Azamattardyń nesıesin keshirý: Memleket aktsııany qaıtalaı ma, álde jalǵastyra ma
Maýsymdaǵy mańyzdy málimdeme
Osy jyldyń 26 maýsymynda Qazaqstan Prezıdentiniń syılyqtary men granttaryn tabystaý rásiminde Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaev «memleket 100 myń azamattyń nesıesin ótep beretinin» jarııalady. Áleýmettik turǵyda barynsha az qamtylǵan azamattar túrli qıyn jaǵdaılarǵa baılanysty ózine alǵan kredıttik mindettemesin oryndaı almaı otyrǵanyn aıtqan Prezıdent kóp azamattyń qaryzy ósip, tabysy azaıyp bara jatqanyna alańdaýshylyq bildirgen edi.
«Adamdar kredıtteri boıynsha qaryzdaryn qalaı óterin bilmeı otyr. Bul problema shamamen 100 myń azamatymyzdyń ómirlik múddesine qatysty. Munyń barlyǵy saraptalǵan jáne eseptelgen. Qazaqstannyń basshysy retinde adamdardyń belsheden batqan qaryzdan shyǵýǵa qaýqarsyz ekendigin kóre otyryp, buǵan aralaspaı tura almaımyn. Sondyqtan Úkimetke bir rettik aktsııa retinde kelesi sharalardy qabyldaýdy tapsyrdym: joǵaryda atap ótken sanattaǵy árbir zaemshi úshin naqty jáne ataýly qarjylaı kómek retinde memleket ekinshi deńgeıli bankter men shaǵyn qarjy uıymdarynan alynǵan jalpy mólsheri 300 myń teńgege deıin negizgi nesıeni jáne oǵan eseptelgen syıaqyny óteıdi», - dedi Qasym-Jomart Toqaev.
Memleket basshysynyń qaryzy tólenetin sanattaǵy adamdardyń bıylǵy 1 maýsymǵa deıingi qaryzdarynyń jalpy kólemi 3 mln teńgeden aspaýy kerektigi eskertildi.
Osydan keıin Qasym-Jomart Toqaev «Qazaqstan Respýblıkasy azamattarynyń borysh júktemesin azaıtý sharalary týraly» Jarlyqqa qol qoıdy.
Jeńildikke kimder ilindi?
Otyz tisten shyqqan sóz, otyz rýly elge tarap, jeńildikke úmittengen jurttyń qansha somadaǵy nesıesi qalǵanyn esepteı bastaǵany da osy kez. Tilshiler qaýymynyń bul kezde «nysanaǵa alǵan» eki adamy bar-tyn. Onyń biri – Qarjy mınıstri Álıhan Smaıylov bolsa, ekinshisi – Ulttyq bank tóraǵasy Erbolat Dosaev edi. Basty suraq: Memleket qaı sanattaǵy azamattardyń nesıesin jabady? Qujatty qashan ótkizý kerek? Kóp kútpeı oǵan da jaýap berildi.
«Elimizdegi áleýmettik osal toptaǵy azamattar - kópbalaly otbasylar, múgedek balalary bar otbasylar, jalǵyz asyraýshysynan aıyrylǵan otbasylar, ataýly áleýmettik kómek alatyndar jáne jetim balalar túrli sebeptermen qıyn jaǵdaıǵa tap bolyp, óz attaryna alǵan nesıelik mindettemelerin oryndaı almaı otyr. Bul másele 500 myńǵa jýyq nesıe alýshynyń turmysyna tikeleı áser etýde. Sondyqtan, Prezıdent buryn-sońdy bolmaǵan teńdessiz áleýmettik kómek kórsetý týraly sheshim qabyldady. Tıisti Jarlyqqa qol qoıyldy», - dedi Álıhan Smaıylov 27 maýsymda ótken Úkimettiń baspasóz máslıhatynda.
Atalǵan sanattaǵy azamattardyń nesıe boıynsha boryshyn óteý úshin 105 mlrd teńge qajet ekeni de aıtyldy. Álıhan Smaıylov onyń 88 mlrd teńgesin respýblıkalyq bıýdjetten, al 17 mlrd teńgeni Problemalyq kredıtter qorynan arnaıy oblıgatsııalardy shyǵarý arqyly tartylatynyn atap ótti.
«Parlamentten ótkennen keıin aıqyndaý, pysyqtaý jumystaryn 10 shildede aıaqtap, birden nesıeni jabý boıynsha jumysty bastap ketemiz. Jalpy, jumysty aldaǵy 2 aıda bitiremiz», - dedi Álıhan Smaıylov.
Prezıdent Jarlyǵynan keıin arada bir aı ótkennen soń Qazaqstan azamattarynyń borysh júktemesin azaıtýǵa qatysty QR Úkimetiniń qaýlysy jarııalandy.
«Qazaqstan Respýblıkasynyń azamattaryn áleýmettik qoldaý sheńberinde ekinshi deńgeıdegi bankterdegi jáne mıkroqarjy uıymdaryndaǵy kepilsiz tutynýshylyq qaryzdar myna talaptardyń bárine sáıkes kelgen kezde: 2019 jylǵy 26 maýsymdaǵy jaǵdaı boıynsha atalǵan qaryzdar boıynsha boryshkerler kóp balaly otbasylar, asyraýshysynan aıyrylý jaǵdaıyna baılanysty tólem alatyn otbasylar, múgedek balalary bar, 18 jastan asqan bala jasynan múgedekter bar otbasylar, ataýly memlekettik əleýmettik kómek alatyndar; jetim balalar, ata-anasynan kəmelettik jasqa deıin aıyrylǵan, jıyrma toǵyz jasqa tolmaǵan, ata-ananyń qamqorlyǵynsyz qalǵan balalar bolyp tabylsa, ótelýge jatady», - delindi Qazaqstan Respýblıkasy normatıvtik quqyqtyq aktileriniń aqparattyq-quqyqtyq júıesinde jarııalanǵan qujatta.
