanyń ashylýynda «Qazaqstan» ulttyq arnasynyń basqarma tóraıymy Lázzat Tanysbaı.
Derekti fılmniń televızııalyq nusqasy «Qazaqstan» arnasynan Táýelsizdik kúni qarsańynda efırge shyǵady.
Aıta keteıik, 26 qarasha kúni Túrkııanyń Ystanbul qalasynda «Altaıdan Anadolyǵa: Azattyq ańsaǵan qazaq kóshi» atty derekti fılmniń túrik tilindegi tusaýkeseri ótken bolatyn.