507 myń adamnyń nesıesi keshirildi
Prezıdent tapsyrmasyna saı, alǵashqy zertteý-taldaý jumystary boıynsha 443 myń adamnyń nesıesiniń keshiriletinin Premer-Mınıstrdiń sol tustaǵy orynbasary Gúlshara Ábdiqalyqova aıtqan bolatyn.
Dese de, tamyz aıynyń sońyna qaraı Eńbek jáne halyqty áleýmettik qorǵaý mınıstrligi jıyny 105 mlrd teńgelik qaryzy óteletin 500 myńnan astam adam aıqyndalǵanyn jarııa etti.
Óz kezeginde Ulttyq bank tóraǵasynyń orynbasary Oleg Smolıakov 5 qyrkúıekke deıin bankter qaryz alýshylardyń shottaryna bul qarajattardy taratý jumystaryn júrgizýi kerektigin jetkizdi. «Al 9 qyrkúıekte Úkimetke jáne osy baǵdarlamanyń operatorlaryna qarajattyń shottarǵa aýdarylǵany týraly aqparatty berýi tıis», - dedi ol.
Kóptiń kókeıinde «Nesıesi keshirilgender «qara tizimge» ene me?» degen suraq ta júr edi. Buǵan qatysty kúdik te seıilngendeı boldy.
«Kepilsiz tutynýshylyq nesıesiniń bir bóligi keshirilgenderge qatysty «qara tizim» joq. Bul – memlekettik turǵyda qabyldanǵan bir rettik aktsııa. Onyń eshqandaı negatıvti faktory joq. Sáıkesinshe, nesıesi keshirilgen adamǵa da negatıvti áseri bolmaıdy. Búgin onyń qaryzynyń keshirilýi keleshekte basqa nesıe alýyna eshqandaı kedergi keltirmeıdi», - dedi Oleg Smolıakov.
Tizimge enbeı qalǵandardyń sany - 57 myń adam
Memleket 507 myńnan astam adamnyń nesıesin japqanymen, tizimge enbeı qalǵandar da bar eken. Bul týraly kúni keshe Úkimettegi baspasóz ortalyǵynda Eńbek jáne halyqty áleýmettik qorǵaý mınıstri Birjan Nurymbetov aıtyp ótti. Mınıstr týysqandyq qatynasty dáleldeıtin qujattardyń resmı derekter qorynda bolmaýy kedergi keltirgenin jetkizdi.
«Ol kisilerge bul máseleni retteýge kómektestik. Eki aı boıy osy jumys istedik. 1 qarashaǵa deıin sonyń bárin jasap, qosymsha 57 myńǵa jýyq azamatty osy nesıelik jeńildikke quqyǵy bar adam retinde belgiledik. Sharadan tys kómekke usynys jasap, tıisti qarajatty bólý áreketin jasadyq. 9,4 mıllıard teńge. 1 qarashaǵa deıin qujattaryn rettegen 57 myń adamnyń jyldyń aıaǵyna deıin qarjylyq másele sheshilse, nesıesi óteletin bolady», - dedi Birjan Nurymbetov.
Máseleniń mánisin tereńirek bilý úshin Eńbek jáne halyqty áleýmettik qorǵaý mınıstrliginiń baspasóz hatshysy Aleksandr Kononetske habarlasyp kórdik. Onyń aıtýynsha, keıbir BAQ jazyp jatqandaı, 57 myń adamnyń nesıesin jabý – jańadan bastalǵan aktsııa emes. Bul sharýa tek bir rettik aktsııaǵa enbeı qalǵan, biraq nesıesi jabylýy tıis sanatqa jatatyn azamattardy qamtıdy.
«Eńbek jáne halyqty áleýmettik qorǵaý, Bilim jáne ǵylym, Ádilet mınıstrlikteriniń málimetteri boıynsha, 105 mlrd 174 mln teńgege 507 363 azamattyń nesıesi jabyldy. Dese de, AHAT-tyń aqparattyq júıesinde neke týraly qujattyń, balanyń týǵany týraly qujattardyń bolmaýynan, sonymen birge BǴM málimetter bazasynda jetim balalar boıynsha tsıfrlyq aqparattardyń bolmaýy saldarynan joǵaryda atalǵan sanattaǵy azamattardyń bir bóligi tizimge kirmeı qalǵan. Azamattardyń buǵan deıin túsken ótinishterin eskere kele Úkimet olardyń nesıesin jabý úshin rezervten qosymsha 9,8 mlrd teńge bóldi. Bul jyl sońyna deıin ekinshi deńgeıli bankter men mıkroqarjylyq uıymdardaǵy 60 myńǵa tarta adamnyń kepilsiz tutynýshylyq nesıesin jabýǵa kómektesedi», - dedi Aleksandr Kononets.
Onyń aıtýynsha, atalǵan sanattaǵy azamattardy tizimdeý jumysy aıaqtalyp qoıǵan. Ary qaraı ótinishter qaralmaıdy.
«ıAǵnı, 5 qyrkúıekten keıin tizimge enbeı qalǵan azamattar boıynsha jumys júrgizilgen. Málimetterdiń barlyǵy Ulttyq bankke tapsyryldy. Tıisti Úkimet qaýlysy shyqty. ıAǵnı, bir rettik aktsııa tizimge enbeı qalǵandarǵa kómektesý úshin ýaqytsha uzartylǵan», - dedi ol.